Harshen Burji

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Harshen Burji
'Yan asalin magana
70,100 (2007)
Geʽez script (en) Fassara
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 bji
Glottolog burj1242[1]

Harshen Burji (sunayen daban-daban: Bembala, Bambala, Daashi) yare ne na Afro-Asiatic wanda Mutanen Burji da ke zaune a Habasha a kudancin Tafkin Chamo ke magana. Akwai masu magana sama da 49,000 a Habasha, da kuma wasu masu magana 36,900 a Kenya. Burji na cikin ƙungiyar Cushitic" id="mwEg" rel="mw:WikiLink" title="Highland East Cushitic">Highland East Cushitic na reshen Cushittic na iyalin Afro-Asiatic. [2]

Harshen yana da tsari na SOV (subject-object-verb) na yau da kullun ga dangin Cushitic. Maganar kalma tana rarrabe muryar da ba ta da amfani da ita da kuma muryar da ta tsakiya, da kuma mai haifar da ita. Kalmomin magana suna nuna mutum, lamba, da jinsi na batun.

An buga Sabon Alkawari a cikin harshen Burji a 1993. Tarin karin maga na Burji, wanda aka fassara zuwa Turanci, Faransanci, da Swahili, yana samuwa a yanar gizo.

Lambobin 1-1000[gyara sashe | gyara masomin]

  • 1. Micha
  • 2. lama
  • 3. fadiya
  • 4. Wauta
  • 5. umutta
  • 6. liya
  • 7. lamala
  • 8. Hiditta
  • 9. ya lashe
  • 10. tanna
  • 11. Tannaya micha
  • 12. Tannaya lama
  • 13. Tannaya fadiya
  • 14. Tannaya foola
  • 15. Tannaya umutta
  • 16. Tannaya liya
  • 17. Tannaya lamala
  • 18. Tannaya hiditta
  • 19. Tannaya ya lashe
  • 20. Lamattann
  • 30. Fadiitann
  • 40. Foolattan
  • 50. Umuttan
  • 60. Liittan
  • 70. Lamalattan
  • 80. Hidittan
  • 90. Wonfattan
  • 100. Ch'ibba
  • 1,000. Kuma

Rubuce-rubuce[gyara sashe | gyara masomin]

Umurnin kalma[gyara sashe | gyara masomin]

Dhaashatee yare ne na ƙarshe, wanda ke nufin cewa masu gyara sun zo kafin babban suna a cikin kalmar suna. Kalmomin da suka dogara sun zo kafin sassan masu zaman kansu, yayin da sassan dangi sun zo kafin sunayen da suka gyara. Tsarin kalma [3] asali a matakin jumla shine SOV, kamar yadda yake a wasu harsunan HEC.

Kalmomin da suka danganci[gyara sashe | gyara masomin]

Ba a yi amfani da sassan dangi a cikin Burji (Dhaashatee) a hukumance amma ana iya gane su daga manyan sassan ta hanyar samun kalma fiye da ɗaya a cikin matsayi wanda ba na ƙarshe ba. Sabanin haka, a cikin babban sashi na "na yau da kullun" tare da kalmomi da yawa, duk sai dai na ƙarshe yana ɗaukar ma'anar ma'anar. Sauran nau'ikan sassan da ke ƙasa suna alama ta hanyar complementizers ko haɗin kai.

An ba da misalai na sashi na dangi a ƙasa. Dhogoli yana aiki a matsayin batun duka sashi na dangi da babban sashi.

Lama lasa eegadh-i dhab-ann-oo dhogol-i aaree-shini

jira na kwana biyu - CVB loose-PST-CON leopard-SNOM.-CVB loose-PST-CON leopard-SNOM.M/ABS Fushin-INS.F

gal-i=k'aa ya kasance mai laushi.

dawowa-CVB=FOC maraice POSS.3SG.F-ADE ya tafi-PST-CON

Fassara: 'Bayan ya rasa kwana biyu yana jira, damisa ta dawo cikin fushi, kuma da yamma, ya tafi gidanta.'Bayan ya rasa kwanaki biyu yana jira, damisa ta dawo cikin fushi, kuma da yamma, ya tafi gidanta.

Bayani[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Harshen Burji". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  2. Burji at Ethnologue (25th ed., 2022) Closed access icon
  3. Wedekind, Klaus. 1990. Generating Narratives – Interrelations of Knowledge, Text Variants, and Cushitic Focus Strategies. Berlin, New York: Mouton de Gruyter.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  • Amborn, Hermann, da Alexander Kellner . 1999. "Burji Vocabulary of Cultural Items. Wani fahimta game da al'adun Burji. Bisa ga bayanan filin Helmut Straube, "Afrikanistische Arbeitspapiere 58: 5-67.
  • Sasse, Hans-Jürgen. 1982. An Etymological Dictionary of Burji (Kuschitische Sprachstudien 1). Hamburg: Buske.  
  • Sasse, Hans-Jürgen da Helmut Straube. 1977. "Kultur und Sprache der Burji," Süd-Aethiopien: Ein Abriss, Zur Sprachgeschichte und Ethnohistorie a cikin Afrika. [Inda Aka Ɗauko Hoto da ke shafi na 9] Wilhelm J. G. Moehlig, Franz Rottland da Bernd Heine . Berlin Shafuffuka 239-266.
  • Weddekind, Charlotte. 1985. "Burji verb morphology da morphophonemics," Kalmomin morphophonemics na harsuna biyar na gabashin Cushitic, gami da Burji. Afrikanistische Arbeitspapiere 2. Cologne: Institut für Afrikanistik. Shafuffuka 110-145.
  • [Hasiya] 1980. "Sidamo, Darasa (Gedeo), Burji: bambance-bambance da kamanceceniya," Jaridar Nazarin Habasha 14:131-176.

Haɗin waje[gyara sashe | gyara masomin]

  • Bayanan Tsarin Harshe na Duniya akan Burji