Harshen Chokwe
Harshen Chokwe | |
---|---|
Baƙaƙen boko | |
Lamban rijistar harshe | |
ISO 639-3 |
cjk |
Glottolog |
chok1245 [1] |
Chokwe (wanda kuma aka fi sani da Batshokwe, Ciokwe, Kioko, Kiokwe, Quioca, Quioco, Shioko, Tschiokloe ko Tshokwe ) yaren Bantu ne da mutanen Chokwe na Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo,da Angola da Zambia ke magana da shie. An amince da shi a matsayin harshen ƙasar Angola, inda aka kiyasta cewa mutane rabin miliyan sun yi magana da shi a cikin 1991; wasu masu magana da rabin miliyan sun rayu a Kongo a cikin 1990, kuma wasu 20,000 a Zambia a 2010. Ana amfani da shi azaman harshen Faransanci a gabashin Angola
Tsarin rubutu
[gyara sashe | gyara masomin]Instituto de Línguas Nacionais (Cibiyar Harsuna ta Ƙasa) ta Angola ta kafa ƙa'idodin rubutun Chokwe da nufin sauƙaƙe da haɓaka amfani da shi.
Fassarar sauti
[gyara sashe | gyara masomin]Wasula
[gyara sashe | gyara masomin]Gaba | Tsakiya | Baya | |
---|---|---|---|
Kusa | i | u | |
Kusa-tsakiyar | e | o | |
Bude-tsakiyar | ɛ | ɔ | |
Bude | a ~ ɑ |
Hakanan za'a iya jin wasulan kamar yadda aka yi hanci yayin da ake gaba da baƙar hanci.
Consonants
[gyara sashe | gyara masomin]Labial | Alveolar | Post-<br id="mwVA"><br>alveolar | Palatal | Velar | Glottal | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Stop | <small id="mwYA">voiceless</small> | p | t | (c) | k | ||
voiced | b | d | (ɟ) | g | |||
aspirated | pʰ | tʰ | kʰ | ||||
prenasal vd. | ᵐb | ⁿd | (ᶮɟ) | ᵑɡ | |||
prenasal vl. | ᵐp | ||||||
Affricate | <small id="mwpg">voiceless</small> | p͡f | t͡f | t͡ʃ | |||
voiced | t͡v | d͡ʒ | |||||
<small id="mwwQ">prenasal</small> | ⁿd͡v | ⁿd͡ʒ | |||||
Fricative | voiceless | f | s | ʃ | h | ||
<small id="mw3Q">voiced</small> | v | z | ʒ | ||||
<small id="mw6g">prenasal</small> | ⁿz | ⁿʒ | |||||
Nasal | m | n | ɲ | ||||
Approximant | lateral | l | ʎ | ||||
plain | j | w |
Sautunan haɗin gwiwa /t͡ʃ, d͡ʒ, ⁿd͡ʒ/ kuma ana iya furta su azaman tsayawar palatal [c, ɟ, ᶮɟ].
Sautuna harshan
[gyara sashe | gyara masomin]Chokwe yana da sautuna uku kamar /v́/, /v̀/, da /v̂/.
Misalai
[gyara sashe | gyara masomin]Turanci | Chokwe |
---|---|
Barka da Safiya
- Martani |
Menekenu
-Mwane |
Zan gan ka | Ndo shimbu yikehe |
Barka da warhaka | Salenuho |
Menene sunanka? | Jina lie yena iya? |
Sunana ____ | Jina liami ___ |
Manazarta
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Harshen Chokwe". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
Hanyoyin haɗi na waje
[gyara sashe | gyara masomin]- Koyi Chokwe akan intanit (Mofeko) Omotola Akindipe, Geofrey Kakaula & Alcino Joné