Khami

Khami
Wuri
20°08′35″S 28°25′25″E
Jamhuriya	Zimbabwe
Province of Zimbabwe (en)	Bulawayo Province (en)
Babban birnin	Kingdom of Butua (en)

Khami, (wanda kuma aka rubuta shi da Khame, Kame ko Kami ) birni ne da ya lalace wanda ke da nisan kilomita, 22 yamma da Bulawayo, a cikin Zimbabwe. Ya taba zama babban birnin, masarautar Butwa,na daular Torwa. Yanzu abin tunawa ne na kasa, kuma ya zama Cibiyar Tarihi ta Duniya ta UNESCO a 1986.

Magana

  Matsalolin da muke gani a yau wani ci gaba ne na tsarin gine-ginen da ya bayyana a Great Zimbabwe,a karni na 13 AD da kuma al'adun, damisa na gida wanda ya gina dandamali na bangon bango wanda za a gina gidaje a kansu. Khami ya nuna wani sabon abu wanda ya gane yanayin da aka gina.Yankin da ke kusa' da Khami, kasancewar kogin, yana da zafi kuma yana da matsala. da zazzabin cizon sauro. Dutsen da aka samu a Khami (laminar granite) ya bambanta da waɗanda aka samu a wasu yankunan Zimbabwe (biotite). Tare da cakuda dolerite, wannan dutse ya fi wuya a fashe kuma ya samar da dutsen gini mara siffa. Ana iya ƙiyasin cewa sama da kashi 60% na dutsen da aka samar a waɗannan, kaddarorin ba zai zama ingancin gini ba. Tushen ginin don haka yana buƙatar a yi su, amma ko da a lokacin duwatsun ba su dace da gina bangon busasshiyar dutse ba. Don haka magina sun yi gyare-gyare kuma suka samar da bangon riƙo. Abu na biyu, dandali na ginin ya sanya gidajen su yi sanyi fiye da na wuraren da ke ƙasa. Ya kuma kawar da matsalar zazzabin cizon sauro ga ‘yan gidan sarautar da suka zauna a wuraren da aka gina. Ganuwar bango ne mai riƙe nauyi wanda aka gina ba tare da turmi ba. Ba kamar na Babban Zimbabwe ba, wasu bangon da ke Khami suna da tushe da aka gina tare da manyan tubalan da aƙalla mutane huɗu za su ɗaga. Binciken da aka yi ya nuna wasu gine-ginen da aka tsara musamman a rukunin Hill Complex, wanda sarki ya mamaye. An fara gina hadadden ginin ta hanyar samar da filaye na bangon bango. An rufe waɗannan tsayayyun ganuwar ta hanyar bango mai inganci na tubalan dutse. An yi wa kowane filin ƙawanya sosai tare da ko dai ƙirar allo, herringbone, ko ƙirar igiya. Filayen sun jingina ciki don kada nauyi ya haifar da rushewa. Filayen da aka ƙirƙira ta hanyar jingina a ciki suna da sandunan katako mai yiwuwa masu gadi su riƙe yayin da suke tafiya tare da manyan katanga masu tsayi da tsayi.

Tarihi

Khami shi ne babban birnin daular Torwa kusan shekaru 200 daga kusan shekara ta 1450 kuma da alama an kafa shi ne a lokacin bacewar jihar a Great Zimbabwe . Bayan haka (lokacin gargajiya shine 1683), Changamire Dombo ya ci nasara da shi wanda ya jagoranci rundunar 'yan tawayen Rozvi daga Mwenemutapa ("Monomotapa") Jahar. Binciken da aka yi ya nuna cewa ba a mamaye wurin ba bayan da Rozvi ya karbi ragamar mulki. Rozvi ya yi wani wurin lokaci na Khami, Danamombe (Dhlo-Dhlo), sabon babban birninsu. A cikin 1830s Nguni da ke magana da mahara Ndebele mahara sun kori su daga Khami da da yawa daga cikin wuraren da suka kafa.

Wurin Khami ya bayyana wasu gine-gine guda bakwai da dangin sarki suka mamaye tare da buɗaɗɗen wurare a cikin kwarin da talakawa suka mamaye. Rukunin ya ƙunshi madauwari, wani lokacin filaye, dandali na wucin gadi wanda ke lullube da busasshiyar bangon dutse. Katangar da aka yi wa ado mai tsayi mai tsayi 6m mai tsayi mai tsayi 68m na dandali mai tsauri yana dauke da zanen allo tare da tsawonsa duka. Matakan da ke tashi sama da mita 2-7 a sama, suna ɗauke da bukkoki na dhaka (laka) da tsakar gida inda waɗanda suke da ƙananan matsayi suke rayuwa. Ana iya ganin ragowar bukkoki na shanu da bukkoki na talakawa a ƙasan Dutsen Complex. Rushewar ta haɗa da shingen sarauta ko Hill Complex, wanda dole ne ya kasance a kan ƙasa mafi girma fiye da sauran gine-gine, ganuwar dutse da dandamalin bukka, da kuma giciye na Kirista da aka yi imanin cewa ɗan mishan na zamani ya sanya shi. Haka kuma akwai kango a gabashin kogin Khami. An yi imanin sauran dandamalin dabbobin shanu ne da kuma bangon da aka ajiye tare da sifa. Abubuwan da aka tono na baya-bayan nan (2000-2006) sun bayyana cewa bangon sassan yammacin Dutsen Complex duk an yi musu ado da chequer, herringbone, igiya, da kuma bambance-bambancen tubalan dutse.

Kiyayewa

A farkon shekarun 2000, gidajen tarihi da abubuwan tarihi na kasar Zimbabwe sun kaddamar da wani shiri na kiyayewa da na rikodi wanda manufarsa ita ce mayar da hankali kan kiyayewa da dawo da katangar dutse. Ya zuwa yau, manyan nasarorin da aka samu sune daidaitawa da dawo da katangar terrace akan dandamalin Babban, Cross da Arewa.

Gallary

• 
  Katangar waje ta Khami
• 
  Matakai masu kaiwa Khami
• 
  Hanyar wucewa a Khami
• 
  Rushewar Khami

Duba kuma

• Ziwa
• Jerin wuraren tarihi na duniya a Afirka
• Damisa Kopje

Hanyoyin haɗi na waje

• Hotunan Khami Ruins, Bulawayo Zimbabwe
• Hanyar Hanyar Khami Ruins, Bulawayo Zimbabwe
• Khami Ruins National Monument - UNESCO World Heritage Center