Jump to content

Laburaren Jami'ar Makerere

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Laburaren Jami'ar Makerere
academic library (en) Fassara da depository library (en) Fassara
Bayanai
Farawa 1949
Ƙasa Uganda
Mamba na World Digital Library (en) Fassara da International Federation of Library Associations and Institutions (en) Fassara
Shafin yanar gizo mulib.mak.ac.ug
Wuri
Map
 0°20′05″N 32°33′55″E / 0.3348°N 32.5653°E / 0.3348; 32.5653

Laburaren Jami'ar Makerere, wanda aka kafa a 1949, shine mafi tsufa a cikin ɗakin karatu na ilimi a Uganda. Baya ga aikinta na farko a matsayin ɗakin karatu na ilimi, tana kuma aiki a matsayin ɗakin ɗakin karatu na kasa da kuma ajiyar shari'a na duk ayyukan da aka buga a Uganda. Ya kasance ajiya ga Majalisar Dinkin Duniya tun 1956.

Tare da babban ɗakin karatu, akwai ɗakunan karatu na musamman guda bakwai. A yau Jami'ar Makerere ta ƙunshi kwalejoji tara.[1] Gidajen karatu na harabar sun hada da Kwalejin Kasuwanci da Nazarin Gudanarwa, Kwalejin Ilimi da Nazarin waje, Kwaleji na Injiniya, Zane, Fasaha da Fasaha; Kwalejin Humanities da Kimiyya ta Jama'a; Kwaleji ta Kimiyya ta Halitta; da Kwalejiyar Magungunan Dabbobi, albarkatun Dabbobi da Bio-Tsaro.Kwalejin Aikin Gona da Kimiyya ta Muhalli a Kabanyolo da Kwalejin Kimiyya ta Lafiya a Albert Cook Medical Library a Mulago suna da ɗakunan karatu da ke waje da harabar.

Babban ɗakin karatu shine babban reshe, wanda ke da murabba'in ƙafa 130,000 kuma ya ƙunshi mafi yawan tarin. Ya sami gyare-gyare da yawa da faɗaɗa a cikin 1962, 1972 da 2006. Kwanan nan ya faru ne a watan Disamba na shekara ta 2012, bayan haka Shugaban Jamhuriyar Uganda ya sake buɗe ɗakin karatu a hukumance.[2]

Gudanar da ɗakin karatu[gyara sashe | gyara masomin]

Jami'ar Makerere ta yanzu

Mai kula da Laburaren Jami'ar shine babban shugaban Ayyukan Laburaren Laburaren Jama'ar Makerere, wanda ya ƙunshi Babban Laburaren da kuma Laburaren Kwalejin reshe na musamman.[3] Ofishin Mai Gidan Laburaren Jami'ar shine darektan kuma yana ba da rahoto ga Mataimakin Shugaban Harkokin Ilimi. Ruth Nalumaga ita ce mai kula da ɗakin karatu na Jami'ar, Jami'ar Makerere, daga watan Yunin 2023.Tana da digiri na farko a cikin ɗakin karatu da kimiyyar bayanai (BLIS) daga Makarantar Laburaren Gabashin Afirka da Kimiyya ta Bayanai, Jami'ar Makerere, digiri na biyu a cikin Laburaren Laburaren daga Jami'ar Monash, Ostiraliya da PhD a cikin Laburare da Kimiyya na Bayanai daga Jami'a ta Gothenburg da Kwalejin Jami'ar Boras, Sweden, 2009.Ita Farfesa ce ta Laburaren, mai kula da ilimi kuma Malami.[4] Tsohon darektan, Farfesa Maria Musoke, wacce ita ce mace ta farko ta Uganda da ta sami digirin digirin digirgir a kimiyyar bayanai.[5] Akwai wasu daraktocin shirye-shirye goma, kowannensu yana da alhakin wani yanki ko aikin ɗakin karatu. [6]Dukkanin manufofi dole ne majalisar Jami'ar ta amince da su, mafi girman matakin yanke shawara a jami'ar.   [bayyanawa da ake buƙata] bincike da ci gaban ma'aikata, adanawa da kiyayewa da jin daɗin ma'aikata.[3][5]

Akwai Gidajen karatu na Kwalejin tara (9) da Gidajen Nazarin Makarantar 1 tare da jimlar yanki sama da murabba'in mita 2,000. Bakwai (7) na ɗakunan karatu na kwaleji suna cikin Babban Cibiyar, wato: Kwalejin Kasuwanci da Kimiyya ta Gudanarwa; Kwalejin Kwamfuta da Kimiyya na Bayanai; Kwaleji na Ilimi da Nazarin waje; Kwalejii Injiniya, Zane, Fasaha da Fasaha; Kwalejar Humanities da Kimiyya Taimakon Jama'a; Kwalejojin Kimiyya ta Halitta; da Kwalejin Magungunan Dabbobi da Bio-Tsaro. Sauran suna nesa da Babban Cibiyar kuma suna aiki a Kwalejin Aikin Gona da Kimiyya ta Muhalli a Kabanyoro da Kwalejin Kimiyya ta Lafiya a Albert Cook Medical Library a Mulago . [7]

Sashe na ɗakin karatu[gyara sashe | gyara masomin]

Africana da Tarin Musamman[gyara sashe | gyara masomin]

Yankin Africana da na musamman na ɗakin karatu suna kan bene na huɗu na babban ɗakin karatu. Ya ƙunshi kayan da suka shafi Gabashin Afirka, rubutun Afirka gabaɗaya da littattafai da takardu game da Uganda.Wannan ya haɗa da takardu, rahotanni da wallafe-wallafe daga mutane, ƙungiyoyi masu zaman kansu da na hukuma waɗanda suka fara daga ƙarni na 19 zuwa yau. Misalan sun haɗa da kwafin jaridu na farko da hotuna daga Uganda, fayilolin coci, wallafe-wallafen Majalisar Dinkin Duniya da littattafai da kuma abubuwan da suka shafi mujallu sun samar da masu bincike, matafiya, masu wa'azi a ƙasashen waje, sojoji da 'yan siyasa.[8] Musamman sananne shine adadin takardun tarihi daga farkon zamanin mulkin mallaka a Gabashin Afirka.An yi la'akari da cibiyar ajiya da bincike ta farko don tarihin Gabashin Afirka, ya haɗa da tarin kiɗa da hotunan da ke da muhimmancin tarihi da al'adu.[1] Ana kuma adana maganganu da rubuce-rubuce daga jami'o'in Afirka a wannan yanki tare da kayan adanawa na jami'a.

Bankin Littafin[gyara sashe | gyara masomin]

Ya samo asali ne a cikin 1990, bankin littafi yana da kwafin littattafai da kayan aji da aka tattara daga sassan ilimi a duk tarihin jami'ar. Ana kuma gudanar da littattafai da kayan aiki na yanzu a nan. Yana tabbatar da cewa ɗalibai suna da damar yin amfani da littattafai duk da iyakantaccen kuɗi, yana ba da damar raba tsakanin sassan kuma yana riƙe da rikodin kayan karatun. Tarin a halin yanzu ya ƙunshi kayan 200,000.

Doka[gyara sashe | gyara masomin]

Yankin da aka keɓe ga doka ya ƙunshi littattafai kan doka da haƙƙin ɗan adam a cikin harsuna da yawa da kuma rahotanni na doka daga Burtaniya, Amurka, Indiya da Afirka. Har ila yau, yana da tarin kayan aikin dokar jin kai na Human Rights and Peace Center wanda ke mai da hankali kan koyar da bincike, koyarwa da gwagwarmaya. Tare da shirin binciken da Jami'ar ta bayar, wannan ita ce cibiyar kare hakkin dan adam ta farko a Afirka ta Kudu.[9]

Hukumar Raya Kasa da Kasa[gyara sashe | gyara masomin]

An sanya masa suna ne don Hukumar Raya Kasa da Kasa wacce ta ba da gudummawar tarin, ya haɗa da kayan bincike da littattafai don amfani da digiri. Bankin Duniya ya ci gaba da taka muhimmiyar rawa a cikin gudummawar kayan.

ICT da wuraren fasaha[gyara sashe | gyara masomin]

Kowane ɗayan ɗakin karatu na reshe yana ƙunshe da sabis na fasaha da kayan aiki. Yawancin suna cikin babban reshe, gami da dakunan gwaje-gwaje na kwamfuta da rukunin horo. Akwai dakin gwaje-gwaje na kwamfuta na musamman don dalibai masu nakasa da wuraren da aka tsara amfani da software da kafofin watsa labarai na dijital. Bincike da Ilimi suna ba wa ɗalibai tallafi da koyarwa tare da bincike, rubutu da lissafi.Har ila yau, akwai dandalin horo na kan layi wanda ke ba da bayani game da darussan koyarwar littattafai da fasaha masu zuwa.A cewar Elly Amani Gamukama, mai kula da tsarin a babban ɗakin karatu, "jami'ar ta sanya shi manufa cewa kowane dalibi na shekara ta farko dole ne ya shiga cikin karatun kwamfuta. Muna da niyyar isa ga ma'auni na kasa da kasa wanda shine kwamfuta 1 ga dalibai 50. Farawa a shekara mai zuwa, duk dalibai za su sami horo a cikin amfani da bayanan da ke akwai da sauran albarkatun ɗakin karatu waɗanda za su zama tilas da ɗaukar kuɗi".

Ayyuka da haɗin gwiwa[gyara sashe | gyara masomin]

Kamfanin Carnegie na New York Tallafin Kudi[gyara sashe | gyara masomin]

Gidajen karatu na Jami'ar Makerere sun sami tallafin $ 650K a shekara ta 2001 na tsawon shekaru hudu. Manufar aikin ita ce "yi gudummawa mai mahimmanci ga inganta daidaitattun ka'idodin ilimi na Jami'ar Makerere, tare da fifiko ga ilimin kimiyya da jinsi".[10] Takamaiman manufofi sun haɗa da ƙirƙirar shirin rance na laburare tare da abokan laburare da sauran ɗakunan karatu na ilimi, don ƙara tarin a takamaiman yankuna, rage satar littafi da asarar da hayar da sake horar da ma'aikata.Aiwatar da sabis na Bayar da Takaddun Lantarki, Cibiyar Bayanan Kimiyya da tsarin tsaro na littafi ya samo asali ne daga tallafin. Kimanin littattafai 5,000 da suka shafi fannonin kimiyya da jinsi an kara su a cikin tarin. Tallafin kuma ya sayi kwamfutoci kuma ya kafa shirin ilimin bayanai ga ɗalibai, malamai da ma'aikata. Aikin yana ci gaba kuma ya sami ƙarin tallafin $ 400K a shekara ta 2004 don haɓaka tsarin sarrafa kansa wanda ya fara da babban ɗakin karatu.[1][10]

Haɗin gwiwar Ci gaban Duniya na Sweden[gyara sashe | gyara masomin]

Ma'aikatar hadin gwiwar bincike a Hukumar hadin gwiwa ta kasa da kasa ta Sweden ta ba da ɗakin karatu kusan dala miliyan 1 don gina tsarin ICT, ƙirƙirar shirin PHD ga ma'aikatan ɗakin karatu, ƙara horo da siyan biyan kuɗi ga mujallu da lasisi na lantarki.[10]  Wannan kuma ya haifar da haɗin gwiwa tare da ɗakunan karatu na jami'a daban-daban a Sweden don raba ayyuka, horo da ilimi.

Hukumar Kula da Haɗin Kai ta Norway[gyara sashe | gyara masomin]

Hukumar Kula da Haɗin Kai ta Norway ta yi amfani da kungiyoyi masu zaman kansu daban-daban don tallafawa ci gaba a Uganda ta hanyar inganta ayyukan ilimi a jami'ar.[11] Kwanan nan ɗakin karatu ya sami tallafin $ 200K don tallafawa aikin lissafin gudanarwa.[10]

Bayanan Bayanai na Takaddun Afirka da Rubuce-rubuce[gyara sashe | gyara masomin]

An ƙaddamar da shi a cikin shekara ta 2003, Database of African Theses and Dissertation wani ɓangare ne na shirin Association of African Universities don gudanar da tarin, tsarawa da rarraba rubutun da rubutun. Gidauniyar Ford da Gidauniwar Rockefeller ne suka tallafawa, wannan shine mafi girman tarin aikin malaman Afirka a duniya.[12]

Zamanantarwa[gyara sashe | gyara masomin]

Tsarin Bayanai na Jami'ar Makerere[gyara sashe | gyara masomin]

Laburaren yana cikin aiwatar da dijital tarin sa don samun dama ta hanyar kundin damar jama'a na kan layi. Wannan bayanan lantarki zai maye gurbin alamun bugawa. Har ila yau, aikin ya haɗa da hotunan dijital da kuma bincika kayan ajiya don yin tarin da ba a saba gani ba.

Laburaren Masana'antu na Uganda[gyara sashe | gyara masomin]

Jami'ar Makerere wani wurin adana bayanai ne wanda ke tattara, tsarawa da kuma ba da damar dawo da labaran ilimi da littattafai, takardu da rubuce-rubuce, ayyukan taron da rahotanni na fasaha a cikin tsarin lantarki. Laburaren yana amfani da fasahar DSpace don aiki tare da Open Archives Initiative . [13] Dukkanin masu bincike na iya gabatar da abun ciki da haƙƙin mallaka bisa ga ko dai ƙungiyar bugawa ko mai mallakar abun ciki.Gidan ajiya ya ƙunshi kimanin lakabi 2,000, sama da rikodin sauti 2,382 da fayiloli 1,907 na kayan bugawa.[1] Laburaren dijital ya fuskanci kalubale daban-daban; gami da batutuwan haƙƙin mallaka, ƙwarewar ƙwarewa, ƙarancin bandwidth, kayan aiki na zamani da ƙarancin kuɗi.

Ranar Laburaren Duniya[gyara sashe | gyara masomin]

Bikin Ranar Laburaren Jami'ar Makerere 2010

An yi bikin Ranar Laburaren Duniya a duniya a sassa daban-daban na Duniya tun 1897. A Uganda, an fara bikin Ranar Laburaren a Laburaren Jami'ar Makerere a ranar 22 ga Mayu 2009. An yi bikin Ranar Laburaren ta biyu a ranar 23 ga Mayu 2010. Tun daga wannan lokacin, ya zama taron shekara-shekara. Manufar wannan rana ta musamman ita ce jawo hankalin masu tsara manufofi, masu gudanarwa, masu amfani da Laburaren da duk masu ruwa da tsaki ga rawar da Laburaron ke takawa a cikin ayyukan Jami'ar da bayan. A matsayin ɗakin karatu na ilimi, taken ranar Laburaren Jami'ar Makerere yana mai da hankali kan Academia saboda aikinta na farko shine samar da damar samun albarkatun bayanai don tallafawa karatu, koyarwa da bincike.[14][15]

  1. "Makerere goes Collegiate: what it means". Monitor (in Turanci). 2021-01-10. Retrieved 2024-02-22.
  2. "News and Events". Makerere University Library. Archived from the original on 13 February 2013. Retrieved 18 April 2013.
  3. "Office of the University Librarian | Makerere University". www.mak.ac.ug. Retrieved 2024-03-05.
  4. "Office of the University Librarian | Makerere University". www.mak.ac.ug. Retrieved 2024-03-05.
  5. 5.0 5.1 "About Us". Makerere University Library. Retrieved 18 April 2013.
  6. "Top Management | Makerere University- Governance". governance.mak.ac.ug. Retrieved 2024-03-05.
  7. "About the Library - Makerere University Library" (in Turanci). 2018-02-06. Retrieved 2024-03-05.[permanent dead link]
  8. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Africana/Special Collections Official
  9. "About HURIPEC". Human Rights and Peace Centre. Archived from the original on May 29, 2022. Retrieved June 6, 2022.
  10. 10.0 10.1 10.2 10.3 "Projects & Partners". Makerere University. Archived from the original on 13 February 2013. Retrieved 18 April 2013.
  11. "Makerere, Sweden sign two-year USD 4.5million research collaboration agreement". Education News Uganda (in Turanci). 2020-05-14. Retrieved 2020-05-14.[permanent dead link]
  12. "Where Do I Start?". Searcher. 18 (2): 26–30. 2010.
  13. Namaganda, Agnes. "Development of the digital library at Makerere University Library: challenges and prospects". Academia.edu. Retrieved 13 April 2013.
  14. "Makerere goes Collegiate: what it means". Monitor (in Turanci). 2021-01-10. Retrieved 2024-02-22.
  15. Wamala, Denis (2011-05-11). "Mak to host World Lib Day Celebrations 2011". Makerere University News (in Turanci). Retrieved 2024-02-22.