Masarautar Bade

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Masarautar Bade
masarautar gargajiya a Najeriya
Bayanai
Farawa 1818
Ƙasa Najeriya
Wuri
Map
 12°52′05″N 11°02′47″E / 12.8681°N 11.0464°E / 12.8681; 11.0464
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
JihaJihar Yobe

Masarautar Bade masarauta ce ta gargajiya wacce ke da hedikwata a Gashua, Jihar Yobe, Najeriya . Alhaji Abubakar Umar Suleiman shi ne Sarkin Bade (Mai Bade) na 11, wanda aka yi masa rawani a ranar 12 ga Nuwamba, 2005.[1]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Bade, kamar sauran ƙabilun Nijeriya, sun bi diddigin bullowarsu da kafuwarsu ta hanyar baka da wasu takardu da aka rubuta. Al’adun da suka shafi asalin Bade ya zama ruwan dare musamman a tsakanin mutanen Bade su kansu da kuma al’ummar da ke makwabtaka da su. Yana da kyau a lura cewa al’adar hijirar Bade daga Gabas ba wai kawai al’amari ne na Bade ba, har ma da yawan kabilun Arewa-maso-Gabas da galibin sassan Nijeriya gaba daya sun yi ikirarin asalin Gabas ne. Amma ana iya cewa mutanen Bade daga Larabawa ne kuma suka yi hijira saboda wasu dakarun tarihi da ba a fayyace su ba, wanda ya sa suka zauna a masarautar Bade a yau. Suka koma yamma suka zo Dadigar a ƙaramar hukumar Bursari a jihar Yobe a yau. Nan suka rabu gida hudu. A cikin wani rahoto da Mista Lethem, mataimakin jami’in gundumar (ADO) kan sashen Nguru ya hada, ‘Sarkin yana da wata mata mai suna Walu wadda ta haifa masa ƴaƴa huɗu; Ago, Muza, Amsagiya and Buyam. A Dadigar, waɗannan ƴan’uwa huɗu sun tsai da shawara cewa za su raba kowane ɗayansu. Ago, babba ya zauna a inda yake kuma ya zama kakan Bade (Yerima, 2017). Bade yana yarda da wannan sigar a duk faɗin Masarautar. Da na biyu Muza, ya tafi arewa kuma ya zama kakan Tourek, Amsagiya ya zama kakannin Kindin yayin da Ngizim ya fito daga Buyam, wanda ya tafi kudu. Mutanen Bade sun zauna a yankinsu na yanzu tun farkon c.1300 (Hogben da Kirk-Greene, 1963), zuwa 1750, sun kafa rukunin danginsu daban-daban a ƙarƙashin shugabanninsu da ake kira Dugums. Sakamakon hare-haren Kanuri da Fulani, Lawan Babuje na ƙabilar Gid-gid ya nemi goyon bayan sauran sarakunan Bade na Dumbari, Dagilwa, Garun-dole, Katamma, Tagali da Gunkwai tare da kafa kungiyar Pan-Bade da ta kawo Bade baki daya. dangi karkashin jagoranci daya kuma sun kare kansu daga hare-haren kasashen waje. Ana bikin Bade Fishing Festival a Bade Emirate. BADE FISHING FESTIVAL Wanda aka fi sani da Mauyi-Ganga Fishing Festival. An fara ne a ƙaramar hukumar Bade da ke jihar Yobe a yankin Arewa maso Gabashin Najeriya a zamanin mulkin Mai Aji, tun da farko dai a matsayin bikin kamun kifi, amma a tsawon shekarun da aka yi ana gudanar da bikin kamun kifi da al’adu. Ya zama abin tarihi da za a yi la'akari da shi, yana girma a hankali zuwa ayyukan al'adu na ƙasa. Yankin ya kunshi yankin kogi mai albarka (Mauyi Gaga Riverside na Garin Gogaram) inda ake noman ban ruwa da yawa a wani ƙaramin gari mai suna Gogaram inda aka saba gudanar da bikin. Galibin masunta mabiya addinin Islama ne kuma galibinsu manoma ne. Gogaram babbar cibiyar tarihi ce a karamar hukumar Bade ga masu ziyara a fadin duniya. Babban makasudin bikin kamun kifi na Bade shi ne don raya hadin kai da kuma taimakawa wajen daga martabar jihar Yobe a matsayin wurin yawon bude ido da kuma inganta kuɗaɗen shiga tsakanin jama’a da kuma a matakin daidaiku. TARIHI An fara bikin kamun kifi na Bade ne a shekarar 1938 a zamanin mulkin Mai Aji, tun da farko dai a matsayin bikin kamun kifi, amma tsawon shekaru ya rikide zuwa gagarumin bikin kamun kifi da al'adu[3]. Majiyoyin da ke da masaniya kan bukukuwan kamun kifi na Mauyi-Ganga ko Bade sun sanar da cewa, kafin a farfado da bikin, kowane kauyukan masarautar ya gudanar da bukukuwan kamun kifi na daban; tun daga shekarar 1956; wanda har yanzu ana yiwa lakabi da bikin Kamun kifi na Mauyi-Ganga, wanda aka yi imanin ya samo asali ne daga kogin Alkamaram. Bayanai sun nuna cewa Mauyi-Ganga ya samo asali ne a cikin tatsuniyar tatsuniyar da aka ɗaure ta da mai ganga daga wani tarihi mai nisa. A cewar Alhaji Mamman Suleiman, Maji Dadi na Bade, wanda kuma shi ne Sakataren Majalisar Masarautar Bade, Mauyi-Ganga ra’ayoyi ne da suka samo asali daga mai ganga tun da dadewa. A cewarsa, akwai wata katuwar bishiyar tamarind a bakin kogin Mauyi inda mazauna karkara sukan taru suna wasa. Da yake ba da labarin haifuwar al’adar, Alhaji Suleiman ya ce, “Bayan an yi nishadi ne, sai wani mai ganga ya manta da gangunansa, sai abokan aikinsa suka tambaye shi yayin da ya shiga kauyen inda ake buga ganga,” ya kara da cewa A. drum yana cikin abubuwa masu kima saboda an yi amfani da shi wajen nishadantarwa da kuma isar da sakwanni masu karfi a tsakanin al’umma.” Rahotanni sun bayyana cewa mai yin kadin ya amsa cewa bai da tabbacin ko ya bar ta a bakin kogin. An ce mutanen kauyen sun koma kogin ne domin neman gangunan da ya bata. Rahotanni sun bayyana cewa, Sakataren Masarautar Bade ya ce tun a wancan lokaci ana kiran wurin da sunan Mauyi-Ganga, kuma ana amfani da shi wajen gudanar da bikin kamun kifi na shekara-shekara, wanda ke jawo masu yawon bude ido daga ciki da wajen jihar. Abin takaici, a 1993 ko kuma a wajen bikin ya tsaya saboda wasu dalilai, kuma a yanzu da muke ta kokarin ganin an kawo sauyi, gwamnatin Yobe da kuma al’ummar Masarautar Bade suka yanke shawarar cewa mu farfado da wannan biki, mu kuma karfafa taron domin amfanin al’umma. mutanen mu ban da raya al'adunmu. Ko da yake an sake farfado da bikin kamun kifi na Mauyi-Ganga a watan Fabrairun 2020, bayan da aka gudanar da shi na karshe sama da shekaru 24 da suka gabata, wadanda kasuwancinsu ya kamata su sani sun ce ya shafe shekaru 60[7]. GASARWA A ranar karshe ta bikin ne ake gudanar da gasar inda dubban mutane suka yi jerin gwano a bakin kogin da kuma jin karar harbin bindiga, dukkansu sun tsallake rijiya da baya suna daf da kama kifi mafi girma. Wanda ya yi nasara da kifin mafi girma yakan je yaƙin neman zaɓe tare da fitattun baƙi, wanda ke da mafi girma a kasuwa yakan tafi gida tare da babban kama a rana. Kayan aikin gargajiya ne kawai aka yarda a gasar. MANUFAR A cewar ’yan majalisar Bade Emerate, “Bikin kamun kifi wani karin hanyar samun kudaden shiga ne ga jama’armu, da samar da ayyukan yi da wadata, kuma ba shakka jiharmu za ta yi amfani wajen samar da kudaden shiga ta hanyar da ta dace. Harajin Ciki (IGR)." Hakanan ya haɗa da kamun kifi don nishaɗi, Haɗin kai da Nishaɗi. 2020 BADE FISHING BESTIVAL bugu na 38 tun da aka kafa shi, bikin na 2020 ya dauki tsawon kwanaki biyu ana baje kolin raye-rayen gargajiya, baje kolin mafarauta, jifan mashi, ninkaya a kan calabash, da gasar kamun kifi da dai sauransu. Wanda ya fi kama shi an ba shi keken keke mai uku wanda aka fi sani da Keke napep[10]. Bikin dai ya samu halartar shugaban majalisar dattawa, gwamnan jihar Yobe gami da wasu manyan baƙi a ciki da wajen jihar.[2][3][4][5]

Masu mulki[gyara sashe | gyara masomin]

Sarakunan Masarautar:[6]

Take Mulki Suna Haihuwa/mutuwa
Mai Bedde Dugum Bugia
Mai Bedde Dugum Akuya dan Bugia
Mai Bedde c. 1820 - 1842 Lawan Babuje dan Dugum Akuya (D. 1842)
Mai Bedde 1842-1893 Al-Hajji dan Babuje (D. 1893)
Mai Bedde 1893-1897 Duna dan al-Hajji
Mai Bedde 1897-1904 Salih dan Hajji (D. 1919)
Sarki 1904 - 1919 Salih dan Hajji (duba sama)
Sarki 1920-1941 Sulaiman dan Salih
Sarki 1942-1945 Mai Umara dan al-Hajji (D. 1945) Sarki 1980-1983 Mai abba kyari Sarki 1945-198 Mai Umar dan Sulaiman (b. 1919 d. 1981)
Sarki 1981-2005 Mai Saleh Ibn Suleiman II (OFR) (b. 1925 d. 2005)
Sarki 2005 - Mai Abubakar Umar Suleiman (b. Janairu 1962)

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Njadvara Musa (November 14, 2005). "Ibrahim swears in new emir in Yobe". BNW News. Retrieved 2010-09-11.
  2. "Bade fishing festival, tool for cultural harmony in Yobe – Buni". 19 February 2020.
  3. "PHOTO NEWS: 2020 Bade fishing festival in Yobe state". 29 August 2020.
  4. "Lawan urges FG, corporate bodies to partner Yobe State on fishing, cultural festival". 10 February 2020.
  5. Aisha Auyo (10 February 2020). "Fishing festival reaffirms Yobe as tourism destination – Gov Buni". Neptune Prime. Retrieved 7 December 2022.
  6. "Traditional States of Nigeria". WorldStatesmen. Archived from the original on 26 September 2010. Retrieved 2010-09-04.