Moses Asaga

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Moses Asaga
Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2009 - 6 ga Janairu, 2013
District: Nabdam Constituency (en) Fassara
Election: 2008 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 4th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2005 - 6 ga Janairu, 2009
District: Nabdam Constituency (en) Fassara
Election: 2004 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 3rd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2001 - 6 ga Janairu, 2005
District: Nabdam Constituency (en) Fassara
Election: 2000 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 2nd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 1997 - 6 ga Janairu, 2001
District: Nabdam Constituency (en) Fassara
Election: 1996 Ghanaian general election (en) Fassara
Rayuwa
Haihuwa 1 ga Yuli, 1957 (66 shekaru)
ƙasa Ghana
Karatu
Makaranta University of Aberdeen (en) Fassara Master of Science (en) Fassara : petroleum engineering (en) Fassara
Yonsei University (en) Fassara Master of Business Administration (en) Fassara : business administration (en) Fassara
Ghana Senior High School (en) Fassara
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa, Ma'aikacin banki da Mai tattala arziki
Imani
Addini Eastern Orthodoxy (en) Fassara
Jam'iyar siyasa National Democratic Congress (en) Fassara

Moses Aduku Asaga dan siyasar Ghana ne. Ya kasance dan majalisa mai wakiltar Nabdam a yankin Upper Gabas ta Ghana daga shekara ta 1997 izuwa 2013. Ya rasa kujerarsa a zaben Disamba na shekara ta 2012 a hannun Boniface Agambilla na New Patriotic Party (NPP)[1] wanda ya tsaya masa a jam'iyyar. zaben 2008 amma ya sha kaye. Ya kuma kasance ministan ayyuka da walwalar jama'a a Ghana.[2] An nada shi a farkon shekara ta 2012 bayan sake fasalin majalisar ministocin da Shugaba Mills ya yi.[3]

An zabi Moses Asaga a matsayin minista a shekara ta 2009 amma an janye shi bayan takaddama game da wasu lambobin yabo na tsohon gratia da ya ba da izini. Bayan da John Dramani Mahama ya lashe babban zaɓe na 2012, ya maye gurbin Moses Asaga da Nii Armah Ashietey a matsayin ministan ayyuka da walwalar jama'a[5]. Daga nan sai tsohon shugaban kasa John Dramani Mahama ya ba shi mukamin C.E.O na hukumar mai ta kasa a shekarar 2013.[4][5]

Rayuwar farko da ilimi[gyara sashe | gyara masomin]

Moses Asaga ya yi digirinsa na biyu (BSc) a fannin Chemistry daga Jami’ar Kimiyya da Fasaha ta Kwame Nkrumah. Ya kuma yi MSc a fannin Injiniya na Man Fetur daga Jami’ar Aberdeen da MBA, Finance daga Jami’ar Yonsei. Bugu da ƙari, yana da MPhil a fannin tattalin arziki daga Jami'ar Durham, United Kingdom.[6]

Sana'a[gyara sashe | gyara masomin]

Asaga masanin tattalin arziki ne kuma ma'aikacin banki.[7] Ya kasance manaja kuma mai ba da kuɗaɗen ayyuka na Kamfanin Man Fetur na Ghana (GNPC) a Tema.[8]

Sana'ar siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

Asaga memba ne na National Democratic Congress.[9] Ya zama dan majalisa daga watan Janairun 2005 bayan ya zama wanda ya yi nasara a babban zabe a watan Disamba na 2004.[10] Shi ne dan majalisar wakilai na mazabar Nabdam.[11][12] An zabe shi a matsayin dan majalisa na wannan mazaba a majalisa ta hudu da ta biyar a jamhuriyar Ghana ta hudu.[13][14]

Zabe[gyara sashe | gyara masomin]

An fara zaben Asaga a matsayin dan majalisa ne a kan tikitin jam’iyyar National Democratic Congress da kuri’u 8,490 daga cikin 11,348 da aka kada kuri’u 56.30% a kan Nicholas Nayembil Nonlant wanda ya samu kuri’u 2,107 da ke wakiltar 14.00% da Edward Babah Sampanah wanda ya samu kuri’u 750.%.[15]

An zabe shi a matsayin dan majalisa mai wakiltar mazabar Nabdam na yankin Upper Gabas ta Ghana a babban zaben Ghana na 2004. Ya yi nasara a kan tikitin National Democratic Congress.[16][17] Mazabarsa wani bangare ne na kujeru 9 na 'yan majalisa daga cikin kujeru 13 da jam'iyyar National Democratic Congress ta samu a zaben na yankin Gabas ta Tsakiya.[18] Jam'iyyar National Democratic Congress ta lashe kujeru 94 na 'yan majalisa daga cikin kujeru 230.[19] An zabe shi da kuri'u 6,450 daga cikin 10,778 da aka jefa.[16][17]

Wannan yayi daidai da kashi 59.8% na jimlar ingantattun ƙuri'un da aka jefa.[9][13] An zabe shi a kan Somtim Tobiga na babban taron jama'a, Boniface Gambila Adagbila na New Patriotic Party da Tampure Ayenyeta William na Jam'iyyar Convention People's Party.[9][13] Wadannan sun samu kuri'u 1,002, 3,227 da 99 bi da bi na jimillar kuri'un da aka kada. Waɗannan sun yi daidai da 9.3%, 29.9% da 0.9% bi da bi na jimlar ingantattun ƙuri'un da aka jefa.[16][17]

A shekarar 2008, ya ci zaben gama-gari a kan tikitin jam’iyyar National Democratic Congress na wannan mazaba.[20] Mazabarsa tana cikin kujeru 8 na 'yan majalisu 8 daga cikin kujeru 13 da jam'iyyar National Democratic Congress ta samu a wancan zaben na yankin Gabas ta Tsakiya. Jam'iyyar National Democratic Congress ta lashe kujeru 114 na 'yan majalisa daga cikin kujeru 230.[21]

An zabe shi da kuri'u 5,369 daga cikin 11,230 da aka jefa. Wannan yayi daidai da kashi 47.81% na jimlar ƙuri'un da aka jefa. An zabe shi a kan Boniface Agambila Adagbila na New Patriotic Party, Somtim Tobiga na babban taron jama'a da Tampugre Ayenyeta William na jam'iyyar Convention People's Party. Wadannan sun samu kashi 45.39%, 6.37% da 0.44% bi da bi na jimillar kuri'un da aka kada.[22][23]

Rayuwa ta sirri[gyara sashe | gyara masomin]

Asaga Kirista ne kuma Katolika ne.[24]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. http://graphic.com.gh/Politics/moses-asaga-lose-nabdam-seat-to-boniface-agambilla.html
  2. "Kwafin ajiya". Archived from the original on 2016-08-21. Retrieved 2022-11-16.
  3. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=228495
  4. "Kwafin ajiya". Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 2022-11-16.
  5. http://www.ghananewsagency.org/social/moses-asaga-hands-over-to-his-successor-58682
  6. "Kwafin ajiya". Archived from the original on 2014-09-01. Retrieved 2022-11-16.
  7. Ghana Parliamentary Register, 2004-2008. Ghana: The Office of Parliament. 2004. p. 179.
  8. "Ghana MPs - MP Details - Asaga, Moses". Archived from the original on 6 May 2016. Retrieved 2020-08-03.
  9. https://web.archive.org/web/20160506152335/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=84
  10. Peace FM. "Ghana Election 2004 Results - Nabdam Constituency". Ghana Elections - Peace FM. Retrieved 2020-08-03.
  11. Peace FM. "Ghana Election 2004 Results - Bawku Central Constituency". Ghana Elections - Peace FM. Retrieved 2020-08-03.
  12. https://en.wikipedia.org/wiki/Moses_Asaga#cite_note-:1-7
  13. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/uppereast/172/index.php
  14. Peace FM. "Ghana Election 2008 Results - Nabdam Constituency". Ghana Elections - Peace FM. Retrieved 2020-08-03.
  15. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/1996/uppereast/172/index.php
  16. 16.0 16.1 16.2 https://en.wikipedia.org/wiki/Moses_Asaga#cite_note-:0-13
  17. 17.0 17.1 17.2 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/uppereast/172/index.php
  18. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  19. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/president/index.php
  20. https://web.archive.org/web/20160506152335/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=84
  21. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  22. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/uppereast/172/index.php
  23. https://en.wikipedia.org/wiki/Moses_Asaga#cite_note-:7-17
  24. https://web.archive.org/web/20160506152335/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=84