Mutanen Frafra

Mutanen Frafra

Yankuna masu yawan jama'a
Ghana da Burkina Faso

Frafra wani yanki ne na mutanen Gurunsi da ke zaune a Arewacin Ghana. Sunan da aka fi so na ƙungiyar shine Fare-Fare. Sunan da aka karɓa Frafra cin hanci da rashawa ne daga lokacin mulkin mallaka na gaisuwa "Ya fara-fara?" wanda ke nufin "Yaya wahalarku [aiki] yake?" Yana iya ɗaukar sautin ƙararrawa a cikin amfanin gida. Masu magana da harshen Frafra sun kai kusan 300,000. Babban rukunin mutanen Gurunsi suna zaune a kudancin Burkina Faso da Arewacin Ghana.

Labarin ƙasa

Bolgatanga cibiyar kasuwanci ce ta yankin Frafra. Sauran muhimman kauyuka da garuruwa sun hada da Bongo, Zuarungu, Zoko, da Pwalugu. Tongo shi ne babban garin mutanen Talensi, waɗanda ke da bambancin ƙabila da Frafra, amma yawancinsu suna harsuna biyu a cikin yaren Frafra.

Tarihi

Frafra suna raba tarihi ɗaya, harshe da tsarin siyasa. Yawancin Gurunsi suna zaune ne a Burkina Faso, kuma darajar tarihin Frafra ya bambanta da makwabtansu na arewa, kamar Nuna, Bwa da Winiama, yana da alaƙa da mazauninsu a Ghana. Wadannan bambance-bambancen sun taso ne a lokacin mulkin mallaka, kamar yadda tsarin mulkin mallaka na Faransa da Birtaniya suka bambanta.

Al'umma

Tattalin Arziki

Frafra da farko manoma ne, noman gero, dawa da dawa. Haka kuma ana noman masara, shinkafa, gyada, da wake. Manoman a duk fadin yankin sun yi ta noman sara-da-kone, suna amfani da gonaki kusan shekaru bakwai ko takwas kafin a bar su su kwanta a kalla shekaru goma. A cikin gonakin iyali da ke kusa da ƙauyuka, mata suna shuka amfanin gona don siyarwa a kasuwannin cikin gida, gami da sesame da taba.

Maza suna shiga cikin farauta a cikin dogon lokacin rani. Wannan yana da mahimmanci don dalilai na al'ada tunda a wannan lokacin ne maza suke hulɗa da ruhohin da ke cikin daji. A lokacin rani, lokacin da kayan abinci ba su yi ƙasa ba, ana yin wasu kamun kifi a cikin dausayin gida.

Ƙara yawan matsin lamba na jama'a ya haifar da raguwar lokutan faɗuwar rana da ƙaramin tazara don farauta. Ana samun ƙananan daji don hanyoyin yanke-da-ƙonawa da share sabbin gonaki.

Tsarin Siyasa

Ƙungiyoyin Frafra galibi ba su da ra'ayi na zamantakewa ko siyasa. Ba a raba su tsakanin ƙungiyoyin sana'a ko ƙungiyoyin sana'a tunda yawancinsu suna farauta da noma. Ba su da tsarin sarakuna, kuma duk wani muhimmin shawara an yanke shi ta hanyar majalisar dattawa da ta ƙunshi tsofaffin membobin kowace zuriya.

Shugabannin addinai suna da wasu hukunce-hukuncen siyasa, suna tantance yanayin aikin noma da kuma ware filaye don noma.

Al'adu

Addini

Imani da babban mahalicci shine tsakiyar imanin Frafra. Wuri na wannan allah yana tsakiyar kowane ƙauye. Kowanne dangi yana kula da gidan kansa, wanda a cikinsa ake adana abubuwan tsafi na tsafi. Abubuwan da ke ba da damar iyali su ci gaba da hulɗa tare da mahimman ƙarfin yanayi. Wadannan abubuwa na gado ne daga zuri’a, kuma dukiya ce ta al’umma ta zuriya, tana ba da kariya da hadin kan al’umma a tsakanin dukkan ‘yan uwa.

Fasaha da adabi

Mafi sanannun nau'ikan fasaha na Frafra sune kayan adon tagulla da aka jefa da kayan gine-ginen da aka ƙawata. Bugu da ƙari, an ƙirƙiri siffofi na anthropomorphic da aka sassaka daga yumbu da itace da abubuwa daban-daban na sirri, tun daga kayan ado zuwa katako na katako, don girmama ruhohi.

Jikin adabin Frafra yana fitowa. A. Pamzoya ya fara rubuta wani labari akan al'adun Frafra mai suna Souvenir for Death. Agaysika Agambila mai hankali ya tattara tarin tatsuniyoyi na Frafra a ƙarƙashin taken Solma: Tales from Northern Ghana. Wannan ya biyo bayan Journey, wani labari da aka saita a yankin Frafra.

Mutanen Frafra suna da dangantaka ta musamman da raha da mutanen Dagaare na arewa maso yammacin Ghana, wadda ta samo asali ne daga tushen asali na gama gari.