Mutanen Guang

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mutanen Guang

Yankuna masu yawan jama'a
Ghana

Mutanen Guan wata ƙabila ce da ake samun mutanen ta a kusan dukkanin sassan ƙasar Ghana, waɗanda suka haɗa da ƙabilar Nkonya, da Mutanen Gonja, da Anum, da Harshen Larteh, da Nawuri da kuma Ntsumburu.

Suna magana da yarukan Guan na dangin yaren Nijar da Kongo.[1] Su ne kashi 3.7% na al'ummar Ghana.[2]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

An yi imanin cewa Guan shine farkon mazauna Ghana na zamani waɗanda suka yi ƙaura daga yankin Mossi na ƙasar Burkina ta zamani a wajajen shekara ta 1000 AD.[3] Duk da haka, wasu daga cikin waɗannan harsunan Guan suna da tasiri da manyan harsuna a Ghana, ya danganta da inda wata ƙabila ta Guan take. Guans a yankin Gabas sun haɗa da Anum, Boso, Larteh, Okere, da Kyerepong. Guans a yankin Volta sun hada da Buem, Nkonya, Likpe,Amedzofe, Vane da dai sauransu. A yankin tsakiya muna da yankunan Efutu, Awutu da Senya da Bawjiase. Kabilar Gonja dai suna arewa ne kuma bangaren Brong Ahafo, Bono da Ahafo. Al’ummar Nawuri na zaune ne a sassan Arewa da wasu sassan yankin Oti, galibinsu suna zaune ne a karshen gabashin gundumar Salaga; a yammacin gabar kogin Volta/Kogin Oti, mai tazarar kilomita 70 daga arewa da Kete Krachi. Guans kasancewar mutanen farko a Ghana, wasu sun shiga cikin al'adun manyan kabilu na yankuna daban-daban da muke da su a yau. Don haka, wasu ƴan asalin Kpeshie a Greater Accra da Nzema, Sefwi, Ahanta da sauransu a yankin Yamma da Yammacin Ba na iya gano tushensu zuwa Guans. ’Yan asalin mafi yawan Fantes da ke yankin tsakiya da suka hada da Asebu, Edna, Aguafo da dai sauransu da kuma Agona na iya gano asalinsu daga Guans. A halin yanzu an yarda cewa ana iya samun mutanen Guan a yankuna goma sha biyu (12) a Ghana: Oti, Arewa, Arewa maso Gabas, Savannah, Bono, Ahafo, Tsakiya, Yammacin Arewa, Yamma, Gabas, Volta da Brong Ahafo. Suna da haƙuri sosai kuma suna rayuwa a matsayin jama'a a cikin mahallinsu daban-daban. Suna magana da yarukan manyan ƙabilu inda ake samun su na asali kuma suna magana da yarensu dabam dabam a gida.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Guan". Britannica. Encyclopædia Britannica Online.
  2. "Africa :: Ghana — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. Retrieved 2020-08-16.
  3. "Ghana Ethnic Groups: Guan".