Were Ilu (woreda)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Were Ilu

Wuri
Map
 10°50′00″N 39°10′00″E / 10.8333°N 39.1667°E / 10.8333; 39.1667
Ƴantacciyar ƙasaHabasha
Region of Ethiopia (en) FassaraAmhara Region (en) Fassara
Zone of Ethiopia (en) FassaraDebub Wollo Zone (en) Fassara

Were Ilu ( Amharic : ወረ ኢሉ), ko Bete Giyorgis ( Amharic : gidan ጊዮርጊስ ), Yanki ne a yankin Amhara, Habasha . Wannan gundumar tana daya daga cikin rukunin ’yan kabilar Wollo Oromo da suka yi mulkin yankin kuma har yanzu suna can. [1] Wani yanki na shiyyar Debub Wollo kuwa, Were Ilu daga kudu maso yamma jama,a yamma da Legahida , a arewa maso yamma da Legambo ,a arewa kuma yayi iyaka da Dessie Zuria, a gabas da Abuko, a kudu maso gabas da Wanchet . wanda ya raba shi da yankin Semien Shewa . Garuruwan Were Ilu sun hada da Kabe, Were Ilu da Weyin Amba ; Alamar tarihi ita ce Mekane Selassie, wurin da wani coci ya ruguje. An raba gundumar Legahida da Were Ilu.

Were Ilu ya shimfiɗa a kan ƙwanƙolin tudu da kwaruruka da ke gefen kudu na babban dutse wanda ya haɗa da Dutsen Amba Ferit . Tsayin ya tashi daga kimanin mita 1700 sama da matakin teku a mahadar Wanchet tare da rafin sawan da ke kudu maso kudu zuwa kusan mita 3200 a kan iyakar arewa. [2]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Yankin yankin ya kai tun daga tafkin Hayq da kogin Beshillo a arewa, da tsaunin Afar da Argobba a gabas, kogin Abbay a yamma, da kogin Awash kudu da Addis Ababa na zamani.

Tare da hawan daular Solomon a shekara ta 1270 karkashin sarki Yekuno Amlak (an haife shi a yankin Maqdalla )[ana buƙatar hujja]Har zuwa lokacin da aka kafa Gonder a matsayin sabon babban birnin daular a wajajen shekara ta 1600, yankin Debre-Birhan zuwa Mekane-Selassie shi ne wurin zama na farko na sarakunan . Wannan lokacin shine mafi mahimmanci a cikin samuwar daular Habasha ta tsakiya, yadawa da ƙarfafa Kiristanci na Orthodox na Habasha (biyan misalin da sarakunan Zagwe suka kafa wajen kiyaye al'adun Axumite ) da yada zuwa manyan larduna (ban da Tigray / Eritrea, Welkait)., and Lasta ) of Bete Amhara, Gojam, Begemdir, North Shewa, Gafat, and Damot [3]

Rubuce-rubucen tarihin yankin, a gaskiya, ya koma shekarun farko na karni na biyu. Misali, Cocin St George's da ke garin Woreilu (wanda ake kyautata zaton Tabot din da Sarkin sarakuna Menelik ya yi a yakin Adwa ) an kafa shi a wajen shekara ta 1200.

Ikklesiya na Mekane Selassie (Makane ሥላሴ), kusa da Ned da gidan sanannen babban coci mai suna iri ɗaya, ya zama filin wasan sarauta da aka fi so. Ginin Mekane Selassie (ma'ana: mazaunin Triniti) Sarki Naod (1494-1508) ne ya fara ginin da dansa Sarkin sarakuna Libna Dengel (sarauta nom-du-guerre, Wanag Seged).

Francisco Alvarez, wanda ya ziyarci cocin tun da farko, ya tabbatar da cewa girmanta ya kai ƙafa 150 da ƙafa 150— gaba ɗaya an lulluɓe shi da ganyen zinariya, an lulluɓe shi da duwatsu masu daraja, lu'ulu'u da murjani [4]

Da yake mamakin wannan dukiya da sana’a, marubucin tarihin ƙasar Yemen na Ahmed Gragn ya ce: “Limamin ya tambayi dukan Larabawa da suke tare da shi, ‘Shin akwai irin wannan cocin, da siffofinta da zinariyarta, a cikin Bizantium, ko kuma a Indiya? ko a wani wuri?' Suka amsa da cewa, 'Ba mu taɓa gani ko jin labarinsa ba a Rumawa ko Indiya ko a ko'ina a duniya.

Abba Gregorius (1596-1658), sanannen sufaye wanda ƙungiyar Jesuit da tafiye-tafiyen duniya suka yada ilimi mai kima a ƙasashen waje game da Habasha, an ce ya fito daga Woreilu. A cikin wasiƙar 1650 zuwa ga malamin nan dan ƙasar Jamus Hiob Ludolf (1624-1704), masanin Ethiopologist wanda ya cancanci a san shi da mahaifin Nazarin Habasha, Abba Gregorius ya kwatanta kansa kamar haka: “Game da asalina, kar ka yi tunanin abokina, cewa su ne. masu tawali’u, gama ni daga GIDAN AMHARA ne, ƙabila ce mai daraja, daga cikinta ne shugabannin al’ummar Habasha, da hakimai, da hafsoshin soja, da alƙalai, da mashawartan Sarkin Habasha, waɗanda suke naɗawa da kora, ba da umarni, da masu ba da shawara. yi mulki da sunan Sarki, da hakimansa, da manyan baki. " [5]

Alkaluma[gyara sashe | gyara masomin]

Bisa kidayar jama'a a shekarar 2007 da hukumar kididdiga ta kasar Habasha (CSA) ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar jama'a 109,244, wanda ya karu da -9.11% bisa kidayar shekarar 1994, wadanda 54,252 maza ne da mata 54,992; 11,434 ko 10.47% mazauna birane ne. Yana da fadin murabba'in kilomita 740.96, Were Ilu yana da yawan jama'a 147.44, wanda ya yi kusan daidai da matsakaicin yanki na mutane 147.58 a kowace murabba'in kilomita. An ƙidaya gidaje 25,212 a wannan gundumar, wanda ya haifar da matsakaicin mutum 4.33 ga gida ɗaya, da gidaje 24,216. Mafi yawan mazaunan musulmi ne, inda kashi 73.96% suka bayar da rahoton cewa a matsayin addininsu, yayin da kashi 25.77% na al'ummar kasar suka ce suna yin addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha . [6]

Ƙididdigar ƙasa ta 1994 ta ba da rahoton jimillar yawan jama'a na wannan yanki na 120,193 a cikin gidaje 26,594, waɗanda 58,542 maza ne kuma 61,651 mata; 8,908 ko 7.41% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Kabila mafi girma da aka ruwaito a Were Ilu ita ce Amhara (97.6%), sai Oromo (2.4%). An yi magana da Amharic a matsayin yaren farko da kashi 99.93%. Mafi yawan mazaunan musulmi ne, inda kashi 80.04% na al'ummar kasar suka bayar da rahoton cewa suna yin wannan imani, yayin da kashi 19.83% na al'ummar kasar suka ce suna da'awar Kiristanci na Orthodox na Habasha . [7]

Bayanan kula[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Journals of the Rev.
  2. Svein Ege, "South Wälo 1:100,000.
  3. Empty citation (help)
  4. (G.W.B. ed.). Missing or empty |title= (help)
  5. Empty citation (help)
  6. Census 2007 Tables: Amhara Region Archived 2010-11-14 at the Wayback Machine, Tables 2.1, 2.4, 2.5, 3.1, 3.2 and 3.4.
  7. 1994 Population and Housing Census of Ethiopia: Results for Amhara Region, Vol. 1, part 1 Archived 2010-11-15 at the Wayback Machine, Tables 2.1, 2.7, 2.10, 2.13, 2.17, Annex II.2 (accessed 9 April 2009)