'Yancin Yin Zanga-Zanga

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Ma'aikatan gidan tsafi suna amfani da 'yancinsu na yin zanga-zanga a gaban ginin MTV a Santa Monica, California .

'Yancin zanga-zanga na iya zama wata alama ta 'yancin yin taro, 'yancin yin tarayya da 'yancin fadin albarkacin baki. Bugu da ƙari, zanga-zangar da ƙuntatawa kan zanga-zangar sun daɗe muddin gwamnatoci sun yi.

Yawancin yarjejeniyoyin ƙasa da ƙasa sun ƙunshi bayyanannun maganganun 'yancin yin zanga-zanga. Irin waɗannan yarjejeniyoyin sun haɗa da Yarjejeniyar Turai kan 'yancin ɗan adam ta 1950, musamman mukala na 9 zuwa 11; da kuma yarjejeniyar kasa da kasa ta 1966 kan 'yancin jama'a da siyasa, musamman a shafi na 18 zuwa 22. Labari na 9 ya ba da ''yancin yin tunani, game da, addini.” [1] Mataki na 10 ya bayyana 'yancin fadin albarkacin baki. [1] Mataki na 11 ya bayyana 'yancin yin hulɗa tare da wasu, ciki har da 'yancin kafawa da shiga ƙungiyoyin kasuwanci don kare muradunsa. [1] Koyaya, a cikin waɗannan da sauran yarjejeniyoyin haƙƙoƙin ƴancin taro, 'ƴancin ƙungiyoyi, da yancin faɗar albarkacin baki suna ƙarƙashin wasu iyakoki. Misali, Yarjejeniyar Kasa da Kasa kan 'Yancin Bil'adama da Siyasa ya ƙunshi hani kan "farfagandar yaƙi" da ba da shawarar, "ƙiyayya ta ƙasa, launin fata ko addini." kuma yana ba da damar hana 'yancin yin taro idan ya zama dole a cikin al'ummar dimokuradiyya don kare lafiyar kasa ko kare lafiyar jama'a, kiyaye zaman lafiyar jama'a, kare lafiyar jama'a ko ɗabi'a ko kare haƙƙin da yancin wasu. (Mataki na 20 da 21) [1] Wurare daban-daban sun wuce nasu bayanin waɗannan haƙƙoƙin.

Zanga-zanga, ko da yake, ba lallai ba ne ya zama tashin hankali ko barazana ga muradun tsaron ƙasa ko lafiyar jama'a. Kuma ba lallai ba ne rashin biyayyar jama'a, lokacin da zanga-zangar ba ta ƙunshi keta dokokin ƙasa ba. Zanga-zangar, har ma da kamfen na juriya mara tashin hankali, ko juriya na jama'a, na iya sau da yawa suna da hali (ban da yin amfani da hanyoyin da ba na tashin hankali ba) na tabbatar da goyon bayan tsarin dimokiradiyya da tsarin mulki. Wannan na iya faruwa, alal misali, idan irin wannan tsayin daka ya taso don mayar da martani ga juyin mulkin da sojoji suka yi; [2] ko kuma a cikin wani abu makamancin haka na kin amincewa da shugabancin jihar na mika mulki bayan shan kaye a zabe.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and/or International Covenant on Civil and Political Rights Office of the United Nations High Commissioner of Human Rights
  2. Adam Roberts, "Civil Resistance to Military Coups", Journal of Peace Research, Oslo, vol. 12, no. 1, 1975, pp. 19-36.