Esther Ngumbi

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Esther Ngumbi
Rayuwa
Haihuwa Kenya
ƙasa Kenya
Karatu
Makaranta Auburn University (en) Fassara
Kenyatta University (en) Fassara
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a entomologist (en) Fassara da Malami
Employers University of Illinois at Urbana–Champaign (en) Fassara

Esther Ndumi Ngumbi wata kwararriya ce a fannin ilimin halitta ta ƙasar Kenya kuma malama wacce a halin yanzu ita ce Mataimakiyar Farfesa a fannin ilimin halittu da Nazarin (African-American Studies) a Jami'ar Illinois a Urbana-Champaign. An ba ta lambar yabo ta 2018 Society for Experimental Biology Award Presidential.

Rayuwar farko da ilimi[gyara sashe | gyara masomin]

Esther Ngumbi ta girma ne a gundumar Kwale, al'ummar karkara ne a kasar Kenya.[1][2] An fara gabatar da ita harkar noma tun tana shekara bakwai, lokacin da iyayenta suka ba ta fili ta noman kabeji.[3] Tun tana ƙarama ta fara sanin kalubalen da manoma ke fuskanta da suka haɗa da fari da ƙasa mara kyau. A karon farko da ta bar kauyensu shine ta halarci Jami'ar Kenyatta, inda ta samu digirin farko da na biyu..[4][5] A cikin shekarar 2007 an ba ta lambar yabo ta Ƙungiyar Ƙungiyar Mata ta Jami'ar Amirka (AAUW) ta Ƙasashen Duniya wanda ya ba ta damar kammala digiri a ilimin halitta a Jami'ar Auburn.[1][6][7] A cikin shekarar 2011 ta zama ɗaya daga cikin mutanen farko da suka samu digiri na uku daga cikin al'ummarta.[1][8] Bayan ta sami digiri na uku ta ci gaba da zama a Jami'ar Auburn a matsayin kwararriyar malama.[3]

Bincike da aiki[gyara sashe | gyara masomin]

An naɗa Ngumbi Mataimakiyar Farfesa na Entomology da Nazarin (African-American Studies) a Jami'ar Illinois a Urbana-Champaign a cikin shekarar 2018.[9] Ta kuma koyar da ilimin sadarwa. Ta nazarci yadda tsire-tsire, tsire-tsire, ƙananan ƙwayoyin cuta da kwari ke amfani da siginar sinadarai masu lalacewa da marasa ƙarfi. Waɗannan sun haɗa da mahaɗi masu canzawa (VOCs) waɗanda ke daidaita tattaunawa tsakanin tsire-tsire, herbivores da microbes. Ngumbi ta yi imanin cewa ingantacciyar aikin noma na birane na iya taimakawa wajen yaƙar cin abinci mara kyau.[10] A cikin shekarar 2019 Ngumbi ta gabatar da cikakken lacca a taron shekara-shekara na Ƙungiyar Ecological Society ta Burtaniya.[11]

Sabis na ilimi da ƙwarewa[gyara sashe | gyara masomin]

Ngumbi a dama yana tattaunawa game da tsaro a abinci a Spotlight Health Aspen Ideas Festival a 2015

An ba ta lambar yabo ta Jagoran Dorewa ta 2017 da lambar yabo ta Mata masu launi (Women Of Colour Award).[12][13]

  A cikin shekarar 2018 Ngumbi ta sami lambar yabo ta  Shugaban Ƙungiyar Gwajin Biology.[14]

Ngumbi kwararriyar masaniya ce a fannin kimiyya kuma ta ba da gudummawa ga Mail&Guardian, Moth, Scientific American and the World Economic Forum.[15][16][17][18] Ta bayyana a Rediyon Jama'a na Wisconsin. Barack Obama ne ya zaɓi Ngumbi don zama wani bangare na Shirin Shugabancin Matasan Afirka.[19] Tana ba da shawara ga matasa masu bincike ta hanyar Gidauniyar Clinton. Ta yi kamfen na ganin 'yan mata daga yankunan karkara su sami ingantaccen ilimi, musamman a fannin kimiyya da fasaha. Aiki tare da danginta, Ngumbi ta taimaka wajen kafa Dokta Ndumi Faulu Academy, makaranta a garinsu da ke hidimar ɗaliban makarantar sakandare sama da 100.[1][20][21] a cikin shekarar 2021 Ngumbi ta sami lambar yabo ta Mani L. Bhaumik don hulɗar jama'a tare da Kimiyya ta Ƙungiyar Amirka da Ci gaban Kimiyya.[22]

wallafe-wallafen da aka zaɓa[gyara sashe | gyara masomin]

Littattafanta sun haɗa da:

  • Ngumbi, Esther (2016). "Bacterial-mediated drought tolerance: current and future prospects". Applied Soil Ecology. 105: 109–125. doi:10.1016/j.apsoil.2016.04.009.
  • Ngumbi, Esther (2009). "Comparative GC-EAD Responses of A Specialist (Microplitis croceipes) and A Generalist (Cotesia marginiventris) Parasitoid to Cotton Volatiles Induced by Two Caterpillar Species". Journal of Chemical Ecology. 35 (9): 1009–1020. doi:10.1007/s10886-009-9700-y. PMID 19802643. S2CID 5921837.
  • Ngumbi, Esther (2012-12-01). "Comparison of associative learning of host-related plant volatiles in two parasitoids with different degrees of host specificity, Cotesia marginiventris and Microplitis croceipes". Chemoecology. 22 (4): 207–215. doi:10.1007/s00049-012-0106-x. S2CID 14865498.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "4 Questions for Esther Ngumbi: Entomologist Extraordinaire". AAUW: Empowering Women Since 1881 (in Turanci). Archived from the original on 2019-12-22. Retrieved 2019-12-22.
  2. "Founders". Spring Break Kenya (in Turanci). Archived from the original on 2021-04-14. Retrieved 2019-12-22.
  3. 3.0 3.1 "Esther Ngumbi". CropLife International (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  4. "Girls Leading: From Rural Economies to Global Solutions". digital.thechicagocouncil.org (in Turanci). Archived from the original on 2019-08-12. Retrieved 2019-12-22.
  5. "Three Black Scholars Honored With Prestigious Awards". The Journal of Blacks in Higher Education. 2018-04-27. Retrieved 2019-12-22.
  6. iamglamscientist (2017-03-27). "Meet this young Kenyan scientist whose pioneering research led to the issuance of two US patents" (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  7. "Beyond Auburn Fall '11". Issuu (in Turanci). 7 November 2011. Retrieved 2019-12-22.
  8. "International Women's Day Celebrates Esther Ngumbi – Global Tiger Tales" (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  9. "Esther Ngumbi | School of Integrative Biology | University of Illinois at Urbana-Champaign". sib.illinois.edu (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  10. "How good urban farming can combat bad eating". African Arguments (in Turanci). 2019-03-13. Retrieved 2019-12-22.
  11. "Plenary Lectures". British Ecological Society (in Turanci). Archived from the original on 2019-12-22. Retrieved 2019-12-22.
  12. "Insects". www.mdpi.com (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  13. "New Voices Fellowship". newvoicesfellows.aspeninstitute.org. Archived from the original on 2019-12-22. Retrieved 2019-12-22.
  14. "President's Medal". www.sebiology.org. Retrieved 2019-12-22.
  15. The Moth Presents: Esther Ngumbi (in Turanci), retrieved 2019-12-22
  16. "Authors". World Economic Forum. Retrieved 2019-12-22.
  17. "Esther Ngumbi - Mail & Guardian". mg.co.za. Retrieved 2019-12-22.
  18. Ngumbi, Esther. "How to Become a Scientist Communicator". Scientific American Blog Network (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  19. Brown, Gretchen (2018-03-05). "Science Should Be Accessible, Scientist Says". Wisconsin Public Radio (in Turanci). Retrieved 2019-12-22.
  20. "College to dedicate Center for Civic and Social Change". www.monmouthcollege.edu. Archived from the original on 2020-01-16. Retrieved 2019-12-22.
  21. "Dr. Esther Ngumbi | Powerful Women Magazine" (in Turanci). 23 August 2016. Archived from the original on 2019-12-22. Retrieved 2019-12-22.
  22. Cohen, Adam D. "Entomologist Esther Ngumbi Receives 2021 AAAS Mani L. Bhaumik Award for Public Engagement with Science". American Association for the Advancement of Science. Retrieved 10 February 2021.