Niwat Roykaew

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Niwat Roykaew
Rayuwa
Haihuwa Chiang Khong (en) Fassara, 1959 (64/65 shekaru)
ƙasa Thailand
Sana'a
Sana'a school teacher (en) Fassara, head teacher (en) Fassara da conservationist (en) Fassara
Kyaututtuka

Niwat Roykaew, wanda kuma aka fi sani da "Kru Thi", wani mai fafutukar kare muhalli ne na ƙasar Thailand wanda ya shahara da kokarinsa na kare kogin Mekong daga mummunan tasirin ayyukan raya kasa. Shi ne wanda ya kafa kungiyar kare hakkin jama'a ta Chiang Kong, cibiyar sadarwa na kauyuka 30 na Thai da ke neman magance matsalolin muhalli da zamantakewa da ci gaban Mekong ya haifar.[1]

An karrama shi ne saboda kokarin da ya yi na dakatar da aikin fashe fashe na Mekong da ƙasar Sin ta jagoranta, wanda da ya lalata nisan mil 248 na kogin, kuma ya yi tasiri sosai a muhalli. An bawa Roykaew Kyautar Muhalli ta 2022 Goldman.[2]

Fage[gyara sashe | gyara masomin]

Kogin Mekong babban albarkatun ruwa ne a kudu maso gabashin Asiya, yana samar da abinci, ruwan sha, da ban ruwa ga mutane sama da miliyan 65. Gida ce ga nau'ikan nau'ikan halittu masu yawa kuma sananne ne don sake zagayowar ambaliyar ruwa na shekara-shekara, wanda ke haifar da mahimman yanayi don ƙaurowar kifi. Duk da haka, Mekong ya fuskanci barazana daga ayyukan raya kasa, musamman gina madatsun ruwa, wanda zai iya kawo cikas ga magudanar ruwa tare da yin mummunan tasiri ga muhalli da al'ummomin yankunan.[3]

Ɗaya daga cikin irin wannan aikin shi ne aikin inganta tashar jiragen ruwa na Lancang-Mekong, wanda aka fi sani da aikin fashewa na Mekong, wanda ya ba da shawarar fashewa mai nisan mil 248 daga Mekong kusa da iyakar Thailand da Laoti don samar da tashar jiragen ruwa na kasar Sin. Aikin zai kasance yana da tasiri mai mahimmanci na muhalli, gami da lalata wuraren zama da muhalli, da tasiri mai yuwuwa ga masana'antar kamun kifi da al'ummomin gida.[4]

Ayyuka[gyara sashe | gyara masomin]

Roykaew, wanda aka haifa kuma ya girma a Chiang Kong a bakin kogin Mekong, ya kafa kungiyar kare hakkin Chiang Kong a shekarar 1995. Ƙungiyar wata hanyar sadarwa ce ta ƙauyuka 30 na Thai da ke neman magance matsalolin muhalli da zamantakewar da ayyukan ci gaba ke haifarwa tare da Mekong.[5]

Da sanin aikin fashewar bama-bamai na Mekong, Roykaew ya fara shirya adawa da shi. Ya zana hanyar sadarwarsa ta ƙungiyoyin jama'a, al'ummomin gida, kungiyoyi masu zaman kansu, da kafofin watsa labarai don samun hankalin masu haɓakawa da gwamnati. Ya yi hirarraki tare da haifar da watsa labarai da yawa, yana mai da hankali kan yuwuwar asarar rayayyun halittu da gazawar yanayin muhalli idan ana son ci gaba da aikin. Har ila yau, ya jagoranci zanga-zangar kwale-kwale a Mekong don nuna rashin amincewa da fashewar kuma ya gana da masunta a Thailand da Laos don wayar da kan jama'a game da tasirin aikin. Ya karfafa wa mazauna kauyukan da su sanya hannu kan takardar koke game da aikin, wanda aka kai ofishin jakadancin kasar Sin da ke Bangkok.[6]

Baya ga shirya zanga-zanga da fafutukar neman goyon bayan jama'a, Roykaew ya kuma yi amfani da ilimin kimiyar 'yan ƙasa don tattara nau'ikan halittu a Mekong na sama. Ya yi aiki tare da masana kimiyya da masu bincike don gano nau'in kifi 100, ciki har da 16 da aka samu kawai a cikin rapids, kuma ya yi amfani da wannan bayanin don ba da shawara ga kare yankin. Ya kuma bayyana adawarsa ga aikin ga ma'aikatun gwamnatin Thailand da kwamitocin majalisar dokokin kasar, yana mai bayyana illar da ka iya haifar da illa ga muhalli da al'ummomin yankunan.[7]

Sakamakon kokarin Roykaew da shawarwarin al'ummar Mekong, an kawo karshen aikin fashewar Mekong a watan Fabrairun 2020. Wannan dai shi ne karo na farko da gwamnatin kasar Thailand ta soke wani aikin da ke kan iyaka saboda matsalolin muhalli. [8]

Karramawa[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin shekarar 2022, an bai wa Roykaew lambar yabo ta muhalli ta Goldman, wanda galibi ake kira "Green Nobel", saboda la'akari da ƙoƙarinsa na kare kogin Mekong da haƙƙin al'ummomin yankin. Shi ne ɗan ƙasar Thailand na farko da ya samu kyautar. Kafin wannan, a shekarar 2021, makarantar Mekong ta naɗa shi ɗaya daga cikin "Jaruman Mekong", kungiyar da ke aikin wayar da kan kogin Mekong da muhimmancinsa ga yankin.[9]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Cottam, Bryony (2022-05-26). "Retired schoolteacher Niwat Roykaew wins the 2022 Goldman Environmental Prize" . Geographical . Retrieved 2022-12-25.
  2. "Niwat Roykaew - Goldman Environmental Prize" . 2022-04-19. Retrieved 2022-12-25.
  3. "Chinese firm fails to convince locals over Mekong blasting" . The Third Pole. 2019-01-29. Retrieved 2022-12-25.
  4. "Niwat award a call to act" . Bangkok Post . Retrieved 2022-12-25.
  5. "Defender of the Mekong, retired Thai teacher wins 'Green Nobel' | Coconuts" . Coconuts . Retrieved 2022-12-25.
  6. AsiaNews.it. " "Green Nobel" goes to activist who saved Mekong River rapids" . www.asianews.it . Retrieved 2022-12-25.
  7. "Thai Mekong Campaigner Awarded Prominent Environmental Prize" . thediplomat.com . Retrieved 2022-12-25.
  8. llevin (2020-02-06). "Victory on the Upper Mekong: Thai Cabinet Terminates Rapids Blasting Project" . International Rivers. Retrieved 2022-12-25.
  9. School, The Mekong (2022-05-27). "Chiang Khong Conservation Group Director Niwat Roykaew is awarded the 2022 Goldman Environmental Prize" . The Mekong School . Retrieved 2022-12-25.