Pierre Claver Mbonimpa

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Pierre Claver Mbonimpa
Rayuwa
Haihuwa 10 Oktoba 1950 (73 shekaru)
ƙasa Burundi
Sana'a
Sana'a Mai kare ƴancin ɗan'adam
Kyaututtuka
Pierre Claver Mbonimpa yana magana da Muryar Amurka a cikin 2017

Pierre Claver Mbonimpa dan fafutukar kare hakkin dan Adam ne dan kasar Burundi. Ya kafa kungiyar Kare Hakkokin Dan Adam da Mutanen Da Aka Kama (APRODH) a watan Agustan 2001.

Rayuwar farko[gyara sashe | gyara masomin]

Kafin Mbonimpa ya kafa APRODH, ya yi aiki a matsayin ma'aikacin gwamnati a Ma'aikatar Tattalin Arziki da Kuɗi na Burundi. Sannan ya yi aiki a matsayin dan sanda na rundunar ‘yan sandan sama da na kwastam; A yayin da yake wannan matsayi an zarge shi da laifin kama shi da mallakar makami ba bisa ka'ida ba, kuma ya yi shekaru biyu a gidan yari na Mpimba daga shekarun 1994 zuwa 1996.[1] A cikin wadannan shekaru biyu na zaman gidan yari, ana yawan azabtar da Mbonimpa da dukan tsiya, kuma wannan kwarewa ce ta karfafa masa gwiwar kafa kungiyar APRODH.

A shekarar 1995, bayan shekara guda a kurkuku, yana da ra'ayin ƙirƙirar ƙungiya mai zaman kanta, da haɗin gwiwa tare da wasu fursunoni guda biyu, sun rubuta labarin ƙungiyar kare haƙƙin fursunoni. Bayan duba illar rayuwar gidan yari, da cin zarafi ga kowane jinsi da kabila, ita ma kungiyar ba ta nuna wariya a kan wadannan layukan, kuma tana kokarin kare hakkin dukkan fursunoni.[2]

Gwagwarmayar ƙare Hakkokin dan Adam[gyara sashe | gyara masomin]

Mbonimpa ya ƙirƙiri wata ƙungiya mai fa'ida ta APRODH, ba wai kawai sun yi fafutukar kare haƙƙin ɗan adam na dukkan fursunoni ba, gami da mutane 9,000 ko fiye da haka waɗanda ke jiran shari'a na tsawon shekaru a tsarin gidajen yari da cunkoso. [3] Suna kuma aiki a cikin rigakafin, azabtarwa da cin zarafin jima'i, da kuma kare yara a cikin tsarin aikata laifuka.

Burundi ba ta da tsarin tsare yara da laifuka, kuma wadanda suka haura shekaru 15 ana yi musu shari'a tun suna manya. Ko da yake a bisa doka bai kamata a ɗaure yaran da ke ƙasa da wannan shekarun ba, saboda yaƙin basasa da tashe-tashen hankula, da yawa suna kullewa ko ta yaya. [4] A gidan yarin Mpimpa, yara maza da mata ba za a iya tsare su daban ba; wannan ya hada da ‘ya’yan matar da ake tsare da su a gidan yari su ma, galibi bayan an haife su a gidan yari:

" There are also 24 babies and toddlers living in the jail, nearly all of whom were born inside. One prisoner tells the team that that some women are forced to have sex for money in order to survive, and become pregnant."[4]

Mbonimpa dai ya sha fuskantar barazanar kisa da dama saboda matsayarsa da kuma kokarinsa na inganta hakkin dan adam, amma bai bar hakan ya dauke aikinsa a Burundi ba.[5] Ya karɓi lambar yabo ta Martin Ennals don Masu Kare Haƙƙin Dan Adam a shekarar 2007 da Kyautar Ƙarfafawa ta Jama'a a shekarar 2017.[6]

Kamawa da harbi[gyara sashe | gyara masomin]

A ranar 15 ga watan Mayu, 2014, an sake kama Pierre Claver Mbonimpa a Bujumbura. Bayan an yi masa tambayoyi, jami’an masu shigar da kara sun tuhume shi da laifin yin barazana ga tsaron cikin gida da na waje saboda kalaman da ya yi a gidan rediyo kwanaki 10 da suka gabata, da kuma yin amfani da takardun karya. Wadannan jawabai da takardun sun shafi zargin cewa ana amfani da matasa 'yan Burundi makamai tare da tura su horon soji a makwabciyarta Jamhuriyar Dimokaradiyyar Kwango. Ana ɗaukar wannan kama a matsayin cin zarafi da murkushe masu fafutukar kare hakkin bil adama ta Human Rights Watch. [7]

Mbonimpa dai mai adawa ne da shugaba Pierre Nkurunziza kuma yana adawa da takarar Nkurunziza mai cike da cece-kuce na neman wa'adi na uku a shekara ta 2015. An harbe Mbonimpa a Bujumbura a ranar 3 ga watan Agusta 2015 kuma ya samu "mummunan rauni". [8] Wasu sun yi imanin cewa harin an yi shi ne a matsayin ramuwar gayya ga kisan Janar Adolphe Nshimirimana, babban aminin Nkurunziza da aka kashe a ranar da ta gabata. A ranar 9 ga watan Agusta, Mbonimpa, wanda ya samu rauni a fuskarsa, an kai shi Belgium don ci gaba da jinya. [9]

An kashe surukin Mbonimpa a watan Oktobar 2015, kuma an kashe dansa a ranar 6 ga watan Nuwamba 2015, bayan an kama shi. [10]

Kyauta[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 2007 an ba wa Pierre Claver Mbonimpa lambar yabo ta Martin Ennals na Masu Kare Haƙƙin Dan Adam. [11]

A shekarar 2011 Mbonimpa ya lashe lambar yabo ta Henry Dunant. [12]

A shekarar 2016 Mbonimpa ya sami lambar yabo ta Alison Des Forges don sanya rayuwarsa a fagen kare haƙƙin ɗan adam da sauran su. [13]

A shekarar 2017 Train Foundation ta ba Pierre Claver Kyautar Jajircewa ta Jama'a saboda jajircewarsa da kokarin kare hakkin dan Adam. [14]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Burundi: Boys Behind Bars: Local Heroes" . May 13, 2011. Retrieved Dec 9, 2011.
  2. "Biography of Pierre Claver Mbonimpa" . Archived from the original on 2011-08-31. Retrieved Dec 9, 2011.
  3. "Human Rights Defenders from Sri Lanka and Burundi share 2007 Martin Ennals Award" . May 4, 2007. Archived from the original on April 20, 2012. Retrieved December 9, 2011.Empty citation (help)
  4. 4.0 4.1 "Burundi: Boys Behind Bars, Episode 6" . May 13, 2011. Retrieved Dec 9, 2011.Empty citation (help)
  5. "Burundi: Observatory for the Protection of Human Rights" (PDF). September 2011. Retrieved December 14, 2011.
  6. "2017 Civil Courage Prize Honoree" . Retrieved 11 February 2018.
  7. "When Pierre Claver Mbonimpa is Jailed, All Burundians Are At Risk", Human Rights Watch, June 3, 2014.
  8. "Leading Burundi human rights activist shot", France 24, 3 August 2015.
  9. "Shot rights activist leaves Burundi as top general's 'killers held'", AFP, 9 August 2015.
  10. Eloge Wily Kaneza, "Son of human rights activist killed in Burundi, alarm grows", Associated Press, 6 November 2015.
  11. PIERRE CLAVER MBONIMPA2007 LAUREATE
  12. About Pierre Claver Mbonimpa
  13. Pierre Claver Mbonimpa, Burundi
  14. Courage Under Fire: Burundian Activist Pierre Claver Mbonimpa Honored for Lifelong Bravery Archived 2019-02-26 at the Wayback Machine

Hanyoyin haɗi na waje[gyara sashe | gyara masomin]