Jump to content

Samar da dankali a Najeriya

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.

Najeriya na daya daga cikin kasashen da suka fi noman dankali a Afirka. An gabatar da dankalin turawa a cikin kasar a karni na 19 da masu wa’azin addinin Kirista suka yi kuma ana noman su ne a yankin tsakiyar kasar nan a Jihar Filato.

An fara shigo da dankalin Irish zuwa Najeriya a karni na 19 ta Kiristocin mishan. A lokacin yakin duniya na biyu, gwamnatin mulkin mallaka ta karfafa wa manoman Najeriya kwarin gwiwar noman dankalin turawa don ciyar da sojojin Birtaniya da ke yammacin Afirka. Kadan daga cikin irin dankalin turawa, da suka hada da pinepernel, ackersegen, dekema, da roslin ebururi an gabatar da su Najeriya daga baya ba a samu nasara ba. A farkon shekarun 1970 ma’aikatar noma ta jihar Benue ta dauki wani nau’in iri da suka hada da ajax, mirka, spunta, Nicola, wante, diamant, dan-Cameroon, alpha, cardinal da Baraka. A shekara ta 1976, an kafa shirin binciken dankalin turawa na Cibiyar Bincike ta Tushen Kasa a Kuru, domin duba hanyoyin inganta noman dankalin turawa a kasar. A shekara ta 1986, an shigo da wani nau'in an shigo da su cikin Nijeriya: kondor, bertita, delcora, vento, famosa da romano..[1]

  [2]Dankali shine amfanin gona na tuber wanda ke da darajar sinadirai masu yawa. Yana da furotin, calcium, da bitamin C. Dankali ɗaya mai matsakaicin girman ya ƙunshi kashi 50 na bitamin C na yau da kullun na manya. An ba da rahoton abun da ke cikin sunadarin sa yana da girma sosai idan aka kwatanta da sauran tubers da tushen sa.[3]

Wani bincike da aka gudanar a shekarar 2013 ya nuna cewa, Najeriya tana matsayi na bakwai a cikin kasashen da suke noman dankalin turawa a nahiyar Afirka, sai kuma ta hudu a yankin kudu da hamadar Sahara, inda ake samun yawan amfanin gona da ya kai tan 843,000 a duk shekara (ton 830,000 mai tsayi; 929,000 gajere) da kuma fadin da aka shuka a hakika mai fadin hekta 270,000. (670,000 kadada). Duk da haka, matsakaicin abin da ake samu a Najeriya na tan 3.1/ha yana cikin mafi ƙasƙanci a duniya..[4]

Samar da dankali a Najeriya galibi yana faruwa ne a kananan gonaki wadanda manoma har yanzu suna dogaro da kayan aikin gargajiya kamar machetes da hoes ba tare da tractors ba.[5] Dangane da binciken da aka yi a shekarar 2012, kimanin gidaje 300,000 a Najeriya suna yin aikin samar da dankali, wanda ke fassara zuwa matsakaicin yankin da aka shuka na hekta 1 (2.5 acres) a kowace gida a kowace shekara.[6] Babban yankin shuka dankali na kasar shine Jihar Plateau (Barkin Ladi, Bokkos, da Mangu) wanda ke da kusan rabin amfanin dankali na kasa.[7][6] Sauran yankunan samar da dankali sun hada da Kaduna da Benue . Samar da dankali yana faruwa a lokacin rigar (Afrilu har zuwa Agusta) da kuma lokacin fari (Satumba har zuwa Maris). Bugu da ƙari, ƙananan matakin samarwa yana faruwa daga Oktoba zuwa Janairu a Kano.[6]

Shirin Bincike na Dankali ne ake tantance dankalin. A matsakaita, ana sayar da kusan tan 200,000 (tons 200,000 mai tsawo; gajerun tan 220,000) na dankalin gida da ake nomawa a cikin kasar kowace shekara yayin da ake sayar da wasu tan 100,000 ba bisa ka'ida ba a kan iyakokin kasashen yammacin Afirka. Noman dankalin turawa a Najeriya na fuskantar matsaloli da dama da suka hada da rashin samar da ingantattun irin dankalin turawa, rashin kyawun hanyoyin ajiya, rashin isasshen ilmi kan hanyoyin noma da magance kwari, karancin bincike da ci gaba, da rashin isassun kayan aikin noma..[8]

https://search.library.wisc.edu/digital/AE6B6RIWCWHM6C8S/pages?as=text&view=scroll Ana cinye fries da dankali a Najeriya, tare da dankali da aka samar a cikin gida ana amfani da su don yin Monties da The Kings dankali crisps.[9] Koyaya, har yanzu ana shigo da mafi yawan abincin dankali a cikin ƙasar.[10]

Bayanan da aka ambata

[gyara sashe | gyara masomin]

Bayanan littattafai

[gyara sashe | gyara masomin]

 

  1. Aniedu 2015.
  2. "Irish Potato Farming in Nigeria: Step by Step Guide". nigerianfinder.com. Retrieved 2022-02-22.
  3. "Potatoes, nutrition and diet" (PDF). Food and Agriculture Organization. Retrieved April 21, 2020.[permanent dead link]
  4. "Nigeria wastes 40% of food despite low farm yields –Expert". Punch Newspapers (in Turanci). 2022-06-29. Retrieved 2022-06-30.
  5. Dirisu, Precious. "2.0 CHAPTER TWO: LITERATURE REVIEW 2.1 History of Irish Potato Production". Cite journal requires |journal= (help)
  6. 6.0 6.1 6.2 Plaisier et al. 2019.
  7. Dirisu, Precious. "Economic Analysis of Irish Potatoes Production in Jos South Local Government of Plateau state". Cite journal requires |journal= (help)
  8. Mubushar, Muhammad; Aldosari, Fahad O.; Baig, Mirza B.; Alotaibi, Bader M.; Khan, Abdul Qader (2019-11-01). "Assessment of farmers on their knowledge regarding pesticide usage and biosafety". Saudi Journal of Biological Sciences (in Turanci). 26 (7): 1903–1910. doi:10.1016/j.sjbs.2019.03.001. ISSN 1319-562X. PMC 6864180. PMID 31762673.
  9. "Potato chip manufacturer talks about getting Nigerians to buy local". How we made it in Africa (in Turanci). 2014-04-22. Retrieved 2022-06-30.
  10. "Potato Chips - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. Retrieved 2022-06-30.