Ƴancin yin aiki

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Ƴancin yin aiki
economic, social and cultural rights (en) Fassara
Bayanai
Bangare na labor law (en) Fassara
Aikin gona

Haƙƙin yin aiki shine tunanin cewa mutane suna da haƙƙin yin aiki, ko kuma yin aiki mai fa'ida, da sanin cewa kuma bai kamata a hana su yin hakan ba. A basu damar ayyukan sosai a ƙasashen suHaƙƙin yin aiki yana ƙunshe a cikin Yarjejeniya ta Duniya na Ƴancin Ɗan Adam kuma an gane shi a cikin dokokin ƴancin ɗan adam ta duniya ta hanyar shigar da shi a cikin Yarjejeniyar Ƙasa da Ƙasa akan Haƙƙoƙin Tattalin Arzikin Jama'a da Al'adunsu, inda ƴancin yin aiki ya jaddada ci gaban tattalin arziki, zamantakewa da al'adu.

Bayani[gyara sashe | gyara masomin]

Yarjejeniyar kare haƙƙin ɗan adam ta duniya ta bayyana a cikin Mataki na 23.1: (1) Kowane mutum na da haƙƙin ya yi aiki, da ƴancin zaɓin aikin yi, da adalci da yanayin aiki mai kyau, da kariya daga rashin aikin yi. — Sanarwa ta Duniya game da Haƙƙin Dan Adam, Babban taron Majalisar Dinkin Duniya a Yarjejeniya ta Duniya kan Haƙƙin Tattalin Arziki, zamantakewa da al'adu ta faɗi a cikin Sashe na III, Mataki na 6: (1) Ƙungiyoyin Jihohin da ke cikin wannan alƙawari sun amince da ƴancin yin aiki, wanda ya haɗa da hakkin kowa na samun damar samun rayuwarsa ta hanyar aiki wanda ya zaɓa ko ya yarda da shi, kuma za su ɗauki matakan da suka dace don kiyaye wannan haƙƙin. (2) Matakan da Jam'iyyar Jiha za ta ɗauka zuwa ga Alƙawari na yanzu don cimma cikakkiyar nasarar wannan haƙƙin sun haɗa da shirye-shiryen jagoranci na fasaha da sana'a da horo, manufofi da dabaru don samun ci gaban tattalin arziki, zamantakewa da al'adu da ci gaba mai kyau da wadata. aiki a ƙarƙashin sharuɗɗan kiyaye muhimman ƴancin siyasa da tattalin arziki ga mutum. -   Yarjejeniyar kasa da kasa kan Hakkokin Tattalin Arziki, Zamantakewa da Al’adu, Babban taron Majalisar Dinkin Duniya a yarjejeniyar Afirka kan ƴancin ɗan adam da al'umma ita ma ta amince da haƙƙin, tana mai da hankali kan yanayi da biyan kuɗi, watau haƙƙin ma'aikata. Mataki na 15, yana cewa: Kowane mutum na da haƙƙin ya yi aiki a ƙarƙashin ingantacciyar sharaɗi kuma mai gamsarwa, kuma za a sami daidaiton albashi daidai da aikin. -- Yarjejeniya ta Afirka Kan Haƙƙoƙin Dan Adam da Jama'a, Ƙungiyar Hadin Kan Afirka.

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Shugaban gurguzu na Faransa Louis Blanc ne ya fito da kalmar "ƴancin yin aiki" bisa la'akari da rudanin zamantakewa a farkon ƙarni na 19 da kuma ƙaruwar rashin aikin yi bayan rikicin kuɗi na 1846 wanda ya kai ga juyin juya halin Faransa na 1848 . Dukiya na iya zama tushen haƙƙoƙin da ke tabbatar da tabbatar da haƙƙin samun isasshiyar rayuwa kuma kawai masu mallakar ƙadara ne waɗanda aka fara ba da haƙƙin ɗan adam da na siyasa, kamar ' yancin zaɓe .Domin ba kowa ba ne ya sami damar mallakar dukiya ba, an ɗora haƙƙin yin aiki don ba da damar kowa ya sami ingantacciyar rayuwa. A yau an samu nuna wariya kan mallakar ƙadarori a matsayin babbar barazana ga cin moriyar haƙƙin ɗan adam daidai gwargwado ga kowa da kowa kuma ƙasidar rashin nuna bambanci a cikin dokokin haƙƙin ɗan adam na duniya akai-akai sun haɗa da dukiya a matsayin tushen da aka haramta wa wariya (dubi hakkin daidaito a gaban doka ).

Suka akan haƙƙin yin aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Marxist na Faransa Paul Lafargue, a cikin The Right to be Lazy (1883), ya soki manufar haƙƙin yin aiki: "Kuma suyi tunanin cewa 'ya'yan jarumai ƴan ta'adda sun yarda da kansu su kaskantar da kansu ta hanyar addini na aiki, zuwa batu na yarda, tun 1848, a matsayin juyin juya hali mamaye, dokar iyakance ma'aikata aiki zuwa awanni goma sha biyu.Suna iƙirarin ƴancin yin aiki a matsayin ƙa'idar juyin juya hali. Abin kunya ga proletariat na Faransa!

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]