Ci gaban karkara a Najeriya
Tun bayan samun 'yancin kai, an aiwatar da shirye-shiryen ci gaban karkara da tsawaita ilimi a Najeriya.[1]
A Najeriya, gwamnatoci da dama da suka biyo baya sun aiwatar da manufofi daban-daban a wani yunƙuri na raya yankunan karkara da rage radadin talauci da ya zama ruwan dare gama gari a irin waɗannan yankuna. Koyaya, nasara kaɗan ne aka yi rikodin ya zuwa yanzu.
Shirin Ci gaban Kasa na farko ya kasance tsakanin shekarun 1962-1968, tare da aikin noma shine babban fifiko. Babban burin shine bunkasa da fadada samarwa da fitar da amfanin gona. Amma wannan shirin ya samar da kashi 42% na kasafin kudin babban birnin ga Aikin Gona.
Ya nemi kiyayewa, kuma idan ya yiwu, ya wuce matsakaicin ci gaban kashi 4% a kowace shekara na babban samfurin cikin gida a farashi na yau da kullun. [ana buƙatar hujja]An ƙaddamar da shirin ne a cikin 1962, shekaru biyu bayan samun 'yancin kai, kuma ya nemi kawo daidaitattun rarraba kudaden shiga na ƙasa; don hanzarta yawan ci gaban tattalin arziki; don samar da tanadi don saka hannun jari don rage dogaro da babban birnin waje don ci gaban al'umma; don samun isasshen babban birnin don ci gaban ma'aikata; don kara yanayin rayuwar jama'a musamman game da abinci, gidaje, kiwon lafiya da tufafi da haɓaka ababen more rayuwa na al'umma. [ana buƙatar hujja]Misalan kamar Dam din Nijar sun nuna girman wannan burin. [ana buƙatar hujja]Bugu da ƙari, shirin ya yi niyyar samun hadin kai tsakanin bangarorin gwamnati da masu zaman kansu, da kuma gwamnatocin tarayya da na yanki. [ana buƙatar ƙa'ida][ana buƙatar hujja]
Shirin ya duba yadda Najeriya ta samu ‘yancin kai bayan mulkin mallaka daga daular Burtaniya. A karkashin Biritaniya, Najeriya ta biya bukatun Birtaniyya ta hanyar samar da albarkatun kasa, da suka hada da kayayyakin noma irin su gyada, dabino, da koko, wadanda masana’antun Burtaniya ke bukata. Bugu da kari, shirin ya mayar da hankali ne kan noma, domin har yanzu yana da wani muhimmin bangare na tattalin arzikin Najeriya, yana daukar kaso mai yawa na al'ummar kasar, kuma yana ba da babbar gudummawa ga GDP. Wannan ya bayyana ne tare da saka hannun jari na kashi 15 cikin 100 na babban abin da Najeriya ke samu a duk shekara. Wannan zai ba da gudummawa ga mafi ƙarancin girma na 4% kowace shekara.
Daga karshe dai shirin ci gaban kasa na farko ya ci tura, gwamnatin Najeriya ba ta samar da ababen more rayuwa da aka yi wa manoma alkawari ba. Iyakar albarkatun kasa ba za su yi daidai da burin shirin ba, inda dukkanin matsugunan hudu da aka ware a karkashin shirin ba su da wuraren ajiya, wutar lantarki, ruwan bututu, cibiyoyin lafiya ko wuraren shakatawa.[2]
A shekarar 1970, Janar Yakubu Gowon ya kaddamar da tsarin ci gaban kasa na biyu wanda ya ci gaba har zuwa 1974. An mayar da hankali ne wajen daidaita bambancin ci gaban karkara da birane tare da yin kokarin gyara wasu kura-kurai da suka biyo bayan shirin raya kasa na farko.
Bayan yakin basasa (1967-1970), Najeriya ta fuskanci matukar bukatar sake gina kasa da kafa al'umma mai hadin kai da daidaito. An kaddamar da shirin ci gaban kasa na biyu don magance matsalolin rashin daidaiton yanki da inganta sake gina kasa. Wannan shirin ya sha bamban da na baya ta hanyar shigar da tsarin dimokuradiyya, wanda ya hada da masu ruwa da tsaki a matakan shugabanci daban-daban. Wannan ya bambanta da tsare-tsaren ci gaba na yau da kullun waɗanda gwamnatin tsakiya za ta iya ƙirƙira ba tare da la'akari da shigar da ƙungiyoyi daban-daban na ƙasar ba. Shirin ya samu jimillar kudade naira miliyan 71,447,000. Manufofinta sun ƙunshi gina ƙaƙƙarfan al'umma, haɓaka daidaiton zamantakewa, da ƙirƙirar tattalin arziƙi mai ƙarfi tare da damammaki. Musamman ma, shirin ya ba da fifiko wajen rage bambance-bambancen da ke tsakanin birane da karkara.
Kasafin kudin farko na shirin ya kai naira biliyan ₦3.2, amma saboda karuwar man fetur an kara shi zuwa naira biliyan 5.3. Wannan karuwar kudaden shigar mai, duk da haka, yana da sakamako daban-daban. Yayin da shirin ya bayar da karin kudaden shiga da gwamnati ke samu da kuma inganta zamanantar da jama’a, hakan kuma ya haifar da raguwar mayar da hankali kan noma, jigon tattalin arzikin karkara. Wannan al'amari ya yi kama da ra'ayi na Cutar Holland, wanda ke bayyana yadda cin gajiyar dukiyar kwatsam da manyan albarkatun kasa na iya haifar da mummunar tasiri ga sauran sassan tattalin arziki. Bugu da kari, rashin sarrafa kudaden shiga da aka samu daga man fetur ya kara kawo cikas ga ci gaban shirin. Yanayin siyasa a wannan lokacin ba shi da kwanciyar hankali tare da juyin mulkin soja da yawa a shekarun 1960 da farkon 1970 wanda ya sa ƙoƙarin raya karkara ya zama ƙalubale. Waɗannan juyin mulkin sun kawo cikas ga tsare-tsare na dogon lokaci, sun karkatar da albarkatu daga noma zuwa kashe kuɗin soja, da haifar da rashin tabbas ga masu zuba jari, da hana saka hannun jari a fannin noma.
Akpabio (2010) ya bayar da hujjar cewa gazawar yawancin manufofi da shirye-shiryen jama'a a Najeriya ana iya danganta su da rashin kula da takamaiman abubuwan zamantakewa da muhalli a cikin al'ummomin gida yayin aiwatar da hukuncin kisa. Wannan rashin kwanciyar hankali, tare da rashin ci gaba tsakanin gwamnatoci, yana nufin cewa ayyukan da gwamnati ɗaya ta fara ba sau da yawa ba a ci gaba da ci gaba da na gaba. Wadannan abubuwan duk sun taimaka wajen kalubalen aiwatar da shirin ci gaban kasa na biyu..
Shirin Raya Kasa na Uku ya kasance tsakanin 1975 zuwa 1980. Ya samar da manyan tsare-tsare na zuba jari a ayyuka daban-daban fiye da na biyun da suka gabata, tare da zuba jarin farko na Naira biliyan 30, wanda ya karu zuwa ₦43.3 biliyan, [a buƙatun] haɗe da macroeconomic da yawa. tsinkaya. Babban makasudin wannan shirin na ci gaba shi ne rage gibin da ke akwai tsakanin bukatar abinci, kuma gwamnati na son bunkasa noma da amfani da hanyoyin zamani a fadin Najeriya wanda zai samar da ingantacciyar hanyar samar da abinci. An zabo wasu tsare-tsare na musamman da gwamnati ta yi don saka hannun jari don raya kasa, da suka hada da kafa ayyukan bunkasa noma (ADPs), kafa hukumar raya rafuka tara (RBDAs), samar da wutar lantarki ga yankunan karkara daga manyan noman noma. madatsun ruwa, sadaukar da albarkatu ga manyan masana'antun noma na jihohi, da kokarin jama'a a sake fasalin kasa ta hanyar Dokar Amfani da Filaye ta 1978.
Akwai kananan manufofi da yawa na wannan shirin da zai inganta yanayin rayuwar Najeriya; karuwar kudin shiga ga kowane mutum; fiye da rarraba kudaden shiga; raguwa a matakin rashin aikin yi; karuwa a cikin samar da ma'aikata mafi girma; bambancin tattalin arziki; daidaitaccen ci gaba da ƴan asalin ayyukan tattalin arziki. Haɗuwa da talaucin noma a Najeriya da rashin kyawun rayuwa yana nufin tara kuɗi ya zama dole don haɓaka tattalin arzikin.
Humphrey N. Nwosu ya kawo wasu muhimman matsalolin da suka dabaibaye shirin ci gaban kasa na uku. Shirin ci gaban wani tsari ne mai sarkakiya da ke bukatar hadin kai daga dukkan al'umma, wanda ke bukatar albarkatu da dama da kasar nan ba ta da su. Domin Najeriya ta samu nasara a fannin tattalin arziki, gwamnatin Najeriya na sane da cewa ana bukatar ingantaccen tsarin sufuri, duk da haka ba su da isassun kayan aiki a cikin kasar don cimma wannan buri. Misali, ₦5.34 biliyan za a samar da kusan kilomita 50,000 na tituna a tsakanin 1975-1980, amma har yanzu wannan ya ci gaba a cikin shirin ci gaba na hudu. Batutuwan da ke tattare da karancin albarkatun Najeriya da wadatar sufuri sun sa shirin raya kasa na uku bai cimma manufarsa ba.
Shirin ci gaban kasa na hudu (1981-1985) ya samar da sabbin manufofin da kasar za ta cimma. Wadannan manufofin sun hada da: Kara samun kudin shiga ga ‘yan Najeriya. Tabbatar da cewa an fi raba kuɗin shiga tsakanin jama'a da ƙungiyoyin zamantakewa daban-daban. Rage matakan rashin aikin yi a cikin ƙasa tare da aikin yi. Haɓaka wadatar ƙwararrun ma'aikata. Fadada tattalin arzikin al'umma ta hanyar rage dogaro da 'yan kananan masana'antu. Haɓaka haƙƙin ƴan ƙasar Najeriya wajen gudanarwa da mallakar masana'antu da masana'antu masu albarka. Tabbatar cewa ƙasar ta zama mai dogaro da kanta ta hanyar dogaro da albarkatun gida don cimma burin gamayya, manufofin zamantakewa kamar: ƙarin ci gaban fasaha da ci gaba, haɓaka haɓaka aiki a cikin ma'aikata da gina sabon ra'ayi na ƙasa wanda ke tattare da ƙarin horo, mai da hankali mai ƙarfi. akan ingantaccen ɗabi'ar aiki da tsaftataccen muhalli. [abubuwan da ake bukata]
Ɗaya daga cikin muhimman abubuwan da shirin ya ƙunsa shi ne yin amfani da albarkatun da ake samu daga haƙar mai don ƙara ƙarfin haƙar da tattalin arziƙin ƙasar ke hakowa da kuma tabbatar da ci gaban tattalin arziƙi mai dogaro da kai.
Duk da cewa tattalin arzikin Najeriya ya ta'allaka ne kan fitar da man fetur zuwa kasashen waje, inda ya kunshi kusan kashi 80% na kudaden shiga na gwamnati, tsare-tsare na samar da shirin raya kasa na hudu ta hanyar kudaden shigar mai ya ci tura. Shirin ya yi tsammanin samun karuwar kashi 7.4% a shekara tsakanin 1981 da 1985, tare da daya daga cikin muhimman abubuwan da ya fi mayar da hankali a kai shi ne noma, ana sa ran samar da abinci a cikin gida zai karu daga tan miliyan 16.7 zuwa tan miliyan 20.2 a duk shekara.[3]
Duk da haka aiwatar da shirin ci gaban kasa karo na hudu ya fuskanci cikas da dama, amma an jinkirta kaddamar da shi na tsawon watanni tara da gwamnatin shugaba Shehu Shagari ta jamhuriya ta biyu ta yi. Bayan haka, ba da tallafin kudi ga shirin ya tabarbare sakamakon faduwar kudaden shigar mai tare da kashe kudaden da gwamnati ke kashewa gaba daya. Har ila yau, wanda aka yi hasashen zai karu da kashi 12.1% da kashi 5.9%, akasari saboda koma bayan tattalin arziki da kasashen da ke cikin kungiyar Hadin gwiwar Tattalin Arziki ke yi, wanda ya rage bukatar shigo da kayayyaki daga Afirka.
An kafa tsarin ci gaba na biyar da nadin sarauta a Najeriya a shekarar 1988 don kara magance rashin daidaito da bunkasa tsarin tattalin arziki, zamantakewa da siyasa ga kasar. Wannan shiri ya yi kokarin rage darajar Naira, cire lasisin shigo da kaya, rage haraji, bude tattalin arzikin kasashen waje, bunkasar da ba a fitar da mai ta hanyar karfafawa da kuma samun wadatar kasa a fannin samar da abinci. An ce wannan shirin yana da hangen nesa na inganta ayyukan kwadago ta hanyar karfafawa, mayar da kamfanonin gwamnati da yawa, da kuma matakan gwamnati daban-daban na samar da karin guraben ayyukan yi bayan shirin ci gaban kasa na hudu.
Babban abin da shirin ya fi mayar da hankali a kai shi ne gyara nakasun tsarin tattalin arziki da samar da tattalin arziki mai dogaro da kai wanda galibi sojojin kasuwa ne za su daidaita shi. Hakan ya haifar da alakar da ke tsakanin bangaren noma da masana'antu na tattalin arzikin da ya kamata a ba da muhimmanci a yayin shirin. An yi watsi da ƙayyadaddun shirin na shekaru biyar saboda yuwuwar ingantaccen tsari kuma mafi inganci. Janar Ibrahim Babangida ya yi watsi da shirin na shekaru biyar a karshen shekarar 1989 don gudanar da shirin na tsawon shekaru 3 a madadinsa.[4]
An soke tsarin ci gaba na biyar a cikin 1990 wanda ya fara zamanin tsarin Rolling na shekaru uku wanda ya kasance daga 1990 har zuwa 1993. An yi imanin cewa dalilin watsi da shi ya bambanta da tsarin ci gaban kasa, tsarin Rolling zai iya tabbatar da daidaitawa. da juriya ga sauye-sauyen tattalin arziki na waje da rashin tabbas. Amfanin Tsarin Rolling yana nufin cewa ƙirarsa ta ba da damar yuwuwar canje-canje na shekara. Fa'idodin sun haɗa da ikon ɗaukar ƙididdiga, manufa da tsinkaya na wata shekara. Makasudin shirin na birgima shi ne rage hauhawar farashin kayayyaki da rashin daidaiton musayar kudi, kula da ababen more rayuwa, cimma wadatar aikin noma, da rage nauyin daidaita tsarin a kan kungiyoyin al'umma masu rauni. Matsuguni na tsarin birgima ya ba da damar ginshiƙan tattalin arziƙi don tafiya daidai kamar yadda aka rubuta cewa a cikin shekarun 1996-97 hauhawar farashin kayayyaki ya ragu daga 29% zuwa 8.5%. An kuma haɗa wannan tare da GDP da ke nuna girma da kuma kwanciyar hankali a cikin kuɗin musanya.[5]
Dubi kuma
[gyara sashe | gyara masomin]Bayanan da aka ambata
[gyara sashe | gyara masomin]- ↑ Ibenegbu, George. "Rural development in Nigeria: Top facts every Nigerian should know". Archived from the original on 1 April 2018. Retrieved 31 March 2018.
- ↑ Dibua, J.I (1989). "Government's Agricultural Policy and Rural Development in Nigeria: The Case of Bendel State 1964-1988". The African Review. 16 (1/2): 42. JSTOR 45341563.
- ↑ Ogbonna, Michael (1982). "The Prospects of Financing Nigeria's Fourth Development Plan 1981-1985 from Oil Revenues". Africa Spectrum. 17 (2): 195–204. ISSN 0002-0397. JSTOR 40174066.
- ↑ Ugwuanyi, Okra, Umuahia, Georgina Obinne, Micheal, Umudike (2014). "The Economic Implications of National Development Plans: The Nigerian Experience (1946-2013)" (PDF). Developing Country Studies. 4: 174.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- ↑ Ukah, O.C. (2008). "An Appraisal of the Performance of the Nigerias National Rolling Plans in the 90s". African Research Review. 1: 22. doi:10.4314/afrrev.v1i1.40987.