Gadon al'adu yana cikin haɗari daga canjin yanayi

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.

Yawancin wuraren tarihi na al'adu suna fama da lalacewa ko asara saboda sauyin yanayi na ɗan adam. Dalilan sun haɗa da hawan teku da zaizayar gaɓar teku, da ƙaruwar al'amuran yanayi mai tsanani, kamar guguwa da guguwa, sauyin yanayin ruwan sama, matsanancin fari, da gobarar daji.

Canjin yanayi shine ƙara mayar da hankali ga ƙungiyoyin al'adun gargajiya, irin su Majalisar Ɗinkin Duniya akan Monuments da Shafuka (ICOMOS). Jerin Al'adun Al'adun Duniya na UNESCO acikin Hatsari ya haɗa da mummunan tasirin yanayi, yanayin ƙasa ko wasu abubuwan muhalli" a matsayin nau'in barazana.[1]

Shafukan dake cikin haɗarin asara, ko lalacewa, saboda sauyin yanayi, suma suna fuskantar haɗari daga wasu abubuwan zamantakewa da siyasa, kamar yaƙi, amfani da ƙasa da ayyukan noma, da yawon buɗe ido.

Afirka[gyara sashe | gyara masomin]

Hawan teku da zaizayar teku suna haifar da asarar gine-gine da kayan tarihi na tarihi a birnin Kilwa Kisiwani mai tashar jiragen ruwa mai tarihi. Wasu abubuwan tarihi na tarihi sun riga sun kasance ƙarƙashin ruwa. Dabarun ragewa dake ƙarƙashin haɓɓaka sun haɗa da ingantattun sifofi (gabions) don rage tasirin tasirin igiyar ruwa.

Amurkawa[gyara sashe | gyara masomin]

Gidan kayan tarihi na Chan Chan, Peru[gyara sashe | gyara masomin]

Tsohon wurin birnin Chan Chan ya fuskanci matsanancin ruwan sama da lokutan fari, saboda yanayin yanayin El Nino. Wannan yanki koyaushe yana fuskantar matsanancin yanayi na yanayi, amma yawan abubuwan da ke faruwa suna karuwa. Hawan ruwan karkashin kasa yana lalata tushen ginin. Ragewar ya haɗa da dabarun sarrafa tudun ruwa mai tasowa, dai-daita bangon kewaye, takaddun gine-gine, haɓɓaka ƙwarewar gida da yaƙin wayar da kan jama'a, da shirin shirye-shiryen bala'i.

Ivvavik /Vuntut/Herschel Island (Qikiqtaruk), Kanada[gyara sashe | gyara masomin]

Sakamakon ragowar yankunan teku da kuma yadda guguwa tafi yawa, mazaunan tsibirin Hershel na ƙarni na 19 dole ne a ƙaura zuwa cikin ƙasa don kiyaye gine-gine a bushe, da kuma gujewa ambaliya na ƙananan gine-gine. Idan zaizayar gabar teku ta ci gaba da buƙatar sake ƙaura da kuma haifar da watsi da wasu gine-gine. Tabarbarewar dumamar yanayi yana lalata tsarin kaburbura kuma yana haifar da fashewar akwatunan da aka binne.(Binciken shari'ar kan canjin yanayi da al'adun duniya, UNESCO)

Asiya Pacific[gyara sashe | gyara masomin]

Masallacin birnin Bagerhat, Bangladesh[gyara sashe | gyara masomin]

Gine-ginen gine-gine a cikin Masallacin birnin Bagerhat na rubewa saboda tashin ruwa da gishirin kasa. Lu'ulu'u na gishiri waɗanda ke zama cikin dutse suna faɗaɗa a gaban danshi kuma suna hanzarta tarwatsewa da yanayin gine-ginen dutse.

Rapa Nui, Polynesia[gyara sashe | gyara masomin]

Har ila yau, an san shi da tsibirin Easter, Rapa Nui ya kasance Gidan Tarihi na Duniya tun 1995. Mutum-mutumin dutse da ke Rapa Nui na fuskantar barazanar hawan teku da kuma lalacewar gabar teku daga guguwa. Ƙaruwar buɗaɗɗen teku da tsayin igiyoyin ruwa yana haifar da yankewa da yashewar fuskokin dutse da asarar ragowar kayan tarihi.

Turai[gyara sashe | gyara masomin]

Coastal Birtaniya[gyara sashe | gyara masomin]

Haɓaka zaizayar gabar teku da hauhawar matakan teku suna barazanar ƙauyuka masu tarihi da yawa a cikin Burtaniya, gami da Hurst Castle a Hampshire, Tintagel a Cornwall, Castle Piel a Cumbria, Bayard's Cove Fort a Devon, Ganuwar Garrison a cikin tsibiran Scilly da Calshot Castle a Southampton . A cewar manajojin shafin Turanci Heritage, zai zama dole don gyara ganuwar da inganta kariya daga hadari don hana ƙarin lalacewa.

Edinburgh, Scotland[gyara sashe | gyara masomin]

Ƙarar ruwan sama da matsanancin yanayi yana ƙara haɗarin ambaliya da rashin kwanciyar hankali a tsohon birnin Edinburgh . Ruwan sama na shekara ya karu da kashi 13 cikin 100 tun daga 1970. Ƙara yawan bushewa da bushewa yana zubar da yashi da aka yi amfani da shi don gina ginin Edinburgh da kuma lalata dutsen mai aman wuta da aka gina shi a kai.

Venice, Italiya[gyara sashe | gyara masomin]

Hawan ruwan teku da magudanar ruwa na barazana ga birnin Venice da tafkinsa.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. threatening impacts of climatic, geological or other environmental factors.