Kiri Dam

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Kiri Dam
Wuri
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya
JihaJihar Adamawa
Geographical location Gongola (kogi)
Coordinates 9°40′47″N 12°00′51″E / 9.6797°N 12.0142°E / 9.6797; 12.0142
Map
History and use
Opening1982
Maximum capacity (en) Fassara 615 1000000 (en) Fassara
Karatun Gine-gine
Tsawo 20 m
Tsawo [convert: unit mismatch] meters

Dam ɗin Kiri yana cikin ƙaramar hukumar Shelleng a jihar Adamawa a arewa maso gabashin Najeriya, inda ya ratsa kogin Gongola.[1] Yana da 1.2 km tsawo, 20 m babban yanki mai shinge tare da bargon yumbu na ciki. An kammala ginin dam ɗin ne a shekarar 1982.[2] Tafkin yana da karfin 615 miliyan m³.[3]

Kamfanin Sugar Savannah[gyara sashe | gyara masomin]

An gina dam din ne domin samar da ban ruwa ga kamfanin Savannah Sugar Company (SSC), babban kamfanin noman rake da sarrafa rake da aka kafa a matsayin hadin gwiwa tsakanin gwamnatin tarayyar Najeriya da kungiyar raya kasashe renon Ingila (CDC), Landan. Hukumar CDC ce ke kula da aikin, kuma an ba da kwangilar gina kamfanin ne NECCO, mallakin gwamnati.[4]

Hoton tauraron dan adam na Kiri Dam

Kamfanin Sugar na Savannah ya kasance daga masana'antun Dangote a cikin 2002. A 2009 kamfanin ya mallaki 32,000 hekta na fili kusa da madatsar ruwa ko kuma wanda 6,330 ke amfani da shi kuma ya ɗauki kimanin mutane 5,000 aiki. Kamfanin yana samar da kusan 50,000 ton na sukari a kowace shekara, yana samarwa kasuwannin Najeriya wanda ke cinye 1.1 miliyan ton a kowace shekara. Sama da 1,000 An yi noman hecta na shinkafar ban ruwa da sauran amfanin gona ta hanyar amfani da magudanar ruwa na kamfanin.[5]

Ambaliyar ruwa[gyara sashe | gyara masomin]

2015 Ambaliyar[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 2015, al’ummomi daban-daban guda bakwai ne suka cika a jihar Adamawa sakamakon ambaliyar ruwa daga Kiri Dam da ke jihar. A kokarinta na tabbatar da tsaro ga wadanda lamarin ya rutsa da su, hukumar bayar da agajin gaggawa ta jihar Adamawa karkashin jagorancin Mista Haruna Furo ta samar da sansanin ceto wanda ya dauki nauyin waɗanda lamarin ya rutsa da su. Duk da haka, ba a sami rahoton mutuwarsu ba daga babbar ambaliyar ruwa.[6]

Tasiri[gyara sashe | gyara masomin]

 An kwace 29,000 kadada na fili ba tare da biyan diyya ba, inda a karshe aka raba mutane 20,000 da muhallansu. [7] Taimakon sake tsugunarwa bai isa ba.[4] Dam ɗin ya shafi ƙananan hukumomin kogin Gongola. Ambaliyar ruwa ta ragu daga 1,420 m³/ ɗakika zuwa 1,256 m³/ na biyu, yayin da kwararar ruwa a lokutan bushewa ya karu daga 5.7 m³/ ɗakika zuwa 21 m³/ na biyu. Kogin da ke ƙasa daga dam ɗin ya ragu kuma ya zama ƙasa da iska, tare da ƙarancin tashoshi daban-daban.[8]

Mutanen da ke zaune a cikin al'ummomin da ke kusa da dam suna amfani da shi kullum. Suna amfani da shi don kamun kifi, wanka, wankewa da kuma tattara ruwa don amfanin gaba. Dam din yana kuma kawo matsalolin muhalli da lafiya ga wadancan al'ummomin. An samu ambaliya, zaizayar kasa, lalata filayen noma da gine-gine, ciwon huhu, zazzabin cizon sauro, typhoid, cututtukan fata da kwalara.[9]

Nan gaba[gyara sashe | gyara masomin]

Wani kima na madatsar ruwa a shekara ta 2004 ya nuna yanayinsa "mai kyau".[3] A cikin watan Oktoba 2008 Hukumar Ciniki da Ci Gaban Amurka ta ba da buƙatu don ba da shawarwari kan gina 35 MW tashar samar da wutar lantarki a madatsar ruwa.[10]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Bobboi, Ibrahim; Umar, Auwal; Oliver, Kadmiel (13 February 2021). "Assessment of Environmental and health problems caused by Kiri dam in Kiri area, Shelleng Local Government Area of Adamawa State" (PDF). International Journal of Advances in Engineering and Management (IJAEM). 3 (2): 73–78. ISSN 2395-5252.
  2. Institution of Civil Engineers, ed. (1990). Geotechnical instrumentation in practice: purpose, performance and interpretation : proceedings of the Conference Geotechnical instrumentation in civil engineering projects. Thomas Telford. p. 404. ISBN 0-7277-1515-1.
  3. 3.0 3.1 Enplan Group (September 2004). "Review of The Public Sector Irrigation in Nigeria" (PDF). Federal Ministry of Water Resources / UN Food & Agricultural Organization. Archived from the original (PDF) on 2017-05-18. Retrieved 2010-05-21.
  4. 4.0 4.1 Samuel G. Egwu (1998). Structural adjustment, agrarian change, and rural ethnicity in Nigeria. Nordic Africa Institute. pp. 87–89. ISBN 91-7106-426-5.
  5. "Inside Nigeria's only sugar factory". Daily Trust. 21 July 2009. Retrieved 2010-05-21.[permanent dead link]
  6. www.premiumtimesng.com https://www.premiumtimesng.com/regional/nnorth-east/189271-7-communities-submerged-in-adamawa-flood.html?tztc=1. Retrieved 2023-07-05. Missing or empty |title= (help)
  7. Terminski, Bogumil "Development-Induced Displacement and Resettlement: Theoretical Frameworks and Current Challenges", Indiana University, 2013, available at: http://dlc.dlib.indiana.edu/dlc/handle/10535/8833?show=full
  8. Tukur A.L., Mubi A.M. (February 2002). "Impact of Kiri dam on the lower reaches of river Gongola, Nigeria". GeoJournal, Volume 56, Number 2. Springer. pp. 93–96(4). Retrieved 2010-05-21.
  9. Bobboi, Ibrahim; Umar, Auwal; Oliver, Kadmiel (13 February 2021). "Assessment of Environmental and health problems caused by Kiri dam in Kiri area, Shelleng Local Government Area of Adamawa State" (PDF). International Journal of Advances in Engineering and Management (IJAEM). 3 (2): 73–78. ISSN 2395-5252.
  10. "Kiri Dam Hydroelectric Power Plant Feasibility Study in Nigeria". United States Trade and Development Agency. Archived from the original on 2013-01-21. Retrieved 2010-05-21.