Laadi Ayii Ayamba

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Laadi Ayii Ayamba
Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2021 -
District: Pusiga Constituency (en) Fassara
Election: 2020 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2017 -
District: Pusiga Constituency (en) Fassara
Election: 2016 Ghanaian general election (en) Fassara
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Fassara

7 ga Janairu, 2013 - 6 ga Janairu, 2017
District: Pusiga Constituency (en) Fassara
Election: 2012 Ghanaian general election (en) Fassara
Rayuwa
Haihuwa Pusiga (en) Fassara, 25 Disamba 1961 (62 shekaru)
ƙasa Ghana
Karatu
Makaranta University of Education, Winneba (en) Fassara Bachelor of Education (en) Fassara : Karantarwa
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a head teacher (en) Fassara da ɗan siyasa
Imani
Addini Musulunci
Jam'iyar siyasa National Democratic Congress (en) Fassara

Laadi Ayii Ayamba 'yar siyasar kasar Ghana ce kuma 'yar majalisa ta 8 a jamhuriya ta hudu ta Ghana mai wakiltar mazabar Pusiga a yankin Upper Gabas a kan tikitin National Democratic Congress.[1] Ta kuma kasance 'yar majalisa ta 6 da ta 7. Mace ce mai fafutuka kuma galibi tana magana ne kan batutuwan da suka shafi mata a zauren majalisa.[2][3] Ta kasance shugabar kwamitin kula da jinsi da yara a majalisar dokoki ta 6 a jamhuriyar Ghana ta 4 daga shekarar 2013 zuwa 2017.[4][5]

Rayuwar farko da ilimi[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Laadi Ayi Ayamba a ranar 26 ga wayan Disamba shekara ta alif 1961, 'yar asalin Pusiga ce a yankin Upper Gabas. Ta halarci makarantar sakandare a Pusiga Continuation Middle School. Ta ci gaba da karatunta tun daga lokacin a Kwalejin Horar da Malamai ta Gbewaa, inda ta kammala karatun ta a matsayin kwararriyar malama. Daga baya ta tafi Jami'ar Ilimi ta Winneba inda ta sami digiri na farko a fannin Ilimin Basic Education.[6]

Aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Ayamba ta fara aikin koyarwa a matsayin malama daga shekarar 1981 zuwa 1991. Sannan ta kasance shugabar makaranta har zuwa shekara ta 2000, inda aka sake nada ta a matsayin jami’ar kula da makarantun koyon aikin jinya ta Ghana.[7]

Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

'Yar majalisa[gyara sashe | gyara masomin]

Ayamba ‘yar jam’iyyar National Democratic Congress ce kuma ta zama ‘yar majalisar wakilai mai wakiltar mazabar Pusiga ta yankin Upper East bayan an zabe ta a kan abokan karawarta Simon Akunye Atingban da Osman Aludiba Ayuba da suka tsaya takara daya. Ta lashe zaben ne da jimillar kuri'u 15,847 daga cikin kuri'u 29,592 masu inganci, wanda ke wakiltar kashi 46.78% na yawan kuri'un da aka kada.[6]

ECOWAS[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin shekarar 2021, Laadi tare da Alexander Kwamina Afenyo-Markin, Abdul-Aziz Ayaba Musah, Johnson Kwaku Adu da Emmanuel Kwasi Bedzrah an rantsar da su yayin babban zama na shekarar 2021, na Majalisar ECOWAS wanda ya faru a Freetown a Saliyo.[8]

Shugaban kwamitin kula da jinsi da yara[gyara sashe | gyara masomin]

Ta yi aiki a matsayin shugabar kwamitin majalisar dokoki kan jinsi da yara da ta wakilci Ghana a birnin Geneva na kasar Switzerland a taro na 59 na Majalisar Dinkin Duniya kan kawar da duk wani nau'i na nuna wariya ga mata (CEDAW) don ba da gudummawa ga kokarin Ghana na tabbatar da kawar da cutar. duk nau'in nuna wariya ga mata.[5] A cikin rawar da ta taka, ta bayyana cewa Ghana na yin yunƙuri na magance ɓangarorin al'adu masu cutarwa ta hanyar fitar da dokoki don hana waɗannan ayyukan.[5] Ta kuma yi tsokaci kan manufofin kasar nan na inganta rayuwar rayuwa a kan talauci (LEAP) wanda ya aiwatar kuma ya kamata a karfafa shi a yankunan karkara da yara mata ke yin hijira zuwa birane da taimaka musu su ci gaba da sadarwa tare da samun kwararrun kwararru don inganta rayuwarsu. al'ummomi.[5] Ta kuma jagoranci shawarar kwamitin kula da jinsi a matsayin shugabar ta na kara ilimin jima'i a makarantu don taimakawa wajen dakile yawan samun ciki na matasa.[5][9]

Dokar Tabbatar da Aiwatar da Aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Ita mace ce mai bayar da shawarwari wacce ta goyi bayan Dokar Tabbatar da Aiwatar da Aiki tare da tallafawa tanadin dokar don tabbatar da cewa kashi 40 cikin dari na shiga siyasa ga mata da kuma cewa ya kamata a ba mata damar takara da '' kujerun lafiya '' na jam’iyyunsu don tabbatar da kyakkyawan wakilcin mata.[5]

Zaben shekarar 2020[gyara sashe | gyara masomin]

Ta ci gaba da rike kujerarta a zaben watan Disamba na shekarar 2020 bayan da ta samu rinjaye da kuri'u 63.[10] Ta doke abokin hamayyarta Abdul-Karim Zanni Dubiure na jam'iyyar NPP da kuri'u 14,929 da ke wakiltar kashi 42.31 cikin 100 yayin da 14,866 ke wakiltar kashi 42.13%.[11]

Rayuwa ta sirri[gyara sashe | gyara masomin]

Ayamba musulma ce. An sake ta (da 'ya'ya goma sha biyar).[12]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Ghana MPs - List of MPs". www.ghanamps.com. Retrieved 2019-02-15.
  2. "Gender Ministry Empowers Women Caucus In Parliament : Ministry of Gender, Children and Social Protection". www.mogcsp.gov.gh. Retrieved 2021-01-28.
  3. "I will continue to project gender issues- Pusiga MP". BusinessGhana. Retrieved 2021-01-28.
  4. "Gender Ministry in dire need of resources". Citi 97.3 FM - Relevant Radio. Always (in Turanci). 2014-07-20. Retrieved 2021-01-28.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 "Ghana on track to eliminate discrimination against women". Graphic Online (in Turanci). Retrieved 2021-01-28.
  6. 6.0 6.1 "Ghana MPs - MP Details - Ayamba, Laadi Ayii". www.ghanamps.com. Retrieved 2019-03-09.
  7. "Parliament of Ghana". www.parliament.gh. Retrieved 2019-03-09.
  8. author; ANAETO, Fred (2021-03-29). "1st Extraordinary Session 2021 of ECOWAS Parliament: Adoption of the Strategic Plan (2020-2024) as the first priority". ECOWAS Parliament Website (in Turanci). Retrieved 2022-02-04.
  9. Dogbevi, Emmanuel (2016-03-06). "Parliament calls for strict implementation of Children's Act". Ghana Business News (in Turanci). Retrieved 2021-01-28.
  10. "Laadi wins Pusiga seat by 63 votes". www.ghanaweb.com (in Turanci). 2020-12-08. Retrieved 2021-01-28.
  11. "Parliamentary Results for Pusiga". www.ghanaweb.com. Retrieved 2021-01-28.
  12. "Ghana MPs - MP Details - Ayamba, Laadi Ayii". www.ghanamps.com. Retrieved 2020-02-24.