Mamo Wolde

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mamo Wolde
Rayuwa
Haihuwa Oromia Region (en) Fassara, 12 ga Yuni, 1932
ƙasa Habasha
Mutuwa Addis Ababa, 26 Mayu 2002
Yanayin mutuwa Sababi na ainihi (Ciwon daji na hanta)
Sana'a
Sana'a marathon runner (en) Fassara, long-distance runner (en) Fassara da Dan wasan tsalle-tsalle
Athletics
Sport disciplines marathon (en) Fassara
Records
Specialty Criterion Data M
Personal marks
Specialty Place Data M
 
Nauyi 54 kg
Tsayi 170 cm
Ethiopian Mamo Wolde 'Gacela Negra' en el cross de Elgoibar (1 of 2) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg (description page)

Degaga "Mamo" Wolde, (an haife shi 12 ga watan Yunin 1932 - 26 ga watan, Mayun shekarar 2002), ɗan tseren gudu ne na Habasha wanda ya yi gasa a tseren guje-guje da tsalle -tsalle, da wasannin guje-guje na titi . Ya kasance wanda ya lashe tseren marathon a gasar Olympics ta bazara ta shekarar 1968.

Rayuwar farko[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Degaga a ranar 12 ga watan Yunin 1932 a Ada'a ga dangin Oromo . Ƙanensa, Demissie Wolde (b. 8 ga Maris ɗin 1937), shi ma ya zama tauraro mai tsere na duniya.

A shekarar 1951, Degaga ya koma Addis Ababa .[1]

Aikin wasanni[gyara sashe | gyara masomin]

A bayyanarsa ta farko a gasar Olympics a shekarar 1956, Degaga ya yi gasar tseren mita 800 da 1,500 da kuma gudun gudun hijira 4x400[2] Bai yi takara ba a gasar Olympics ta bazara a shekarar 1960, lokacin da Abebe Bikila ya zama ɗan Habasha na farko da ya ci lambar zinare. Degaga ya yi iƙirarin rashin zuwan nasa ne saboda burin gwamnati na tura shi aikin wanzar da zaman lafiya zuwa Kongo a lokacin rikicin Kongo . A cewarsa, a rikicin da gwamnati ta yi da kwamitin Olympics na Habasha, wanda ke son ya shiga gasar, bai kai shi ko wane irin yanayi ba. Sai dai dan wasa Said Moussa Osman, wanda ya wakilci Habasha a tseren mita 800 a gasar Olympics a shekarar 1960, ya bayyana cewa Degaga ya sha kashi a gwaje-gwajen da aka yi, kuma bai samu shiga ƙungiyar ba.

Tun daga shekarar 1960, hankalin Degaga ya canza daga tseren nesa zuwa nesa mai nisa. Ya yi wa Habasha alama ta farko a gasar tseren ƙasa da ƙasa lokacin da ya ɗauki gasar ƙasa da ƙasa Juan Muguerza a Elgoibar, Spain, inda ya yi nasara a shekarar 1963 da shekarar 1964, da kuma Cross de San Donostin a San Sebastian, Spain, a cikin shekarun guda. Ya sanya na huɗu a tseren mita 10,000 a gasar Olympics ta bazara a shekarar 1964, wanda Billy Mills na Amurka ya lashe a ɗaya daga cikin manyan abubuwan da ke tayar da hankali a tarihin gasar Olympics. [3] Demissie kuma ya zama dan tseren gudun fanfalaki.

Dukkansu 'yan'uwan sun fafata a Tokyo, a gasar tseren guje-guje da tsalle-tsalle ta Olympics na shekarar 1964 . A ranar 3 ga watan Agustan 1964, a gasar Olympics ta Habasha, gasar da aka gudanar a gudun mita 8,000, Degaga ya yi nasara da gudu 2:16:19.2, daƙiƙa 4/10 na dakika kacal bayan Abebe Bikela, inda Demissie ya ƙare da 2:19:30, a matsayi na uku. Ko da yake Degaga ya fice da wuri, Demessie, bayan ya kasance cikin jagororin da suka fi yawa a gasar Olympics ta shekarar 1964, ya kare a matsayi na goma a 2:21:25.2. [4] A ranar 21 ga watan Afrilu, shekarar 1965, a matsayin wani ɓangare na bikin buɗewa na karo na biyu na shekarun1964-1965 na Baje kolin Duniya na New York, Abebe da Degaga sun halarci wani gagarumin biki na rabin gudun marathon. Sun gudu daga Arsenal a Central Park a 64th Street & Fifth Avenue a Manhattan zuwa Singer Bowl a wurin baje kolin. Suna ɗauke da littafin rubutu mai ɗauke da gaisuwa daga Haile Selassie . A cikin shekarar 1967, ya maimaita nasararsa a San Sebastian da Elgiobar, kuma ya sake yin nasara a taron na ƙarshe a shekarar 1968.

A gasar Olympics ta bazara ta shekarar 1968, Degaga ya zama dan Habasha na biyu da ya lashe zinari a tseren gudun fanfalaƙi. Tun da farko a gasar Olympics, ya lashe lambar azurfa a tseren mita 10,000. A lokacin da yake da shekaru 40, Degaga ya ci lambar yabo ta uku a gasar Olympics inda ya zama na uku a cikin 2:15:08 a gasar gudun fanfalaƙi ta 1972, yayin da Demissie ya zo na 18 a 2:20:44.0.[5][2][6] Degaga kuma ya lashe tseren gudun fanfalaƙi a gasar wasannin Afirka ta shekarar 1973 . Ya zargi matsayinsa na uku a gasar Olympic da aka nuna a shekarar 1972 kan takalma mara kyau da jami'an Habasha suka tilasta masa. Ya zama mutum na biyu kacal a tarihin Olympics (Bikila shi ne na farko) da ya samu lambar yabo a wasannin guje-guje da tsalle-tsalle na Olympics. Duka waɗanda suka lashe lambar yabo a gaban Degaga, Frank Shorter daga Amurka, da kuma dan ƙasar Belgium Karel Lismont za su maimaita abin da Degaga ya yi a shekarar 1976 yayin da suka zo na biyu da na uku a bayan Waldemar Cierpinski na Gabashin Jamus. Cierpinski ya maimaita nasararsa a shekarar 1980. Erick Wainaina shi ne na baya-bayan nan kuma shi ne kawai sauran wanda ya yi gudun hijira don cim ma wannan nasarar, ya kare na uku a Atlanta a shekarar 1996 da na biyu a Sydney a shekarar 2000. Degaga kuma ya lashe tseren gudun fanfalaƙi a gasar wasannin Afirka ta shekarar 1973 .

Aikin soja[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1951, Degaga ya shiga cikin Imperial Guard . Daga baya ya yi aikin kiyaye zaman lafiya a Koriya daga shekarar 1953 zuwa ta 1955.[1]

Kamawa[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1993, an kama Degaga bisa zarginsa da hannu a wani kisa na Red Terror a lokacin mulkin kama-karya Mengistu Haile Mariam . Ya ƙara da cewa, duk da cewa yana nan a wajen kisan, shi ba shi ne dan takara kai tsaye ba. IOC ta yi kamfen ne ga gwamnatin Habasha domin a sake shi. [6] A farkon shekara ta 2002 an yanke masa hukuncin ɗaurin shekaru shida a gidan yari. Saboda haka, an sake shi ne saboda ya shafe shekaru tara a tsare yana jiran shari'arsa. [6]

Mutuwa[gyara sashe | gyara masomin]

A ranar 26 ga watan Mayun 2002, Degaga ya mutu daga ciwon hanta yana da shekaru 69, 'yan watanni bayan sakinsa. Ya yi aure sau biyu kuma yana da ‘ya’ya uku; ɗa, Samuel, tare da matarsa ta farko, da yara biyu, Addis Alem da Tabor, tare da matarsa ta biyu. An kama Degaga a maƙabartar cocin Saint Joseph a Addis Ababa.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Vettenniemi, Erkki (1 September 2002). "The Life and Trials of Mamo Wolde". Runner's World. Archived from the original on 17 January 2017. Retrieved 17 January 2017.
  2. 2.0 2.1 Evans, Hilary; Gjerde, Arild; Heijmans, Jeroen; Mallon, Bill; et al. "Mamo Wolde". Olympics at Sports-Reference.com. Sports Reference LLC. Archived from the original on 17 April 2020. Retrieved 30 January 2018.
  3. Billy Mills, pride of a marine, heart of a warrior, Stars and Stripes, 2 July 1999, Sean Moore. Retrieved 2 January 2018.
  4. The Olympic Marathon, Human Kinetics, David E. Martin, Roger W. H. Gynn, 2000. Retrieved 9 January 2018.
  5. Evans, Hilary; Gjerde, Arild; Heijmans, Jeroen; Mallon, Bill; et al. "Demissie Wolde". Olympics at Sports-Reference.com. Sports Reference LLC. Archived from the original on 18 April 2020. Retrieved 14 October 2009.
  6. 6.0 6.1 6.2 Mason, Nick (7 June 2002). "Mamo Wolde". The Guardian (in Turanci). ISSN 0261-3077. Archived from the original on 17 January 2017. Retrieved 17 January 2017.

Hanyoyin haɗi na waje[gyara sashe | gyara masomin]