Mutanen san
.jpg) | |
| Jimlar yawan jama'a | |
|---|---|
| 100,000 | |
| Yankuna masu yawan jama'a | |
| Botswana, Namibiya, Angola, Afirka ta kudu, Zambiya da Zimbabwe | |
| Addini | |
traditional African religion (en)  , Kiristanci da shamanism (en) | |
| Kabilu masu alaƙa | |
|
Khoisan (en) |
mafarauta ne ƴan asalin kudancin Afirka, kuma tsoffin al'adun yankin. Yankunan kakanninsu sun hada da Botswana, Namibiya, Angola, Zambia, Zimbabwe, Lesotho[1] da Afirka ta Kudu . Suna magana, ko kakanninsu suna magana, harsunan dangin Khoe, Tuu da Kxʼa, kuma 'mutane' ne kawai sabanin makiyaya irin su Khoekhoe da zuriyar raƙuman ƙaura na baya-bayan nan irin su Bantu, Turawa da Asiya.
A cikin 2017, Botswana ta kasance gida mai kusan 63,500 San, wanda ya sa ta zama ƙasar da ke da mafi girman yawan mutanen San a 2.8%. [2]
Tarihin su[gyara sashe | gyara masomin]
Mafarauta ne suna daga cikin tsofaffin al'adu a Duniya, [3] kuma ana tunanin sun fito ne daga mazaunan farko na abin da ke yanzu Botswana da Afirka ta Kudu. Kasancewar San a cikin tarihi a Botswana ya bayyana musamman a yankin Tsodilo Hills na arewacin Botswana. San sun kasance masu zaman kansu na al'ada, suna motsawa lokaci-lokaci a cikin wasu wuraren da aka ayyana bisa la'akari da wadatar albarkatu kamar ruwa, dabbobin daji, da tsire-tsire masu ci.[4] Mutanen da ke da alaƙa ko kama da San sun mamaye gaɓar kudanci a ko'ina cikin yankin gabas na shrub kuma wataƙila sun kafa Sangoan ci gaba daga Bahar Maliya zuwa Cape of Good Hope ..[5]
A ƙarshen karni na 18 bayan zuwan Dutch, an kashe dubban San kuma an tilasta wa masu mulkin mallaka aiki. Birtaniya sun yi ƙoƙari su "waye" San da sanya su daidaita salon rayuwa, amma ba su yi nasara ba. A cikin shekarun 1870, an fara farautar San na Cape na ƙarshe don halaka, yayin da wasu San suka iya tsira. Gwamnatin Afirka ta Kudu ta kasance tana ba da lasisi ga mutane don farautar San, inda aka bayar da rahoton na ƙarshe a Namibiya a 1936.
Alummar su[gyara sashe | gyara masomin]
Tsarin dangi na San yana nuna tarihin su a matsayin ƙananan ƙungiyoyin abinci na hannu. San dangi yana kama da dangin Eskimo, wanda ke amfani da tsarin sharuɗɗa iri ɗaya kamar yadda a cikin al'adun Turai amma yana ƙara ƙa'idar suna da ka'idar shekaru don ƙayyade abin da sharuɗɗan amfani da su. Tsarin shekaru yana warware duk wani rudani da ya taso daga sharuddan dangi, kamar yadda babba na mutane biyu koyaushe yana yanke shawarar abin da zai kira ƙaramin. Sunaye kadan ne ke yawo (kimanin sunaye 35 a kowane jinsi), kuma kowane yaro ana kiransa sunan kakanni ko wani dangi, amma ba iyayensu ba.
Yara ba su da ayyukan zamantakewa banda wasa, kuma nishaɗi yana da mahimmanci ga San na kowane zamani. Ana ciyar da lokaci mai yawa a cikin zance, dariya, kiɗa, da raye-raye masu tsarki. Mata na iya zama shugabannin kungiyoyin danginsu. Hakanan za su iya yanke shawara mai mahimmanci na iyali da ƙungiya kuma suna da'awar mallakar ramukan ruwa da wuraren abinci. Mata sun fi shiga harkar tara abinci, amma wani lokacin ma suna shiga cikin farauta.