Paul Tagoe

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Paul Tagoe
Member of the 2nd Parliament of the 1st Republic of Ghana (en) Fassara

9 ga Yuni, 1965 - 24 ga Faburairu, 1966
Election: 1965 Ghanaian parliamentary election (en) Fassara
Member of the 1st Parliament of the 1st Republic of Ghana (en) Fassara

1963 - 1965
Election: 1956 Gold Coast legislative election (en) Fassara
Rayuwa
Haihuwa Accra, 6 ga Janairu, 1914
Mutuwa 1991
Karatu
Makaranta Accra Academy
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa da Malami
Imani
Addini Kiristanci
Kirista
Jam'iyar siyasa Convention People's Party (en) Fassara

Paul Nii Teiko Tagoe ɗan siyasan Ghana ne. Ya yi aiki a matsayin karamin minista kuma dan majalisa a lokacin jamhuriya ta farko. Ya kasance kwamishinan yanki (Ministan Yanki) na Yankin Greater Accra,[1] sakataren majalisa na farko da kuma ɗan majalisa na gundumar zaɓen Ga Rural.[2]

Rayuwar farko da ilimi[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Tagoe a ranar 6 ga Janairun 1914 a Accra. Ya fara karatun firamare a Makarantar Koforidua Methodist. Daga baya aka canza shi zuwa Makarantar Bishop da ke Accra. Daga baya ya shiga Makarantar Gwamnati sannan ya shiga Makarantar Grammar Church Christ. Ya yi karatun sakandare a Accra Academy.[3]

Aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Bayan karatun sakandare, Tagoe ya sami aiki a Cibiyar O'Reilley.[4] A can ya yi koyarwa na wasu shekaru biyu ya bar aiki don yin aikin jinya-mai ba da horo a horo. Ya yi aiki a matsayin mai ba da jinya na wasu shekaru biyu sannan ya shiga aikin Soja. A can, yana da alaƙa da Royal Pay Corps. Ya kasance tare da sojojin har zuwa 1947 lokacin da aka rusa kungiyarsa. A cikin 1948 Tagoe ya shiga Kwamitin Kasuwancin koko (Sashen Kula da Fitar da Fita). A cikin 1952 Tagoe ya shiga Kamfanin Siyar da koko. Bayan shekaru uku na hidimarsa an kara masa girma zuwa Manajan Yanki. A cikin 1956 Kamfanin Siyar da Koko ya shiga cikin ruwa sakamakon Hukumar Jibowu kuma an cire Paul Tagoe daga aikinsa. A watan Yulin 1960 aka nada shi Jami'in Kasuwanci a Hukumar Samar da Abinci ta Ghana. Ya rike wannan mukamin har zuwa 1963.[3]

Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

A lokacin tashin hankalin siyasa na ƙarshen 1940, Tagoe ya shiga Convention People's Party (CPP) kuma an nada shi Sakataren reshen Accra na CPP. A cikin 1952 an sanya shi sakataren sirri na Ministan Kasuwanci. Ya yi aiki a cikin wannan damar kusan watanni 10 kafin ya shiga Kamfanin Siyar da Cocoa. A shekarar 1956 bayan da aka sauke shi daga aiki a Kamfanin Siyar da koko an dauke shi aiki a matsayin sakatare mai zaman kansa na Kwamishinan Yankin Yankin Gabas na lokacin; Emmanuel Humphrey Tettey Korboe. Bayan kimanin watanni 10 a wannan matsayi, ya zama mataimakin mai shirya kasa na CPP.[3] A cikin 1963 lokacin da Tawia Adamafio ya rasa kujerarsa a matsayin ɗan majalisar da ke wakiltar gundumar zaɓen Ga Rural saboda zargin cin amanar da aka yi masa, Tagoe ya shiga takalminsa a matsayin ɗan majalisar da ke wakiltar gundumar zaɓen Ga Rural.[5][6] A watan Agustan 1964 aka nada shi Kwamishinan Yanki na Babban yankin Accra[7] (Kwamishinan Musamman na Karkara na Accra).[8] A shekarar 1965 aka nada shi Sakataren Majalisa na farko.[9] Ya yi wannan aiki har zuwa watan Fabrairun 1966 lokacin da aka hambarar da gwamnatin Nkrumah.

Rayuwar mutum[gyara sashe | gyara masomin]

Tagoe ya auri Matilda Quacoo, mai sayar da kifi a 1939 duk da haka, an raba auren a 1957. Tare, suna da yara huɗu. Ya auri mata ta biyu; Afua Amartey a 1939 wannan auren kuma ya watse a shekarar 1959. Yana da 'ya'ya biyu da na karshen. A shekarar 1960, ya auri malami kuma yar kasuwa Patience Omolora Davies. Tare, sun haifi 'ya'ya bakwai kuma suna tare har zuwa lokacin da Patience ta rasu a 1989. Tagoe ya mutu bayan shekaru biyu a 1991.[3]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Survey of China Mainland Press, Issues 3429–3447". Hongkong, American Consulate General. 1965: 33. Cite journal requires |journal= (help)
  2. "Ghana Year Book". Daily Graphic: 26. 1966.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Sowah, E. N. P (1968). Report of the Sowah Commission : appointed under the Commission of Enquiry Act, 1964 (Act 250) and N.L.C. Investigation and Forfeiture of Assests Decree, 1966 N.L.C.D. 72 to enquire into the assests of specified persons. p. 203.
  4. Fitch, J. G. (1965). The O'Reilly Entreprise, 1925z1965. p. 16.
  5. "Ghana Year Book". Daily Graphic: 30. 1964.
  6. "Ghana Year Book". Graphic Corporation. 1963: 22. Cite journal requires |journal= (help)
  7. "Dod's Parliamentary Companion, Parts 1–2". Dod's Parliamentary Companion Ltd. 1967: 742. Cite journal requires |journal= (help)
  8. Daily Report, Foreign Radio Broadcasts, Issues 31–32 (Report). United States. Central Intelligence Agency. 1965. p. 12.
  9. "Ghana Today, Volumes 9". Information Section, Ghana Office. 1965: 3. Cite journal requires |journal= (help)