Ibere

Ibere

Ibere ƙabila ce da ke gabashin ƙaramar hukumar Ikwuano, Jihar Abia, Nijeriya. Tana iyaka da Oboro zuwa yamma, Bende a arewa,Isuogu (Ariam/Usaka da Oloko) a kudu,Itumbauzo da Nkari (danbi a karamar hukumar Ini,jihar Akwa Ibom) a gabas. Yana daya daga cikin kabilun Igbo 18 na tsohuwar reshen Bende . An rarraba Ibere a cikin rukunin Ohuhu-Ngwa na yankin Kudancin Igbo ta Forde da Jones.

Asalin

An yi ittifaqi a kan cewa wadanda suka kafa al’umma a halin da suke ciki a halin yanzu sun fito ne daga wani wuri mai suna Okwa Ankasi,amma ba wanda zai iya cewa inda yake.Kullum ana nuni da guguwar hannu zuwa yamma da Kudu kuma da alama kakannin mafi yawan kauyukan Ibere sun yi hijira daga hanya daya kuma a daidai lokacin da Ngwa,wato daga kudu maso yamma. tsallaken kogin Imo.A daya bangaren kuma,ance Okwa Ankasi “babbar bishiya ce” kuma babu kowa a kudu maso yamma.Bayanan da aka samu daga makwabciyar Oboro na iya nuni da cewa Okwa Ankasi yana gabas ko kudu maso gabas.Isuogu,Oboro da Gabashin Ngwa sauran al’ummar Igbo ne ke kiran su da sunan Okwa baki daya.

Ko da yake ba a san wani takamaiman abin da ya faru game da Ibere a baya ba,amma a bayyane yake cewa sun koma inda suke a yanzu bayan kazamin fada da aka fatattake su daga tsohon mazauninsu.Wadanda suka fara isowa sun zauna kusa da Kasuwar Orie (Ahia Orie).Daga nan ne suka watse suka kafa kauyukan da suke yanzu.An yarda da kowane ƙauye a cikin dangi cewa Obinyang shine ƙauye mafi girma.Wanda ya kafa Obinyang shine Okenye,wanda ya koma inda kauyen yake daga Ahia Orie jim kadan bayan isowarsa can.Hijira daga Okwa Ankasi ya ɗauki ɗan lokaci kuma mai yiwuwa ma wanda ya kafa wasu ƙauyuka da kansu ya fito ne daga ƙauyuka mafi girma a cikin dangi.Idan bayanan da mutanen Oboro suka bayar daidai ne,da alama Okwa Ankasi yana can a kudu da Oloko kuma Ibere na farko ya fito ne daga kauyukan Oboro kamar haka;Mbyang (Isiala Ibere),Umuemenike daga Mbiopong (Isiala Oboro), Iyialu, Ihim da Umuru daga Amawom, Nkalunta da Iberenta daga Ndoro, Inyila da Obuohia daga Umugbalu, Amuru daga Amaoba, Elemaga daga Okwe, Mbubo daga Nnono da Ekebedi. Asalin Itunta da Obuoru wani bangare ne na Asaga da wani bangare na Ibibio (Itu).Wannan sigar tarihin mutanen Ibere ya goyi bayan kasancewar al’adun Ibere da Oboro sun yi kama da juna,kuma sun yarda cewa asalinsu daya ne.

Ba da da ewa ba da farkon mazauna yankin Ahia Orie, sai suka gamu da tsangwama daga maharan Abam,wadanda ayyukansu masu tayar da hankali suka gaggauta tarwatsa mutanen Ibere.Ahia Orie dai ya ci gaba da halartan jama’a har zuwa ranar kasuwa,wani harin Abam ya janyo hasarar rayuka da dukiyoyin da kasuwar ta yi watsi da su.An sake bude shi ne bayan zuwan gwamnatin mulkin mallaka amma ta kadan.Manyan kasuwanni a Obuohia da Ndoro sun maye gurbinsa.

Kusan da aka kafa dangin,an sami kutse mai yawa na Aro wanda wannan yanki mai albarka da jigilar kogin zuwa Inyang Creek ya ba da kyakkyawan fata a ƙauyuka biyu,Nkalunta da Obuoru,biyu daga cikinsu sune ƙauyuka mafi kusa da yankin.Kogin Inyang, yawan Aro ya fi na ƴan asalin kuma akwai babban yankin Aro a kowane ƙauye.Babban kasuwancin Aro shi ne koko wanda aka gani da yawa a cikin ƙasa mai arziƙi tsakanin Itunta da Obuoru.Kudin sufuri ba komai bane kuma cinikin,kodayake ba babba bane,ya kasance mai riba.

Al'adu

Kamar kungiyoyin makwabta,Ibere na bikin Ekpe a watan Janairu na kowace shekara.Suna yin ado kamar sauran kungiyoyin Igbo.Suna jin yaren Igbo amma da bambanci sosai.Abincinsu bai bambanta da ’yan kabilar Ibo da Ibibio ba kuma kamar ’yan kabilar Ibo a wasu yankunan,al’umma ce mai taurin kai.

Yankuna

• Amuru

• Elemaga