Jump to content

Jami'ar Addis Ababa

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Jami'ar Addis Ababa

Seek Wisdom, Elevate Your Intellect and Serve Humanity
Bayanai
Iri jami'a
Ƙasa Habasha
Aiki
Mamba na Consortium of Ethiopian Academic and Research Libraries (en) Fassara, Agence universitaire de la Francophonie (en) Fassara da Ƙungiyar Jami'in Afrika
Tarihi
Ƙirƙira 20 ga Maris, 1950
Wanda ya samar

aau.edu.et

Addis Ababa University (AAU) (Amharic: አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ) is a national university located in Addis Ababa, Ethiopia. It is the oldest university in Ethiopia. AAU has thirteen campuses. Twelve of these are situated in Addis Ababa, and one is located in Bishoftu, about 45 kilometres (28 mi) away. AAU has several associated research institutions including the Institute of Ethiopian Studies. The Ministry of Education admits qualified students to AAU based on their score on the Ethiopian University Entrance Examination (EUEE).

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

J. F. Kennedy Library na Jami'ar Addis Ababa.

Asalin AAU kwaleji ne na shekaru biyu a cikin 1950 ta Jesuit Lucien Matte, a roko na Mai Girma Haile Selassie I . Ya fara aiki a shekara mai zuwa. A cikin shekaru biyu masu zuwa an haɓaka alaƙa da Jami'ar London, kuma Jami'ar Oxford. 'Yan Afirka daga sassa daban-daban na nahiyar za su sami tallafin karatu kyauta ta hanyar shirye-shiryen da Kungiyar hadin kan Afirka ta tallafawa don ilmantarwa mafi girma. An kuma san AAU da aika ɗalibanta zuwa ƙasashen waje don ƙwarewar ilimi ta mutum-mutumi, da kuma samun waɗannan ɗaliban su dawo tare da ƙa'idodin misali na al'ummar duniya.

An kafa cibiyar AAU tare da kafa Kwalejin Jami'ar Addis Ababa (UCAA) a cikin 1950. UCAA, wanda da farko ya kunshi Faculty of Arts and Science, ya zama cikakken kwaleji lokacin da aka hayar shi a shekara ta 1954. A shekara ta 1955, an bude Kwalejin Gine-gine. A watan Fabrairun 1961, an haɗa waɗannan kwalejoji daban-daban da Kwalejin tauhidi don kafa Jami'ar Haile Selassie . Sarkin sarakuna Haile Selassie na ba da fadarsa ta Guenete Leul don zama ginin gwamnati da babban harabar. Ya bar fadar, inda aka kashe wasu ministocinsa da wadanda ya fi so a yayin da aka yi nasarar juyin mulki a shekarar 1960, don tallafawa sabon fadar Jubilee.[1] Bayan juyin juya halin 1974, an sake sunan jami'ar a takaice Jami'ar Habasha (Jami'ar Kasa) kafin ta dauki sunan ta na yanzu, AAU, a 1975.[2] A cikin juyin juya halin, an rufe AAU na tsawon shekaru biyu kuma an tsara ɗalibai da ma'aikata cikin abin da aka sani da Ci gaba ta hanyar Yakin hadin gwiwa (Zemecha), wanda aka tsara don tayar da hankalin mutanen karkara a cikin ruhun juyin juya hali.[3] Jami'ar ta ba da shirye-shiryen Jagora na farko a 1979 da shirye-aikacen PhD na farko a 1987.

Gudanarwa[gyara sashe | gyara masomin]

Sarkin sarakuna Haile Selassie (cibiyar) da kuma Jesuit na Kanada na Faransa, Fr. Lucien Matte, SJ (dama) a jami'a, 1951

Har zuwa shekara ta 1974 yarjejeniyar ta samar da tsarin mulki a cikin tsari ko iko mai zuwa: Shugaban kasa (Sarkin sarakuna da kansa); Kwamitin Gwamnoni, wanda ya kunshi ministoci da membobin gidan sarauta; da kuma Majalisar Ma'aikata, wanda ya hada da jami'an jami'a, deans, daraktoci da zaɓaɓɓun mambobi. Ma'aikatar daga baya ta zama Majalisar Dattijai. A shekara ta 1977, an nada Duri Mohammed a matsayin shugaban AAU, AAU ta rasa ikon cin gashin kanta lokacin da aka kawo ta karkashin Hukumar Ilimi Mafi Girma, wacce ta zo ta yi amfani da ikon gudanarwa a kan dukkan cibiyoyin ilimi mafi girma.[1][4] A shekara ta 1993, an sanya AAU a karkashin Ma'aikatar Ilimi ta hanyar sanarwar gwamnati. Gwamnatin rikon kwarya mai zuwa ta sake nada Duri Mohammed a matsayin shugaban kasa, an kawar da ma'aikatan 42 wadanda suka hada da Asrat Woldeyes da tsohon shugaban Alemayehu Teferra.

Tasiri[gyara sashe | gyara masomin]

  A kan ayyukan su na ilimi, ɗaliban AAU sun shiga cikin sabis na al'umma (kamar gudanar da shirye-shiryen karatu da rubutu) da gwagwarmayar siyasa, musamman a cikin shekarun da suka gabata kafin Juyin juya halin 1974. A ƙarshen shekarun 1960 da farkon shekarun 1970, ana buƙatar ɗalibai su yi shekara guda na hidimar ƙasa a ƙarƙashin shirin Sabis na Jami'ar Habasha. Malaman jami'a da dalibai sun taimaka wajen fallasa ɓoyayyen yunwa na 1973 da kuma ƙaddamar da shirin taimakon yunwa na farko.[1] Ƙungiyar Ɗaliban Habasha, wanda jami'ar ita ce wurin haihuwar da kuma babban wurin, ta taka muhimmiyar rawa wajen kawo juyin juya halin.[3] Kusan dukkanin shugabannin kungiyoyin siyasa da suka kasance masu aiki a cikin shekarun juyin juya hali ko kuma suna cikin iko yanzu suna da tsarin siyasa a cikin jami'ar. A cikin 2013/2014, akwai dalibai 33,940 na digiri, dalibai 13,000 na digiri, da dalibai 1,733 na PhD, suna yin jimlar ɗalibai 48,673.

Cibiyoyin karatu da kwalejoji[gyara sashe | gyara masomin]

Kolejoji[gyara sashe | gyara masomin]

 

Cibiyoyin bincike da koyarwa[gyara sashe | gyara masomin]

 

Makarantu[gyara sashe | gyara masomin]

 

Shahararrun masu barin[gyara sashe | gyara masomin]

  • Isaias Afwerki ya bar karatunsa a 1966 kuma ya yi tafiya zuwa Kassala, Sudan don shiga kungiyar Eritrean Liberation Front . [5]
  • Meles Zenawi a 1975 ya bar jami'ar don shiga kungiyar Tigray People's Liberation Front kuma ya yi yaƙi da Derg (gwamnatin soja da Mengistu Haile Mariam ke jagoranta a Habasha).

Shahararrun ɗalibai[gyara sashe | gyara masomin]

 

Bayanan da aka ambata[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 Haile, Fisseha. "Addis Ababa University: a Study of an Institution 1961–1981". PICES. 1: 491–507. Cite error: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. Semru, Mulugeta. "The Development of Higher Education in Ethioipa". PICES. 1: 215–231.
  3. 3.0 3.1 Balsvik, Randi Rønning (2009). "Addis Ababa University in the Shadow of the Derg, 1974-1991". Proceedings of the 16th International Conference of Ethiopian Studies: 265. Cite error: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  4. "AAU Leadership". Addis Ababa University.
  5. "ISAIAS AFWERKI (1946- )". Blackpast. 8 March 2022. Retrieved 24 September 2022.

Haɗin waje[gyara sashe | gyara masomin]