Jump to content

Jami'ar Malawi

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Jami'ar Malawi

Bayanai
Iri jami'a
Ƙasa Malawi
Aiki
Mamba na Ƙungiyar Jami'in Afrika
Tarihi
Ƙirƙira 1964
unima.mw

Jami'ar Malawi (UNIMA) jami'a ce ta jama'a da aka kafa a 1965 har zuwa 4 ga Mayu 2021, lokacin da jami'ar ta yi bincike, ta ƙunshi kwalejoji huɗu da ke Zomba, Blantyre, da Lilongwe. Daga cikin kwalejoji huɗu, mafi girma shine Kwalejin Chancellor a Zomba (yanzu Jami'ar Malawi a karkashin Mataimakin Shugaban Farfesa Samson Sajidu). Yana daga cikin Tsarin ilimi na gwamnatin Malawi. Mataimakin Shugaban kasa na karshe shi ne Farfesa John Kalenga Saka .

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

An kafa Jami'ar Malawi 'yan watanni bayan samun' yancin Malawi.[1] Shigarwa ta farko ta kunshi dalibai 90 a Blantyre.[1] Koyarwa ta fara ne a 1965 a Blantyre, kuma a cikin shekaru biyu Cibiyar Gudanar da Jama'a a Mpemba, Kwalejin Ilimi ta Soche Hill da Polytechnic a Blantyr, da Kwalejin Bunda a Lilongwe sun zama kwalejojin jami'ar. A shekara ta 1973, duk masu jefa kuri'a na jami'ar ban da polytechnic da Kwalejin Bunda sun koma Zomba kuma an haɗa su cikin Kwalejin Chancellor. A shekara ta 1979, Kwalejin Nursing ta Kamuzu ta zama kwalejin jami'ar, kuma a shekara ta 1991 an kafa Kwalejin Medicine a Blantyre a matsayin ƙarin kwalejin.

Ƙungiyoyin Dalibai don Dokar Jam'iyyun da yawa (1992)[gyara sashe | gyara masomin]

Matasa don 'Yanci da Dimokuradiyya[gyara sashe | gyara masomin]

Matasa don 'Yanci da Dimokuradiyya (YFD) kungiya ce ta matsin lamba ta siyasa a harabar. Sun buga "Weekly Political Update" wanda aka rarraba ga ɗalibai a harabar.[2] Sun kasance masu sukar mulkin Malawi, da kuma kamfanin hakar ma'adinai na Paladin Energy. A tsakiyar watan Satumba, 'yan sanda na Malawi sun kama mambobi da yawa na kungiyar. Sun kuma kama Black Moses mai shekaru 21, shugaban YFD kuma sun yi masa tambayoyi. Bayan mako guda, an sami Robert Chasowa mai shekaru 25, dalibi na injiniya na shekara ta huɗu a Malawi Polytechnic ya mutu.[3] 'Yan sanda sun yanke hukuncin cewa wannan kashe kansa ne amma masu sukar sun yi imanin cewa an kashe shi.

Kwalejoji da malamai[gyara sashe | gyara masomin]

Makarantar Kwalejin Malawi

Kolejoji na yanzu[gyara sashe | gyara masomin]

Kwalejin Chancellor, wanda ke zaune a Zomba[gyara sashe | gyara masomin]

Kwalejin Chancellor ita ce babbar kwalejin kwalejojin Jami'ar Malawi. An kuma san shi da 'Chanco'. Kwalejin tana da fannoni biyar: Kwalejin Humanities, Kwalejin Kimiyya, Kwaleji na Shari'a, Kwalejii Kimiyya ta Jama'a da Kwalejin Ilimi.[4] Sashen suna ba da sabis ga kowane bangare kamar haka: Ilimi: Darussan da Nazarin Koyarwa da Tushen Ilimi

Humanities: Harsunan Afirka da Harsuna, Tarihi, Turanci, Fine da Ayyuka, Faransanci, Harshe da Sadarwa, Falsafa da tauhidin da Nazarin Addini.[4]

Kimiyya: Ilimin halitta, ilmin sunadarai, kimiyyar kwamfuta, ilimin ƙasa da kimiyyar ƙasa, tattalin arzikin gida, kimiyyyar lissafi.

Kimiyya ta Jama'a: Tattalin Arziki, Tarihi, Ilimin Halitta, Nazarin Siyasa da Gudanarwa da Ilimin Jama'a.[4]

Kwalejin Kiwon Lafiya[gyara sashe | gyara masomin]

Jami'ar Malawi tana da makarantar likita, Kwalejin Kiwon Lafiya (COM), wacce ke horar da likitocin Malawi da ke aiki a Malawi da kuma duniya. 'Yan takarar da za a yi la'akari da su don horar da likita ko dai sun shiga bayan horo na shekara guda bayan MSCE ko kuma bayan kammala shekaru biyu na karatun kimiyya a Kwalejin Chancellor. Daga cikin kimanin likitoci 250 da suka kammala karatu daga Jami'ar Malawi-Kwalejin Kiwon Lafiya tsakanin 1992 da 2005, an ruwaito cewa 25 (10%) an yi rajista tare da Babban Kwamitin Kiwon Lafiya Burtaniya wanda ya ba da gudummawa ga zubar da kwakwalwar ma'aikatan kiwon lafiya a Malawi.

Kolejin yanzu yana da darussan digiri huɗu waɗanda suka haɗa da digiri na shekaru biyar na Medicine and Surgery (MBBS), da kuma shirye-shiryen shekaru huɗu na Bachelor of Medical Laboratory Sciences (BMLS), Bachelor of Physiotherapy (Hon) da Bachelor na Pharmacy (Hon). Dukkanin daliban digiri na farko suna buƙatar yin shirin shekara guda a kwalejin ko kuma dole ne su gama matakan A a makarantun da aka ba da shawarar ko kuma dole su halarci karatun kimiyya na shekaru biyu a kwalejin da aka ba su don su cancanci shirye-shiryen da aka bayar a Kwalejin Kiwon Lafiya.[5] Bugu da kari, kwalejin tana da dangantaka mai tsawo tare da Jami'ar St Andrews School of Medicine a Scotland. A cikin 2011, dalibai 10 daga Jami'ar St Andrews School of Medicine sun ziyarci kwalejin don musayar. Dukkanin makarantun suna gudanar da Taron Ilimi na Lafiya na Duniya / Module (GHEP) wanda ke neman samar da wani taro don tattaunawa game da matsalolin kiwon lafiya na duniya kamar sauyin yanayi, yawan jama'a, annoba da kuma manufar taimako mai kyau.

Kwalejin Nursing ta Kamuzu, da ke Lilongwe[gyara sashe | gyara masomin]

Bukatun shigarwa don cibiyoyin horar da ma'aikatan jinya da likitoci shine Takardar shaidar Ilimi ta Makarantar Malawi (Mataki na yau da kullun). Horar da jinya da haihuwa na tsawon shekaru uku ne kuma ana ba da ita a Kwalejin Kimiyya ta Lafiya ta Malawi da kowane ɗayan makarantun jinya guda takwas da aka warwatse a yawancin asibitocin karkara.[5] Kwalejin Nursing ta Kamuzu tana ba da digiri na jinya da aka rarraba a matsayin na gama gari (digiri da aka bayar ga ɗaliban da suka shiga kai tsaye daga makarantar sakandare), bayan-basic (digiri waɗanda aka bayar ga ma'aikatan jinya da suka shiga waɗanda ke da "karɓa" digiri na O-level kuma tare da akalla shekaru biyu na hidima) Bachelor of Science in Advanced Midwifery da Diploma in Nursing . [5] Daga cikin kimanin ma'aikatan jinya 4000 da ke aiki a Malawi a shekara ta 2005, an ruwaito cewa 453 da aka horar da su a Malawi suna aiki a kasashen OECD (WHO, 2006). Wannan ya wakilci 11.3% na yawan ma'aikatan jinya da ke aiki a kasar.[5]

Kwalejin Magunguna da Kwalejin Nursing ta Kamuzu sun fito ne daga Jami'ar Malawi kuma sun haɗu don samar da Jami'ar Kamuzu na Kimiyyar Lafiya (KUHES).

Cibiyar Polytechnic, Cibiyar Blantyre[gyara sashe | gyara masomin]

Cibiyar da ta fi shahara a Malawi tana ba da horo na fasaha da sana'a daban-daban bisa ga bukatun ƙasa da na yanki.

Polytechnic tana da sassan goma sha biyar da ke ba da digiri na farko a cikin lissafi, gudanarwa ta kasuwanci, gudanarwa, farar hula (hons), injiniya (daraja) da injiniyan lantarki (hons)), gine-gine da gudanar da ƙasa, gudanar da muhalli, kwamfuta da fasahar bayanai, aikin jarida, harshe da sadarwa, lissafi da kididdiga, kimiyyar lissafi da kimiyyar halittu, ilimin fasaha da binciken yawa.[6]

Polytechnic tana ba da shirye-shiryen digiri na biyu a cikin gudanar da kasuwanci, ci gaban ababen more rayuwa da gudanar da sufuri don mayar da martani ga bukatun da ke fitowa na masana'antu da matsin lamba daga masu karatun digiri na asali.[6] Bayan an cire shi daga Jami'ar Malawi, The Polytechnic yanzu yana aiki a matsayin Jami'ar Kasuwanci da Kimiyya ta Malawi (MUBAS) wanda kwanan nan ya ƙaddamar da UniPod na farko a Malawi.

UNIMA ECAMPUS[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin 2023, Jami'ar Malawi (UNIMA) ta gabatar da UNIMA ECAMPUS, wani muhimmin fadada dijital na abubuwan da ta bayar. Wannan shirin, daidai da jajircewar gwamnatin Malawi don fadada damar samun ilimi, wani muhimmin bangare ne na shirin dabarun UNIMA na 2022-2026. ECAMPUS tana da niyyar samar da damar ilmantarwa ta kan layi mai sauƙi, ta karya shingen jiki da haɓaka haɗin gwiwar ƙasa da ƙasa da musayar al'adu tsakanin ɗalibai.

ECAMPUS tana ba da shirye-shiryen digiri da digiri na biyu, gami da shirye-aikacen MBA na musamman, MSc, DBA, PhD, da BSc a fannoni kamar Gudanar da Ayyuka, Gudanar da albarkatun ɗan adam, Gudanarwa da Kasuwanci, Lissafi, Kudi, da Tsaro na Cyber. Wadannan shirye-shiryen an tsara su ne don biyan bukatun da ke tasowa na kasuwar aiki ta duniya.[7]

An ba da ƙarfi ta hanyar haɗin gwiwa tare da Astria Learning, ƙungiyar edtech ta Amurka, ECAMPUS cikakkiyar dandamali ce ta kan layi da ke karɓar duk abubuwan da suka shafi shirye-shiryen kan layi. Wannan haɗin gwiwar ya inganta kwarewar ilmantarwa ta dijital tare da tallafi a cikin ɗakunan karatu na dijital, kwamfyutocin tafi-da-gidanka masu araha, da allunan, tabbatar da cewa ɗalibai suna da damar samun albarkatun da ake buƙata don iliminsu na kan layi.[8]

Dalibai masu zuwa na iya neman shirye-shiryen ECAMPUS a kan layi, tare da ka'idojin shigarwa da aka tsara don sauƙaƙe ɗalibai da yawa don yin rajista a cikin waɗannan shirye-shirye na kan layi. UNIMA ECAMPUS wani yunkuri ne na dabarun zuwa kara samun damar ilimi da cimma burin da aka tsara a cikin ajanda na Malawi 2063, wanda ke wakiltar jajircewar UNIMA don daidaitawa da shekarun dijital da fadada tasirin ilimantarwa a cikin gida da na duniya.[9][10]

Kafa UNIMA ECAMPUS alama ce mai mahimmanci a tarihin Jami'ar Malawi, wanda ke nuna sadaukarwar jami'ar don rungumar ilimin dijital da rawar da take takawa wajen inganta ci gaban zamantakewa da tattalin arziki da ci gaba. Ana sa ran wannan shirin zai inganta bayyanar jami'ar ta duniya kuma ya ba da gudummawa sosai ga al'ummar ilimi ta duniya.[11][12]

Tsoffin kwalejoji[gyara sashe | gyara masomin]

Kwalejin Bunda, Lilongwe[gyara sashe | gyara masomin]

Kwalejin Aikin Gona ta Bunda tana ba da digiri na BSc, MSc da PhD a fannin noma, Kimiyya ta Muhalli da Nazarin Ci Gaban.[13] Manufarta ita ce ci gaba da inganta ilimi, ƙwarewa, dogaro da kai da halayyar kirki don "samar da Abinci mai ɗorewa da amfani; Inganta samun kudin shiga, tsaro na abinci da abinci mai gina jiki; da kiyayewa da gudanar da bambancin halittu, muhalli da albarkatun halitta. [14]Tana cikin Lilongwe 35.2 km daga babban birnin.[13]  Kusa da shi akwai gonar kwalejin da ke ba da sabis na kasuwanci, aiki, ilimi da bincike.[13]

Bayan sake fasalin jami'o'i a Malawi a shekarar 2012 da Shugaba Bingu wa Mutharika na lokacin ya yi, kwalejin Bunda ba ta cikin Jami'ar Malawi ba. Yanzu Kwalejin Bunda ta kasance wani ɓangare na Jami'ar Aikin Gona da albarkatun kasa ta Lilongwe (LUANAR). Jami'ar tana da harabar jami'a guda uku, watau harabar Bunda, harabar City da harabar NRC.

  • Cibiyar Gudanar da Jama'a
  • Kwalejin Ilimi ta Soche Hill
  • Kwalejin Lissafi ta Malawi

Shigarwa[gyara sashe | gyara masomin]

Jami'ar Malawi tana da dalibai 6,257 na cikakken lokaci a shekara ta 2007. [1] Daga cikin wadanda, 6226 'yan ƙasar Malawi ne, 26 sun fito ne daga ƙasashen SADC kuma 5 sun fito ne manipud wasu ƙasashe marasa SADC.[1]

Mataimakin Shugaban Jami'ar[gyara sashe | gyara masomin]

  • Farfesa Samson Sajidu 2022-Yanzu
  • Farfesa John Saka 2013-2019
  • Farfesa Emmanuel Fabiano 2010-2013 [15]
  • Farfesa Zimani David Kadzamira 2005-2010 [16]
  • Farfesa David Rubadiri 2000-2005
  • Farfesa Brown Beswick Chimphamba 1992-2000
  • Dokta John Michael Dubbey 1987-1990
  • Dokta David Kimble 1977-1986
  • Farfesa Gordon Hunnings 1973-1977
  • Dokta Ian Michael 1965-1973

Shahararrun tsofaffi [ana buƙatar ambaton][ana buƙatar hujja][gyara sashe | gyara masomin]

  • Lazarus McCarthy Chakwera, Shugaban Malawi
  • Saulos Klaus Chilima, Tsohon Mataimakin Shugaban Malawi
  • Cassim Chilumpha, Tsohon Mataimakin Shugaban Malawi
  • Andrew K.C. Nyirenda, Babban Alkalin Malawi da ya yi ritaya
  • Winford Masanjala, Mataimakin Farfesa na Tattalin Arziki a Jami'ar Malawi, Sakataren Shirye-shiryen Tattalin Ruwa da Ci Gaban
  • Caroline Alexander, marubuciya kuma 'yar jarida
  • Thomas John Bisika, Masanin Tattalin Arziki
  • Steve Chimombo, marubuci
  • Frank Chipasula, Mawallafi, Mawallafa da Malami
  • Charles Chuka, Gwamnan Bankin Ajiye na Malawi
  • Otria Moyo Jere, Ministan majalisar ministoci
  • Shemu Joyah, darektan fim
  • Ken Kandodo, Ministan Kudi
  • Paul Kishindo, Masanin Harkokin Jama'a
  • Jane Kambalame, diflomasiyya
  • Samson Kambalu, marubuci
  • Lucious Jikan Kanyumba, Ministan Ma'aikatar
  • Ken Lipenga, Ministan Kudi
  • Jack Mapanje, Mawallafi da Marubuci
  • Steve Dick Tennyson Matenje, Wakilin Dindindin na Majalisar Dinkin Duniya
  • Margaret Roka Mauwa, Ministan majalisar ministoci
  • Billy Abner Mayaya, mai fafutukar kare hakkin dan adam
  • Cuthy Mede, mai zane
  • Maxwell Mkwezalamba, Kwamishinan Tarayyar Afirka
  • Chrissie Mughogho, diflomasiyya
  • Samuel Mpasu, Kakakin Majalisar Dokokin Malawi
  • Cornelius Mwalwanda, Ministan majalisar ministoci
  • Hawa Ndilowe, diflomasiyya
  • Edward Sawerengera, jami'in diflomasiyya, masanin ilimin gona
  • Angela Zachepa, memba na majalisar
  • Paul Tiyambe Zeleza, ɗan tarihi
  • Ngeyi Kanyongolo, Mataimakin Shugaban Jami'ar Katolika ta Malawi

Bayanan da aka ambata[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "University of Malawi". SARUA. Retrieved 2010-12-27. Cite error: Invalid <ref> tag; name "sarua1" defined multiple times with different content
  2. "MALAWI: Police quiz academics over pressure group - University World News". www.universityworldnews.com. Retrieved 2017-12-20.
  3. "University student death ruled suicide -police | Malawi news, Malawi - NyasaTimes breaking online news source from Malawi". www.nyasatimes.com. Archived from the original on 28 September 2011. Retrieved 17 January 2022.
  4. 4.0 4.1 4.2 "University of Malawi | Chancellor College". www.chanco.unima.mw. Retrieved 2017-12-20.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 "Archived copy" (PDF). www.equinetafrica.org. Archived from the original (PDF) on 3 March 2011. Retrieved 17 January 2022.CS1 maint: archived copy as title (link) Cite error: Invalid <ref> tag; name "autogenerated3" defined multiple times with different content
  6. 6.0 6.1 "University Malawi | Polytechnic". www.poly.ac.mw (in Turanci). Archived from the original on 2011-07-22. Retrieved 2017-12-20. Cite error: Invalid <ref> tag; name "autogenerated2" defined multiple times with different content
  7. "Astria Learning Partners with University of Malawi". Yahoo Finance. Retrieved 2023-11-24.
  8. "A Visionary Partnership for Quality Learning: UNIMA Signs MOU with Astria Learning". University of Malawi. Retrieved 2023-11-24.
  9. "A Visionary Partnership for Quality Learning". UNIMA ECAMPUS. Retrieved 2023-11-24.
  10. "A Visionary Partnership for Quality Learning: UNIMA Signs MOU with Astria Learning". University of Malawi. Retrieved 2023-11-24.
  11. "Astria Learning Partners with University of Malawi". Yahoo Finance. Retrieved 2023-11-24.
  12. "A Visionary Partnership for Quality Learning: UNIMA Signs MOU with Astria Learning". University of Malawi. Retrieved 2023-11-24.
  13. 13.0 13.1 13.2 "BUNDA COLLEGE WEBSITE". buncoalumni.tripod.com. Retrieved 2017-12-20.
  14. "Bunda College of Agriculture". Archived from the original on 30 July 2004. Retrieved 5 March 2018.
  15. "University of Malawi: Vice Chancellor". University of Malawi. Retrieved 19 July 2011.
  16. "University of Malawi: Previous Chancellors". University of Malawi. Retrieved 19 July 2011.