Ologun Kutere

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Ologun Kutere
Oba na Lagos

Rayuwa
Haihuwa Lagos
Mutuwa Lagos, 1803
Makwanci Masarautar Benin
Ƴan uwa
Yara
Sana'a
Sana'a sarki

Ologun Kutere ya yi sarauta a matsayin Oba na Legas daga kusan shekarun 1780 zuwa 1803.[1]Ya gaji Oba Eletu Kekere wanda ya yi mulki tsakanin 1775 da 1780. "Ologun" kalmar Yarbawa ce "General General".

Ologun Kutere ya samo asali ne daga auren Erelu Kuti, diyar Oba Ado, da Alaagba (wani gajeren rubutu na 'Alagbigba'), mai ba da shawara na gargajiya ga Ijesha ga Oba Akinsemoyin.[2] Shi ne magaji na farko zuwa gadon sarauta ta hanyar layin matrilineal. [1]

Rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

Mahaifin Kutere sanannen likita ne a Legas a tsakanin tsakiyar 1700s.[3] A lokacin mulkinsa, kasuwanci tsakanin Lagos da Ijebu ya haɓaka, Ijebu's sun kawo kayan abinci a musayar gishiri, taba da ruhohi, kayayyakin da aka samo daga 'yan kasuwar bautar Portugal. Ya kuma sanya manufofin kasuwanci wanda ya dace da yawancin kamfanoni ciki har da dillalan bayi. Ya gabatar da ƙarancin tsari da ƙananan haraji wanda ya ba Legas damar zama tashar tashar jirgin ruwa ga Ouidah . A zamaninsa ne Faransanci ya hana cinikin bayi bayan juyin juya halin Faransa wanda ya sanya ya zama mai wahala ga dillalan bayi a Porto Novo amma ya fi dacewa da waɗanda ke Legas. Yawan garin ya karu daga kimanin mutane 5,000 a cikin shekarar 1780s zuwa 20,000 a cikin 1810s. [3]

Kutere ya inganta karfin soja na Legas; amfani da manyan jiragen ruwan yaki don ƙaddamar da hare-hare cikin ƙauyuka da ƙauyuka kusa da Badagry. Ologun Kutere ba mawadata ba ne kawai, har ma da tsoro; har ya zama an bayyana ikonsa a matsayin "mai cikakke kuma halinsa na zalunci ne, ga wuce gona da iri".[4]

Kutere yana da yara da yawa daga cikinsu akwai Obas, Eshinlokun, Adele Ajosun, da Akitoye . Sauran yaran sun hada da Akiolu, Olukoya, da Olusi.[5]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Duk Obas na Legas tun daga Ologun Kutere sun kasance zuriyar Ologun Kutere. Babu wani daga zuriyar ‘yan uwan mahaifiyarsa da ya zama Oba na Legas tun bayan mutuwar Kutere; ba Oba Gabaro, wanda dansa kawai Oba Eletu Kekere ya mutu ba tare da matsala ba kafin hawan Ologun Kutere, ko kuma Oba Akinsemoyin wanda ke da yara, duk da cewa yana da ƙuruciya a lokacin mutuwarsa. Wannan "rashin tsari ya bayyana" [6] a yanzu batun fitina ne da kararraki kasancewar 'ya'yan Akinsemoyin suna kalubalantar nadin Oba na Legas na yanzu, Rilwan Akiolu, a kotu.[7]

Majiya[gyara sashe | gyara masomin]

  • Olupona, Jabob (2008). Òrìşà Devotion as World Religion: The Globalization of Yorùbá Religious Culture (in Turanci). Madison: University of Wisconsin Press.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Mann, Kristin (2007). Slavery and the Birth of an African City: Lagos, 1760-1900. Indiana University Press, 2007. p. 45. ISBN 9780253348845.
  2. Hassan Adisa Babatunde Fasinro. Political and cultural perspectives of Lagos. s.n., 2004. p. 46.
  3. 3.0 3.1 Law, Robin. “THE CAREER OF ADELE AT LAGOS AND BADAGRY, C. 1807 - C. 1837”. Journal of the Historical Society of Nigeria 9.2 (1978): 35–59
  4. John Adams (1823). Remarks on the Country Extending from Cape Palmas to the River Congo. G. & W.B. Whittaker, 1823. p. 100.
  5. 'Diméjì Ajíkòbi. What Does an African 'new Woman' Want?. Ark Publications, 1999. p. 46. ISBN 9789783488694.
  6. Osuntokun, Akinjide (1987). History of the Peoples of Lagos State. Lantern Books, 1987. p. 44. ISBN 9789782281487.
  7. "Oba Akiolu's Claim Being Challenged By Another Royal Family". Archived from the original on 2019-06-17. Retrieved 2021-06-04.