Robert Kotei

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Robert Kotei
Rayuwa
Haihuwa 1935
ƙasa Ghana
Mutuwa Accra, 26 ga Yuni, 1979
Yanayin mutuwa  (ballistic trauma (en) Fassara)
Karatu
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a high jumper (en) Fassara, Soja da ɗan siyasa
Athletics
Sport disciplines high jump (en) Fassara
Records
Specialty Criterion Data M
Personal marks
Specialty Place Data M
 
Nauyi 68 kg
Tsayi 177 cm
Digiri Manjo Janar

Manjo Janar Robert Ebenezer Abossey Kotei (1935 - 26 Yuni 1979) soja ne, ɗan siyasa kuma ɗan wasan tsere. Ya taba zama Babban Hafsan Hafsoshin Sojojin Kasar Ghana sannan kuma mamba a Supreme Military Council da ta mulki Ghana tsakanin 1975 zuwa 1979. An kashe shi a 1979, bayan juyin mulkin da sojoji suka yi. Ya kuma rike rikodin tsalle tsalle na Ghana tsawon shekaru.

Wasanni[gyara sashe | gyara masomin]

Robert Kotei ya fafata da Ghana a gasar masarautar Burtaniya da wasannin Commonwealth na 1958 da aka gudanar a Cardiff, Wales. Shi kadai ne dan kasar Ghana da ya ci lambar yabo a wasannin.[1][2] Ya lashe lambar tagulla a cikin babban tsalle tare da tsalle na ƙafa 6 ƙafa 7 inci (2.01 m)[3] Ya lashe Gasar AAA ta maza a 1960.[4] Daga baya ya kafa tarihin Jump High Jump a London a ranar 16 ga Yuli 1960. Wannan rikodin ya tsaya na tsawon shekaru 36 har zuwa 1996.[5] Ya kuma fafata a wasan tsalle -tsalle na maza a Gasar Olympics ta bazara ta 1960.[6] Ya kuma zama memba na Kwamitin Wasannin Wasannin Olympics na Commonwealth na Ghana a 1973.[7]

Aiki[gyara sashe | gyara masomin]

Soja[gyara sashe | gyara masomin]

Robert Kotei (a lokacin Kanar), shi ne Kwamandan runduna ta farko ta sojojin Ghana a farkon shekarun 1970. Ya taimaka sosai wajen dakile wani yunkuri na juyin mulki don tsige gwamnatin Majalisar Agaji ta Kasa (NRC) mai mulki a 1973.[8] Ya zama kwamandan sojojin Ghana a watan Afrilun 1976. Bayan shekaru biyu, an nada shi Babban Hafsan Tsaro na Sojojin Ghana. Ya yi ritaya daga aikin soja a 1979.

Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

Gwamnatin soja ta NRC karkashin jagorancin Janar Acheampong ce ta nada Kotei kwamishina (minista) na yada labarai. Ya kuma yi aiki a matsayin kwamishinan gidaje.[9] Ya zama memba na Supreme Military Council (SMC) da aka kafa a ranar 9 ga Oktoba 1975. Wannan ya maye gurbin NRC. Nadin nasa ya kasance saboda shi ne kwamandan sojojin da ke kan karagar mulki. Ya zama Babban Hafsan Tsaro a 1978, biyo bayan juyin mulkin da ya maye gurbin Janar Acheampong da Laftanar Janar Fred Akuffo.

Kisa[gyara sashe | gyara masomin]

A ranar 4 ga Yuni 1979, Armed Forces Revolutionary Council (AFRC) ya kifar da SMC jagorancin Lt. Jerry Rawlings. Bayan juyin mulkin da aka zubar da jini, Kotei ya mika kansa ga mahukunta a ofishin 'yan sanda na Achimota saboda amsa bukatar masu rike da mukaman siyasa da suka gabata. Da alama wasu sojoji "daga baya sun je ofishin 'yan sanda kuma sun yi masa mugun rauni lokacin da suka san yana nan". An kuma kwace kadarorinsa ga jihar.[9] Bayan binciken da a bayyane bai cika ba[10] kuma an gudanar da shari'ar a kyamara, an yanke wa Kotei hukuncin kisa. Ana zargin cewa duk da haka ba a taba gwada Kotei da abokan aikinsa ba.[11] A ranar 26 ga Yuni 1979, Kotei da wasu manyan hafsoshin soja guda biyar, ciki har da tsoffin shugabannin kasa biyu, Laftanar Janar Fred Akuffo da Laftanar Janar Akwasi Afrifa, an kashe su ta hanyar harbi.[12] Tare da sauran jami'an, an yi jana'izarsa ba tare da saninsa ba a makabartar gidajen yarin Nsawam da ke Adoagyiri, kusa da Nsawam a Yankin Gabas.[13] Ya bar ’ya’ya tara, ciki har da dan shekara biyu.[9]

Sake binnewa[gyara sashe | gyara masomin]

An hako dukkan manyan hafsoshin soja takwas da aka kashe a watan Yunin 1979 sannan aka saki gawarwakinsu ga iyalansu don sake binne su a 2001.[14] A ranar 27 ga Disamba 2001, biyu daga cikin takwas, Manjo Janar Kotei da Air-Vice Marshal Boakye an binne su tare da cikakkiyar karramawar sojoji a makabartar sojoji ta Osu da ke Accra.[15]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "Commonwealth Games - High, Long and Triple Jump Results" (PDF). High, Long and Triple Jump results from all Commonwealth Games from 1930 to 2002. Jumps Coach. p. 14. Archived from the original (PDF) on 2007-09-28. Retrieved 2007-06-07.
  2. "Commonwealth Games Medallists - Athletics (Men)". Historical British athletics statistics site. Athletics Weekly. Retrieved 2007-06-06.
  3. "Commonwealth Games". Commonwealth Games Federation. Archived from the original on 2008-07-23. Retrieved 2007-06-07.
  4. "AAA Championships (Men)". Athletics Weekly. Retrieved 2007-06-07.
  5. "Men (All-time lists)". Ghana Home Page. Retrieved 2007-06-06.
  6. Evans, Hilary; Gjerde, Arild; Heijmans, Jeroen; Mallon, Bill; et al. "Robert Kotei Olympic Results". Olympics at Sports-Reference.com. Sports Reference LLC. Archived from the original on 18 April 2020. Retrieved 28 December 2017.
  7. "Around the National Olympic Committees" (PDF). Amateur Athletic Foundation of Los Angeles. 1973. p. 297. Retrieved 2007-06-06.
  8. "The Great Juju Plot". Comments and Analysis - (DRUM: June 1974). The Ghanaian Observer Online. April 25, 2007. Archived from the original on 2007-05-29. Retrieved 2007-06-07.
  9. 9.0 9.1 9.2 "General Kotei's sister testifies before NRC". General News of Tuesday, 27 April 2004. Ghana Home Page. Retrieved 2007-06-07.
  10. "Rawlings To Defend Executions At NRC". General News of Friday, 11 April 2003. Ghana Home Page. Archived from the original on 6 November 2003. Retrieved 2007-06-07.
  11. "The Social Context" (PDF). National Reconciliation Commission Report Volume 2 Part 1 Chapter 4. Ghana government. October 2004. p. 91. Archived from the original (PDF) on 2006-12-08. Retrieved 2007-06-07.
  12. "Review of Petitions" (PDF). National Reconciliation Commission Report Volume 2 Part 1 Chapter 6. Ghana government. October 2004. pp. 176–180. Archived from the original (PDF) on October 16, 2006. Retrieved 2007-06-06.
  13. "Rawlings To Defend Executions At NRC". Ghana Home Page. Archived from the original on 2007-09-27. Retrieved 2007-06-07.
  14. "Ghana reburies past in quest for reconciliation". General News of Friday, 28 December 2001. Ghana Home Page. Retrieved 2007-06-07.
  15. "Two Ex- military generals re-buried at Osu cemetery". General News of Friday, 28 December 2001. Ghana Home Page. Retrieved 2007-06-06.