Ignatius Kutu Acheampong

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Ignatius Kutu Acheampong
Shugaban kasar Ghana

13 ga Janairu, 1972 - 5 ga Yuli, 1978
Edward Akufo-Addo (en) Fassara - Fred Akuffo
Minister for Defence (en) Fassara

ga Janairu, 1972 - 5 ga Yuli, 1978
Minister for Finance and Economic Planning (en) Fassara

Rayuwa
Haihuwa Kumasi, 23 Satumba 1931
ƙasa Ghana
Mutuwa Accra, 16 ga Yuni, 1979
Yanayin mutuwa  (ballistic trauma (en) Fassara)
Ƴan uwa
Abokiyar zama Faustina Acheampong
Karatu
Harsuna Turanci
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa da soja
Aikin soja
Digiri Janar
Soja
Ya faɗaci Congo Crisis (en) Fassara
Imani
Addini Kiristanci

Ignatius Kutu Acheampong (/ əˈtʃæmˈpɒŋ/ ə-CHAM-PONG; 23 ga Satumban shekarar 1931-16 ga Yunin shekarata 1979) ya kasance shugaban sojoji na ƙasar Ghana wanda ya yi mulki daga 13 ga Janairun 1972 zuwa 5 ga Yuli 1978, lokacin da aka hambarar da shi a juyin mulkin. Daga bisani aka kashe shi ta hanyar harbi.[1]

Rayuwar farko[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Acheampong ga iyayen Katolika na asalin Ashanti. Ya halarci makarantun Roman Katolika a Trabuom da makarantar St Peter (shima Katolika) a Kumasi, duka a Yankin Ashanti na Ghana. Ya halarci Kwalejin Kasuwanci ta Tsakiya a Agona Swedru a Yankin Tsakiyar Ghana.[2] An ba shi aiki a rundunar sojan Ghana a 1959, kuma ya yi aiki a matsayin memba na dakarun wanzar da zaman lafiya na Majalisar Dinkin Duniya a lokacin rikicin Congo.

Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

Acheampong ya jagoranci juyin mulkin da ba a zubar da jini ba don kifar da zababbiyar gwamnatin jam'iyyar Progress Party da shugabanta Dr. Kofi Busia a ranar 13 ga Janairun 1972.[3] Ya zama shugaban kasa kuma shugaban National Redemption Council (NRC), wanda daga baya aka canza shi zuwa Supreme Military Council a ranar 9 ga Oktoba 1975, tare da Kanal Acheampong (wanda aka kara masa girma zuwa Janar) a matsayin shugaban ta.[4][1]

Sanannun canje-canjen tarihi da abubuwan da aka gabatar ko aiwatarwa a Ghana a lokacin Acheampong sun haɗa da: canji daga masarautar zuwa tsarin ma'aunin ma'auni, canji daga tuƙi zuwa hagu zuwa zirga-zirgar dama a cikin "Operation Keep Right", "Operation Feed Yourself" (shirin da ke da nufin haɓaka dogaro da kai a cikin aikin gona), "Sake gina ƙasa "(da nufin haɓaka aikin yi da ƙwarewa ga ma'aikata), ayyukan fuskantar fuska a birane, da sake ginawa/haɓaka stadia don saduwa da ƙa'idodin duniya.

Amma, akwai zarge -zarge da yawa na ƙarfafawa da amincewa da cin hanci da rashawa a ƙasar a ƙarƙashin mulkin sa.[5]

Watanni kadan bayan Acheampong ya hau karagar mulki, a ranar 27 ga Afrilu 1972, tsohon shugaban kasa Kwame Nkrumah ya rasu yana gudun hijira. Iko a Ghana ya canza hannaye sau da yawa tun lokacin da aka hambarar da mulkin Nkrumah, kuma Acheampong ya yarda a mayar da gawar Nkrumah a binne shi a ranar 9 ga Yuli, 1972 a ƙauyen da aka haife shi, Nkroful, Ghana.

Kisa[gyara sashe | gyara masomin]

An kashe Acheampong tare da Janar Edward Kwaku Utuka ta hanyar harbe -harbe a ranar 16 ga Yuni 1979, kwanaki goma kafin a kashe wasu tsoffin shugabannin kasa biyu, Akwasi Afrifa da Fred Akuffo, da manyan hafsoshin soji Joy Amedume, George Boakye, Roger Joseph Felli da Robert Kotei, biyo bayan tawayen sojoji na 4 ga Yuni wanda ya kawo Lieutenant Jerry Rawlings da AFRC kan madafun iko wadanda matasa ne hafsoshi.[6] AFRC ta dawo da Ghana kan mulkin farar hula a watan Satumbar 1979.[1]

Rayuwar mutum[gyara sashe | gyara masomin]

Acheampong ya auri Faustina Acheampong. Jikansa ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na Amurka Charlie Peprah. Sauran Jikan nasa shine 6'9 Fulham FC dan wasan Yakini Acheampong.[7]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 "Ignatius Kutu Acheampong | chief of state, Ghana". Encyclopedia Britannica (in Turanci). Retrieved 2020-08-03.
  2. John S. Pobee (1987). "Religion and Politics in Ghana, 1972 -1978. Some Case Studies from the rule of General I. K. Acheampong". Journal of Religion in Africa XVII (1). BRILL. 17 (1): 44–62. doi:10.2307/1581075. JSTOR 1581075.
  3. "The Security Services" (PDF). Report of the National Reconciliation Commission Volume 4 Chapter 1. Ghana government. October 2004. p. 36. Archived from the original (PDF) on 16 October 2006. Retrieved 30 April 2007.
  4. Times, William Borders Special to The New York (1972-01-14). "Ghana's Parliament Is Dissolved by Leaders of Coup". The New York Times (in Turanci). ISSN 0362-4331. Retrieved 2020-05-16.
  5. El-Alawa, Razak. "Remembering General Kutu Acheampong (1) – Graphic Online". Graphic Online (in Turanci). Retrieved 10 January 2018.
  6. "Review of Petitions E. 4th June, 1979 – 23rd September 1979 (AFRC REGIME)" (PDF). Report of the National Reconciliation Commission Volume 2 Part 1 Chapter 6. Ghana government. October 2004. p. 176. Archived from the original (PDF) on 16 October 2006. Retrieved 30 April 2007.
  7. Crouse, Karen (6 February 2011). "To the Super Bowl via Ghana: A Packer Family's Journey". The New York Times. p. SP1.