Yakin Sandema

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Infotaula d'esdevenimentYakin Sandema
Iri faɗa
Kwanan watan 1890s
Wuri Sandema (en) Fassara
Ƙasa Ghana
Participant (en) Fassara

Yakin Sandema yaki ne a Afrika wanda aka yi tsakanin Babatu da mutanen Sandema . An ce an yi yakin ne a wani wuri mai suna Akumcham, inda Builsa suka hada kai suka fatattaki jagoran mayaka na Zabarma.[1][2][3][4]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

A cewar masana tarihi, an ce Babatu ya fito ne daga Indunga, wani gari a Nijar . Ya dauki mutane daga Grunshie Mossi, Hausawa da Fulani a matsayin mayaka wadanda suka shiga hare-haren bayi a yankin Arewa. An ce ya mamaye wani yanki da ya taso daga Ouagadougou a arewa zuwa yankin da ake kira Upper East a yanzu da kuma wasu sassan yankin Arewa a Ghana.[2]

Takobin Babatu

Ance Babatu ya kawowa al'ummar jihar Zabarma karfin iko da martabarta a karshen shekarun 1880.[3]

Fage[gyara sashe | gyara masomin]

An ce wasu al’amura sun faru kafin a yi arangama tsakanin bangarorin biyu. Babatu ya kai hari a Builsa kusan wata uku. Ya kama mayaka da yawa na ƙauyen Wiaga a matsayin fursuna. Wasu daga cikin mayaka sun garzaya zuwa Sandema ya bi su. Babatu ya sha kaye a yakin da aka yi a wani tudu tsakanin Sandema da Fiisa mai suna Azagsuk. Jaruman Navrongo, Fumbisi, da Kunkwa sun haɗu a matsayin Builsa ɗaya. An ci Zabarma da taimakon fararen fata.[3]

An yi iƙirarin cewa yaƙin ya faru tsakanin 1890 zuwa Maris 1897.[5] Wasu majiyoyi sun ce ya faru ne tsakanin kasuwa da kuma inda tsohuwar makarantar firamare take a shekarar 1896.[6]

Legacy[gyara sashe | gyara masomin]

Bayan da aka fatattaki Zabarma, an tattara makamansu a matsayin kayayyakin yaki aka ajiye su a Fiisa wadda ke da wurin ibada a Sandema. Builsa ya 'yantar da bayi a karkashin Babatu.

Ana yin bikin Feok a kowace shekara a cikin mako na uku na Disamba don nuna nasarar da suka samu da kuma haduwa da barayin bayi da kuma rawar Yaki bayan ya zama taron jama'a a 1972.[7] Bikin yana nufin yalwar abinci.[4]

Nassoshi[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Kröger, Franz (2008). "Raids and refuge: the Bulsa in Babatu's slave wars". Research Review (in Turanci). 24 (2): 25–38.
  2. 2.0 2.1 "THE FEOK FESTIVAL | Olives Travel and Tour" (in Turanci). Retrieved 2020-08-16.[permanent dead link]
  3. 3.0 3.1 3.2 Kröger, Franz (2009). "Raids and Refuge - The Bulsa in Babatu's Slave Wars". Research Review (Legon/Accra) (in Turanci). 24 (2).
  4. 4.0 4.1 "Brief History of the Builsa (Bulisa)". Zongo Republic. (in Turanci). 2020-07-07. Archived from the original on 2020-12-12. Retrieved 2020-08-16.
  5. "Bulsa History – Buluk" (in Turanci). Retrieved 2020-08-16.
  6. "Extracts (1731-1910) of the "Chronology of Bulsa History" translated into English and supplied with some additions". www.ghana-materialien.de. Retrieved 2020-08-16.
  7. Ademin, Amos Yaw (July 2016). Indigenous Resistance to Slavery by the Builsa People of Northern Ghana. Legon: University of Ghana.