Yaren Mizo

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Yaren Mizo
Default
  • Yaren Mizo
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3


Harshen Mizo yare ne na Tibeto-Burman wanda ake magana da shi galibi a jihar Mizoram ta Indiya, inda yake harshen hukuma da harshen magana. Harshen mahaifiyar Mutanen Mizo ne da wasu mambobin Mizo diaspora. Baya ga Mizoram, ana magana da shi a cikin Meghalaya, Manipur, Tripura, da jihohin Assam na Indiya, Yankin Sagaing da Jihar Chin a Myanmar, da Chittagong Hill Tracts na Bangladesh. Yafi dogara [1] akan yaren Lusei amma kuma ya samo kalmomi da yawa daga dangin Mizo da ke kewaye da shi.

Harshen kuma san shi da Duhlian da Lushai, kalmar mulkin mallaka, kamar yadda mutanen Duhlian suka kasance na farko daga cikin Mizos da Birtaniya ta haɗu da su yayin fadada mulkin mallaka.

Tsarin rubuce-rubuce[gyara sashe | gyara masomin]

Harshen Mizo ya dogara ne akan Rubutun Roman kuma yana da haruffa 25, wato:

Wasika a aw b ch d da kuma f g ng h i j k
Sunan sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ
Wasika l m n o p r s t u v z
Sunan sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ sauraraⓘ

A halin yanzu, mishaneri na Kirista na farko na Mizoram, Rev. J.H.Lorrain da Rev. F.W.Savidge ne suka tsara shi, [2] bisa Tsarin Hunterian na fassarar.

A circumflex ^ was later added to the vowels to indicate long vowels, viz., Â, Ê, Î, Ô, Û, which were insufficient to fully express Mizo tone. Recently,  a leading newspaper in Mizoram, Vanglaini, the magazine Kristian Ṭhalai, and other publishers began using Á, À, Ä, É, È, Ë, Í, Ì, Ï, Ó, Ò, Ö, Ú, Ù, Ü to indicate the long intonations and tones. However, this does not differentiate the different intonations that short tones can have.

Dangantaka da wasu harsuna[gyara sashe | gyara masomin]

Harshen Mizo yana [3] alaƙa da sauran harsunan dangin Sino-Tibetan. Harsunan Kuki-Chin-Mizo (wanda 'yan asalin Mizo ke kira Zohnahth__ckb____ckb________ckb__ / Mizo__) suna da adadi mai yawa na kalmomi iri ɗaya.

Harsunan Mizo da Sino-Tibetan[gyara sashe | gyara masomin]

Tebur mai zuwa [4] nuna kamanceceniya tsakanin Mizo da sauran mambobin dangin Sino-Tibetan. Kalmomin da aka bayar sune cognates, wanda za'a iya gano asalinsa zuwa proto-harshe Proto-Sino-Tibetan (wanda aka ba shi a shafi na farko na teburin).

Bayanan da ke sama:
  1. mzuir.inflibnet.ac.in (PDF)
  2. Lalthangliana, B.: 2001, History and Culture of Mizo in India, Burma and Bangladesh, Aizawl.
  3. Mc Kinnon, John and Wanat Bruksasri (Editors): The Higlangders of Thailand, Kuala Lumpur, Oxford University Press, 1983, p. 65.
  4. STEDT database.