Yaren Ronga

Yaren Ronga
'Yan asalin magana	722,000
Dangin harshen	Harsunan Nijar-Congo; Harsunan Atlantic-Congo; Harsunan Volta-Congo; Harsunan Benue-Congo; Harsunan Bantoid; Southern Bantoid (en) ; Bantu (en) ; East Bantu (en) ; Southern Bantu (en) ; Harsunan Tswa-Ronga; Yaren Ronga; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
Baƙaƙen rubutu	Baƙaƙen boko
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3	rng
Glottolog	rong1268

Ronga (XiRonga; wani lokacin ShiRonga ko GiRonga) yare ne na Bantu na reshen Tswa-Ronga da ake magana a kudancin Maputo a Mozambique . Ya ɗan faɗaɗa zuwa Afirka ta Kudu. Yana da kusan masu magana 650,000 a Mozambique da kuma wasu 90,000 a Afirka ta Kudu, tare da yaruka ciki har da Konde, Putru da Kalanga.

Masanin ilimin falsafa na Swiss Henri Alexandre Junod da alama shi ne masanin ilimin harshe na farko da ya yi nazarinsa, a ƙarshen karni na 19.

Ilimin harshe

	Gaba	Tsakiya	Baya
Kusa	i		u
Tsakar	e		o
Bude		a

		Labio-(dental)		Alveolar		Lateral		Post-alveolar		Retroflex		Velar/ Glottal
		plain	lab.	plain	lab.	plain	lab.	plain	lab.	plain	lab.	plain	lab.
Nasal	voiced	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink			Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink
Nasal	breathy	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
Stop	voiceless	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink							Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	aspirated	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink								Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	voiced	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink			dˡʷ					Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	breathy	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink								Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	non-pulmonic	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink
Affricate	voiceless	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	aspirated	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink
	voiced	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	breathy							Samfuri:IPAlink
Fricative	voiceless	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	voiced	Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink				Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink
	breathy	Samfuri:IPAlink											Samfuri:IPAlink
Sonorant	voiced			Samfuri:IPAlink		Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink	Samfuri:IPAlink					Samfuri:IPAlink
Sonorant	breathy												Samfuri:IPAlink

Alphabet

Harafinsa yayi kama da na Tsonga kamar yadda masu mishan Methodist da mazauna Portugal suka bayar.

haruffan Methodist
Wasika	A	B	C	D	E	G	H	I	J	K	L	M	N	Ṅ	O	P	R	S	Ŝ	T	U	V	W	X	Y	Z	Ẑ
Daraja	a	b ~ β	tʃ	d	e ~ ɛ	ɡ	h	i	dʒ	k	l	m	n	ŋ	ɔ ~ o	p	r	s	ʂ	t	u	v	w	ʃ	j	z	ʐ

1989 haruffa
Wasika	A	B	By	Ch	D	E	G	H	Hl	I	J	K	L	Lh	M	N	N'	O	P	Ps	R	S	Sv	Sw	T	U	V	Vh	W	X	Xj	Y	Z	Zv	Zw
Daraja	a	b ~ β	b͡ʐ	tʃ	d	e ~ ɛ	ɡ	h	ɸ	i	dʒ	k	l	ʎ	m	n	ŋ	ɔ ~ o	p	p͡ʂ	r	s	ʂ	sʷ	t	u	ʋ	v	w	ʃ	ʒ	j	z	ʐ	zʷ

Nahawu

Ronga a nahawu yana da kusanci da Tsonga ta hanyoyi da yawa wanda jami'an kidayar jama'a sukan dauki shi a matsayin yare; tsarin tsarin sunansa yana da kamanni sosai kuma siffofinsa na magana kusan iri ɗaya ne. Bambancin da aka fi sani da shi nan da nan shine babban tasiri daga Portuguese, saboda kasancewarsa kusa da babban birnin Maputo (tsohon Lourenço Marques).

Adabi

Littafin farko da aka buga a Ronga shine Bisharar Yahaya wanda Henri Berthoud ya fassara daga Swiss Romande Mission [de] . Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje ne suka buga shi a cikin 1896. Pierre Loze daga Ofishin Jakadancin Romande (Swiss Romande Mission) da HL Bishop (Wesleyan Methodist Missionary Society) ne suka yi ƙarin fassarar, Jeremia Caetano da Efraim Hely suka taimaka. An buga Sabon Alkawari a shekara ta 1903, kuma Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje suka buga dukan Littafi Mai Tsarki a shekara ta 1923.

Manazarta

↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Yaren Ronga". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Yaren Ronga". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[1]