Yaren Ronga

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Yaren Ronga
'Yan asalin magana
722,000
Baƙaƙen boko
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 rng
Glottolog rong1268[1]

Ronga (XiRonga; wani lokacin ShiRonga ko GiRonga) yare ne na Bantu na reshen Tswa-Ronga da ake magana a kudancin Maputo a Mozambique . Ya ɗan faɗaɗa zuwa Afirka ta Kudu. Yana da kusan masu magana 650,000 a Mozambique da kuma wasu 90,000 a Afirka ta Kudu, tare da yaruka ciki har da Konde, Putru da Kalanga.

Masanin ilimin falsafa na Swiss Henri Alexandre Junod da alama shi ne masanin ilimin harshe na farko da ya yi nazarinsa, a ƙarshen karni na 19.

Ilimin harshe[gyara sashe | gyara masomin]

Gaba Tsakiya Baya
Kusa i u
Tsakar e o
Bude a
Labio-(dental) Alveolar Lateral Post-alveolar Retroflex Velar/

Glottal

plain lab. plain lab. plain lab. plain lab. plain lab. plain lab.
Nasal voiced Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
breathy Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
Stop voiceless Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
aspirated Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
voiced Template:IPAlink Template:IPAlink dˡʷ Template:IPAlink Template:IPAlink
breathy Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
non-pulmonic Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
Affricate voiceless Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
aspirated Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
voiced Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
breathy Template:IPAlink
Fricative voiceless Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
voiced Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
breathy Template:IPAlink Template:IPAlink
Sonorant voiced Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink Template:IPAlink
breathy Template:IPAlink

Alphabet[gyara sashe | gyara masomin]

Harafinsa yayi kama da na Tsonga kamar yadda masu mishan Methodist da mazauna Portugal suka bayar.

haruffan Methodist
Wasika A B C D E G H I J K L M N O P R S Ŝ T U V W X Y Z
Daraja a b ~ β d e ~ ɛ ɡ h i k l m n ŋ ɔ ~ o p r s ʂ t u v w ʃ j z ʐ
1989 haruffa
Wasika A B By Ch D E G H Hl I J K L Lh M N N' O P Ps R S Sv Sw T U V Vh W X Xj Y Z Zv Zw
Daraja a b ~ β b͡ʐ d e ~ ɛ ɡ h ɸ i k l ʎ m n ŋ ɔ ~ o p p͡ʂ r s ʂ t u ʋ v w ʃ ʒ j z ʐ

Nahawu[gyara sashe | gyara masomin]

Ronga a nahawu yana da kusanci da Tsonga ta hanyoyi da yawa wanda jami'an kidayar jama'a sukan dauki shi a matsayin yare; tsarin tsarin sunansa yana da kamanni sosai kuma siffofinsa na magana kusan iri ɗaya ne. Bambancin da aka fi sani da shi nan da nan shine babban tasiri daga Portuguese, saboda kasancewarsa kusa da babban birnin Maputo (tsohon Lourenço Marques).

Adabi[gyara sashe | gyara masomin]

Littafin farko da aka buga a Ronga shine Bisharar Yahaya wanda Henri Berthoud ya fassara daga Swiss Romande Mission [de] . Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje ne suka buga shi a cikin 1896. Pierre Loze daga Ofishin Jakadancin Romande (Swiss Romande Mission) da HL Bishop (Wesleyan Methodist Missionary Society) ne suka yi ƙarin fassarar, Jeremia Caetano da Efraim Hely suka taimaka. An buga Sabon Alkawari a shekara ta 1903, kuma Ƙungiyar Littafi Mai Tsarki ta Biritaniya da Ƙasashen Waje suka buga dukan Littafi Mai Tsarki a shekara ta 1923.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Yaren Ronga". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.