Haƙƙin haifuwa

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Haƙƙin haifuwa
Bayanai
Ƙaramin ɓangare na Hakkokin Yan-adam
Bangare na sexual and reproductive rights (en) Fassara da reproductive health and rights (en) Fassara
Facet of (en) Fassara Feminism da women's health (en) Fassara

Haƙƙoƙin haifuwa, haƙƙoƙi ne na shari'a da ƴanci waɗanda suka shafi haifuwa da lafiyar haihuwa waɗanda suka bambanta tsakanin ƙasashe na duniya.[1] Hukumar Lafiya ta Duniya ta bayyana haƙƙin haihuwa kamar haka:[2]

Haƙƙoƙin haihuwa ya ta'allaƙa ne akan sanin haƙƙin asali na dukkan ma'aurata da daidaikun mutane na yanke shawara cikin yanci da rikon amana adadin, tazara da lokacin 'ya'yansu da samun bayanai da hanyoyin yin hakan, da kuma 'yancin samun mafi girman ma'auni na jima'i. da lafiyar haihuwa. Sun kuma haɗa da 'yancin kowa ya yanke shawara game da haihuwa ba tare da nuna bambanci, tilastawa da tashin hankali ba.

Haƙƙoƙin haifuwar mata na iya haɗawa da wasu ko duka masu zuwa: ƙungiyoyin haƙƙin zubar da ciki; hana haihuwa; 'yanci daga tilastawa haifuwa da hana haifuwa; 'yancin samun damar samun ingantaccen kiwon lafiyar haihuwa; da haƙƙin ilimi da samun dama don yin zaɓin haihuwa kyauta da sanin ya kamata. Haƙƙin haifuwa na iya haɗawa da yancin samun ilimi game da cututtukan da ake ɗauka ta hanyar jima'i da sauran abubuwan jima'i, haƙƙin lafiyar haila[3][4] da kariya daga ayyuka kamar kaciya (FGM).[1][5][6]

Hakkokin haifuwa sun fara bunƙasa a matsayin sashe na haƙƙoƙin ɗan adam a taron Majalisar Dinkin Duniya na 1968 kan yancin ɗan adam.[5] Sakamakon sanarwar da ba ta dawwama a Tehran ita ce takarda ta farko ta kasa da kasa da ta amince da daya daga cikin wadannan hakkoki yayin da ta bayyana cewa: "Iyaye suna da hakkin dan Adam na asali na tantance adadin da kuma tazarar 'ya'yansu cikin 'yanci."[5] Abubuwan da suka shafi jima'i, ilimin mata, da lafiyar hankali ba su kasance fifiko na Majalisar Dinkin Duniya ba har sai da Shekarun Mata na Mata (1975-1985) ya kawo su a gaba.[7] Jihohi, ko da yake, sun yi jinkiri wajen haɗa waɗannan haƙƙoƙin cikin ƙa'idodin doka na duniya. Don haka, yayin da wasu daga cikin waɗannan haƙƙoƙin an riga an gane su a cikin doka mai wuyar gaske, wato, a cikin bin doka da oda na ƙa'idodin haƙƙin ɗan adam na ƙasa da ƙasa, wasu an ambaci wasu kawai a cikin shawarwarin da ba na ɗaure ba kuma, sabili da haka, suna da mafi kyawun matsayin doka mai laushi a cikin dokokin ƙasa da ƙasa, yayin da sauran ƙungiyoyin ƙasa da ƙasa har yanzu ba su sami karbuwa ba don haka ya kasance a matakin bayar da shawarwari.

Batutuwan da suka danganci hakkokin haihuwa sun kasance wasu maganganun 'yan haƙƙin haƙƙin ta'addanci a duniya, ba tare da la'akari da matakin gwamnati na tattalin arziƙi ba, addini ko al'adu.

Batun haƙƙin haifuwa ana gabatar da shi akai-akai a matsayin yana da mahimmanci a cikin tattaunawa da labarai ta ƙungiyoyin da suka shafi al'umma kamar Al'amuran Yawan Jama'a.

Haƙƙin haifuwa wani yanki ne na lafiyar jima'i da haihuwa da haƙƙoƙin jima'i da haifuwa.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Cook, Rebecca J.; Fathalla, Mahmoud F. (1996). "Advancing Reproductive Rights Beyond Cairo and Beijing". International Family Planning Perspectives. 22 (3): 115–21. doi:10.2307/2950752. JSTOR 2950752.
  2. "Gender and reproductive rights". WHO. Archived from the original on 2009-07-26. Retrieved 2010-08-29.
  3. "Tackling the taboo of menstrual hygiene in the European Region". WHO. 8 November 2018. Archived from the original on 28 July 2019.
  4. Singh, Susheela (2018). "Inclusion of menstrual health in sexual and reproductive health and rights — Authors' reply". The Lancet Child & Adolescent Health. 2 (8): e19. doi:10.1016/S2352-4642(18)30219-0. PMID 30119725. S2CID 52031096.
  5. 5.0 5.1 5.2 Empty citation (help)
  6. Anastasios Zavales. "[[:Template:Title case]]". Nocirc.org. Retrieved 19 August 2017. URL–wikilink conflict (help)
  7. Dorkenoo, Efua. (1995). Cutting the rose : female genital mutilation : the practice and its prevention. Minority Rights Publications. ISBN 1873194609. OCLC 905780971.