Harsunan Mel

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Mel
Southern (West) Atlantic [reduced]
Geographic distribution Guinea-Bissau through Liberia
Linguistic classification Nnijer–Kongo
Subdivisions
  • Temne
  • Bullom–Kissi
Glottolog mela1257[1]


Harsunan Mel reshe ne na harsunan Nijar–Congo da ake magana da su a Guinea-Bissau, Guinea, Saliyo, da Laberiya . Mafi yawan jama'a shine Temne, mai magana da kusan miliyan biyu; Kissi na gaba, da rabin miliyan.

Harsuna[gyara sashe | gyara masomin]

A al'adance an rarraba Mel a matsayin babban reshen kudancin reshen yammacin Atlantic na Niger-Congo. Duk da haka, waɗannan yanayi ne na ƙasa da na rubutu maimakon ƙungiyoyin asali; Segerer (2010) ya nuna cewa babu wata dangantaka ta musamman tsakanin Mel da sauran harsunan kudanci, Sua (Mansoanka) da Gola . [2]   Fields (2004) ya raba Mel zuwa ƙungiyar tsaunuka waɗanda suka samo asali daga Guinea, da kuma ƙungiyar Bullom-Kisi-Gola . .   Filaye (2008:83) ya ba da shawarar cewa ƙasar Proto-Mel tana cikin tsaunukan arewa-tsakiyar tsaunuka na Saliyo kawai zuwa kudancin kogin Karancin Scarcies, maimakon bakin teku. Ƙasar Proto-Highlands tana tsakiyar tsakiyar kogin Konkoure a Guinea, zuwa arewa maso gabashin Conakry (Fields 2008: 85). [3]

Kwatankwacin ƙamus[gyara sashe | gyara masomin]

Kwatanta ainihin kalmomin ƙamus a cikin harsunan Mel daga Filaye (2004): [4]

Harshe ido kunne hanci hakori harshe baki jini kashi itace ruwa ci suna
Sitemu dɔ-fɔr lʊŋ a- lol da-sek ta-mera ku-su me-tsira kʊ-bɛnt kʊ-tɔk dɔ-mun ku-di mu/mu-mu
Landuma da-fɔr a-lʊn, a-r ta-su, ta-su da-sek da-mera ku-suŋ ma-tsir, ma-cir ku - ba ke-tog, kʊ-tɔɔk da-mun, m-anc ku-di tayif
Temne domin a-lʊns, a-lƙu a-sut, a-zuwa sek ra-mer saŋ tsir ban, kʊ-bonth n-an; m - tururuwa da; som babban; n-sa
Bullom bi nui min e-canji mulliŋ, li–mɛliŋ ɲɛn kong ba giyan rum maza dyo illa
Kisi helten duk magana cin ciki diɔ-muleŋ sondoo kowa paa yamndo maŋndaŋ dio diolaŋ
Gola e-fe nu e-mia ina me-miel, o-mie, meer-o ina, ɲa sa, ma-sei, ma-sen ku-kpa ku-kul, ku mai, manda, mandi dze, dzɛ e-del


</br> Kwatanta ainihin kalmomin ƙamus a cikin harsunan Mel, da kuma Sua da Gola, daga Wilson (2007): [5] Limba kuma an ƙara shi daga Clarke (1922). [6]

Language eye ear nose tooth tongue mouth blood bone tree water name; surname
Baga Maduri da-fɔr / i- / sə- a-läŋgäs / i- ta-sot / ma- da-sek / i- da-mer / sə- ku-suŋ / cu- koonɛ ke-bant kə-tɔɔk / i- ba-mun ta-we / ma-; lambe (d-)
Baga Sitemu dɔ-fɔr / Ø- / sə- a-laŋəs / sə- / Ø- a-loləm / Ø- de-sek / Ø- te-mer / me- ku-su / cu- mɛ-tsir ko-tɔk / tsə- da-mun
Baga Koba da-fɔr / ɛ- a-rəns / ɛ- ta-sot / ma- da-sek / ɛ- da-mɛr ku-soŋ / tsə- ma-tsir ke-bant / tsə- kə-tɔk na-mun kə-teŋk
Landuma da-fɔr / ɛ- / sə- a-ləŋəs / yɛ- ta-soot / ma da-sek / ɛ- da-mera / sə- kə-suŋ / cə- ma-cir kə-tɔɔʐ / yɛ- da-mun; m-ancs ta-yif / ma-
Temne rə-fɔr / ɛ- ä-ləns / ɛ- ä-sot̪ / mə- rə-sek / ɛ- rə-mer kə-səŋ / tə- mə-tir kə-bänt̪ ŋ-ənt / y-; ä-tɔk 'firewood' m-änt ŋ-es / m-
Sherbro hɔ́l / ti- nṵ́ɪ́ / ti- mín / si- caŋ / n- (li)màlíŋ / ti- sùm ŋkɔ̀ŋ pak tɔ̀k mɛ́n (i)líl / n-, si-
Mmani fɔl / thifɔl nyu / thinyu min / thimin caŋ /ncaŋ di-miliŋ / mamiliŋ eñɛn / nñɛn kòó-wáŋ pak / thipak yɔ̀m-ndó m̄ɛn i–lɛlu / n-lɛlu
Kisi hɔ̀l-téŋ nì-léŋ mǐŋ-ndó cìŋ-ndé dìɔ̀mù-léŋ sòndò-ó nkong pàà- o-thɔk mɛ̀ŋ-ndáŋ dìò-
Sua (n)-fɔn / i- n-nihi (r)-seeny / m- (r)-wɛy / m- (n)-dɛmɛtɛ / i- k-tumbu / i- m-siin ŋ-wuh (ŋ)-taany / i- m-miny n-wey / i-; n-konto / i-
Gola éfè kénû é-mḭa késia̰ ómiè, kémiè, kémièl óńá̰ másḛ̀i, másɛ̀n kégòa, kégwà kekuu, kekul mamal, mamæ edel
Limba foya, hoya ha;

pl. taya ta
kuluha ko;

pl. ŋaliha ŋa
hutini ha;

pl. ta ta
hutiti ha;

pl. ta ta
filiŋ ha;

pl. tafiliŋ ta
foti ha;

pl. ta ta
marēŋ ma, masini ma kutoli ko;

pl. ŋa ŋa, ba ba
kuieŋ ko;

pl. ŋa ŋa
mandi ma kēn ko;

pl. ŋakēn ŋa

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

  • Harsunan Rio Nunez

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Mel". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  2. Guillaume Segerer & Florian Lionnet 2010. "'Isolates' in 'Atlantic'". Language Isolates in Africa workshop, Lyon, Dec. 4.
  3. Fields-Black, Edda L. 2008. Deep Roots: Rice Farmers in West Africa and the African Diaspora. (Blacks in the Diaspora.) Bloomington: Indiana University Press.
  4. Fields, Edda L. Before "Baga": Settlement Chronologies of the Coastal Rio Nunez Region, Earliest Times to c.1000 CE. In: The International Journal of African Historical Studies, Vol. 37, No. 2 (2004), pp. 229–253. Boston University African Studies Center.
  5. Wilson, William André Auquier. 2007. Guinea Languages of the Atlantic group: description and internal classification. (Schriften zur Afrikanistik, 12.) Frankfurt am Main: Peter Lang.
  6. Clarke, Mary Lane. 1922 [1971]. A Limba-English Dictionary or Tampeṅ Ta Ka Taluṅ Ta Ka Hulimba Ha In Huiṅkilisi Ha. Westmead, Farnborough: Gregg International Publishers Limited. (1971 reprint of 1922 book published by Houghton.)