Jump to content

Jami'ar Zambia

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Jami'ar Zambia

Service and excellence.
Bayanai
Suna a hukumance
The University of Zambia
Iri public university (en) Fassara
Ƙasa Zambiya
Aiki
Mamba na International Association of Universities (en) Fassara da Ƙungiyar Jami'in Afrika
Subdivisions
Tarihi
Ƙirƙira 1965

unza.zm


Jami'ar Zambia (UNZA) jami'a ce ta jama'a da ke Lusaka, Zambia . Ita ce babbar cibiyar ilmantarwa mafi tsufa a Zambia. An kafa jami'ar a shekarar 1965 kuma an bude ta ga jama'a a ranar 12 ga Yuli 1966. Harshen koyarwa shine Turanci.[1]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Ana iya gano farkon UNZA kafin Yaƙin Duniya na Biyu lokacin da aka yi tunanin kafa Jami'a a Arewacin Rhodesia. Koyaya, an dakatar da tsare-tsaren lokacin da yaƙin ya ɓarke kuma ya farfado bayan haka. Gwamnatin mulkin mallaka ta kafa shirye-shirye don kafa Kwalejin Jami'ar Afirka ta Tsakiya, don Afirka, saboda ci gaban cibiyoyin ilimi mafi girma a yawancin sassan Afirka.

Majalisar Afirka ta Tsakiya (CAC) ta nada kwamitin don bincika bukatun kwaleji don ilimi mafi girma kuma, daga baya ta ba da shawarar cewa a kafa kwaleji don ilimin mafi girma. Wani bincike na gaba game da bukatar ilimi mafi girma ga 'yan Afirka a Afirka ta Tsakiya ya gudanar da Sir Alexander Carr-Saunders a 1952, tare da rahoton da aka gabatar a watan Maris na shekara ta 1953. Gwamnatin Kudancin Rhodesia ta amince da kafa Kwalejin Jami'ar kabilanci da yawa kuma hukumar ta ba da shawarar cewa a kafa wata ma'aikata a Salisbury. Koyaya, wani rahoto na 'yan tsiraru da Alexander Kerr ya rubuta, ya ba da wata hujja da ke nuna cewa kafa cibiyar ilimi mafi girma bisa ga daidaito tsakanin kabilu ba zai yiwu ba kuma don haka ya ba da shawarar cewa a kafa jami'a ga wadanda ba Turawa ba a Lusaka.

Yanayin siyasa, sakamakon gwagwarmayar samun 'yancin kai, a ƙarshen shekarun 1950 da farkon shekarun 1960 ya sa ra'ayin Kwalejin Jami'ar Rhodesia ba ta da kyau. A sakamakon haka, an fara shirye-shiryen neman tallafi don kafa cibiyar ilimi mafi girma a Lusaka. A watan Maris na shekara ta 1963, sabuwar Gwamnatin Arewacin Rhodesia ta nada kwamiti, Hukumar Lockwood, karkashin jagorancin Sir John Lockwood don tantance yiwuwar kafa jami'a don Arewacin Rhodenia. Hukumar ta ba da fifiko sosai ga cin gashin kanta kuma ta haka ne ta ba da shawarar kafa jami'a ba tare da wata alaƙa da jami'o'in da aka riga aka kafa a Burtaniya ba. Rahoton ya kuma ba da shawarar kafa Jami'ar Zambia a matsayin cikakken jami'a tun daga farkon.

An kafa Majalisar wucin gadi ta Jami'ar Zambia bayan aiwatar da Dokar Jami'ar Zambiya, 1965. A watan Yulin 1965, an nada Douglas G. Anglin Mataimakin Shugaban kasa kuma, a watan Oktoba 1965, Shugaba Kenneth David Kaunda ya ba da amincewar Dokar No. 66 na dokar 1965. [2]

An kaddamar da Jami'ar Zambia a ranar 13 ga Yulin 1966 bayan nadin Shugaba Kenneth David Kaunda a matsayin Shugaban Kasa na farko a ranar 12 ga Yulin 1966.

Bayan da aka sake shi daga kurkuku dan adawa da wariyar launin fata na Afirka ta Kudu kuma shugaban siyasa Nelson Mandela ya yi jawabi ga dalibai a Jami'ar Zambia a watan Fabrairun 1990 a tafiyarsa ta farko zuwa kasashen waje da kuma jawabin jami'a na farko tun lokacin da aka sake ta.[3]

An ba da kyautar Makarantar Kiwon Lafiya ta Dabbobi ga Ministan Harkokin Waje na Japan saboda gudummawar da suka bayar don inganta hadin gwiwar kasa da kasa a fagen hadin gwiwoyi na fasaha a ranar 1 ga Disamba, 2020 . [4][5]

Cibiya[gyara sashe | gyara masomin]

Jami'ar Zambia kamar yadda aka gani daga Makarantar Ilimi

Babban harabarta, Babban Gabashin Hanyar Gabas, yana tare da Babban Gabashin Gabas, kimanin kilomita 7 daga CBD.  Har ila yau, yana da Cibiyar Ridgeway kuma tana cikin Birnin Lusaka a Asibitin Koyarwa na Jami'a; wannan harabar tana da ɗaliban da ke bin darussan likita da magunguna.[6]

Jami'ar Zambia Makarantar Ma'adinai ta gaba
Jami'ar Zambia Cibiyar Koyarwa da Ilimi mai ma'ana da yawa

Jami'ar Zambia tana da shirye-shiryen digiri na farko da digiri na biyu sama da 157. Jami'ar Zambia ta kasu kashi masu zuwa:

Makarantar Kimiyya ta Aikin Gona[7]

  • Tattalin Arziki da Ƙarin Ilimi
  • Kimiyya ta Dabbobi
  • Kimiyya ta Abinci da Abinci
  • Kimiyya ta Shuke-shuke
  • Kimiyya ta ƙasa

Makarantar Injiniya[8]

Makarantar Injiniya ta Jami'ar Zambia
Jami'ar Zambia bas, 2024.
  • Injiniyan Noma
  • Injiniyanci da na muhalli
  • Injiniyan lantarki da lantarki
  • Injiniyan inji
  • Injiniyan ƙasa

Makarantar Ilimi[9]

  • Ilimi da Nazarin Ƙara
  • Sashin Ba da Shawara ga Kwalejin Ilimi
  • Gudanar da Ilimi da Nazarin Manufofin
  • Ilimin Ilimi, Ilimin zamantakewa da Ilimi na Musamman
  • Laburaren karatu da Kimiyya ta Bayanai[10]
  • Harshe da Kimiyya ta Jama'a
  • Ilimin lissafi da Kimiyya
  • Ilimi na Firamare [11]
  • Nazarin Addini

Makarantar Kimiyya da Kimiyya ta Jama'a[12]

  • Nazarin Ci Gaban
  • Tattalin Arziki
  • Tarihi
  • Nazarin Siyasa da Gudanarwa
  • Nazarin Jama'a
  • Ilimin halayyar dan adam
  • Falsafa da Ka'idojin Amfani
  • Nazarin kafofin watsa labarai da sadarwa (tsohon Mass Communication)
  • Littattafai da Harshe
  • Nazarin Jima'i
  • Ayyukan Jama'a da Ilimin Jama'a

Makarantar Shari'a[13]

  • Dokar Jama'a
  • Dokar sirri

Makarantar Ma'adinai[14]

  • Ilimin ƙasa
  • Injiniyan hakar ma'adinai
  • Karfe da sarrafa kayan aiki

Makarantar Kiwon Lafiya[15]

  • Yanayin jikin mutum
  • Kimiyya ta Biomedical
  • Kimiyya ta jiki
  • Kimiyya ta jinya
  • Ci gaban Ilimin Kiwon Lafiya
  • Magungunan haihuwa da ilimin mata
  • Kula da yara da Lafiyar Yara
  • Pathology da Microbiology
  • Gidan magani
  • Magungunan jiki
  • Magungunan kwakwalwa
  • Lafiyar Jama'a
  • Aikin tiyata
  • Magungunan ciki

Makarantar Kimiyya ta Halitta[16]

  • Kimiyya ta Halitta
  • Sanyen sunadarai
  • Lissafi da Kididdiga
  • Ilimin lissafi
  • Yanayin ƙasa
  • Nazarin Kwamfuta

Makarantar Kiwon Lafiya[17]

  • Nazarin Kiwon Lafiya
  • Nazarin Asibiti
  • Kula da Cututtuka
  • Nazarin Asibiti
  • Ayyuka na Tsakiya da Sayarwa

Makarantar Kasuwanci ta Digiri[18]

  • Gudanar da Kasuwanci
  • Masana a cikin Gudanar da Kasuwanci

Bincike[gyara sashe | gyara masomin]

Alaƙa[gyara sashe | gyara masomin]

UNZA memba ne na Ƙungiyar Jami'o'in Afirka, Ƙungiyar Jamiʼo'in Commonwealth, da Ƙungiyar Jami" ta Duniya.

Shahararrun mutane[gyara sashe | gyara masomin]

Bayanan da aka ambata[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "History | University of Zambia". www.unza.zm. Retrieved 2020-05-24.
  2. "The National Assembly of Zambia" (PDF). National Assembly of Zambia. Retrieved May 24, 2020.
  3. Macmillan, Hugh (2014). "The University Of Zambia and the Liberation of Southern Africa, 1966–90". Journal of Southern African Studies. 40 (5): 943–959. doi:10.1080/03057070.2014.946216. JSTOR 24566707. S2CID 144320655.
  4. Foreign Minister’s Commendations for FY 2020 | Ministry of Foreign Affairs of Japan
  5. Foreign Minister’s Commendations for FY 2020 (Groups) | Ministry of Foreign Affairs of Japan
  6. "Medicine | University of Zambia". www.unza.zm. Retrieved 2020-05-30.
  7. "School of Agricultural Sciences". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  8. "School of Engineering". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  9. "School of Education". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  10. "Department of Library and Information Science". University of Zambia Department of Library and Information Science. 25 May 2020.
  11. "Department of Primary Education | University of Zambia". www.unza.zm. Retrieved 2020-05-25.
  12. "School of Humanities and Social Sciences". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  13. "School of Law". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  14. "School of Mines". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  15. "School of Medicine". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  16. "School of Natural Sciences". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  17. "School of Veterinary Medicine". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.
  18. "Graduate School of Business". University of Zambia. Retrieved 13 December 2017.