Wasanni a Ƙasar Kenya

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Wasanni a Ƙasar Kenya
sport in a geographic region (en) Fassara
Bayanai
Facet of (en) Fassara Kenya
Ƙasa Kenya
Wuri
Map
 0°06′N 38°00′E / 0.1°N 38°E / 0.1; 38
David Rudisha, Mai Rikodin World na yanzu a cikin 800m kuma zakaran duniya.

Wasanni muhimman bangare ne na al'adun Kenya . Wasannin gargajiya iri-iri sun yi galaba a al'adun Kenya tun daga farkon tarihinsu. [1] Wasu daga cikin wasannin gargajiya da aka yi a Kenya tun da daɗewa sun haɗa da kokawa, atisayen tsere, faɗan sanda, farauta (amfani da mashi da kibiyoyi), wasannin allo, fadan bijimi da raye-raye. [2]

Yawancin wasanni na zamani a Kenya suna da bashi ga mulkin mallaka na Burtaniya . [3] Ƙungiyoyin ƙwararrun ƴan ƙasar Biritaniya da ƴan kwangilar Asiya ne suka shirya su tun a shekarar 1922, kafin a kafa makarantu na yau da kullum. [4] An gabatar da wasanni a makarantu a cikin shekarar 1925. An kuma samar da tsarin koyar da wasanni ta hanyar horar da jiki a makarantu (ayyukan karin karatu) a cikin shekarar 1935. [5] Wasan ƙwallon ƙafa [6] da wasannin motsa jiki (waƙa da filin wasa) [7] bi da bi su ne wasanni na farko da aka tsara su cikin ƙwarewa.

A yau, wasanni da yawa sun shahara a Kenya, ana buga su a cikin fasaha da kuma ayyukan motsa jiki na nishaɗi. Wasan da ya fi shahara a Kenya shi ne ƙwallon kafa. Wasannin da ake yi a Kenya a yau sun haɗa da wasannin motsa jiki (waƙa & filin sauran abubuwan da suka faru), wasan kurket, wasan hockey filin, wasanni na motsa jiki, Ƙwallon ƙafar, ƙwallon ƙafa, ƙungiyar rugby, wasan ƙwallon raga, ƙwallon kwando, ninkaya da ruwa, ƙwallon hannu, ƙwallon ƙafa, ƙwallon ƙafa, masu zagaye, ƙwallon baseball, harbi . Softball, Keke, Martial Arts ( dambe, Shotokan karate, Goju Ryu karate, Shorin Ryu karate, kickboxing, judo, Mantis kenPo da taekwondo ), Lawn Tennis, Tebur Tennis, Squash, Badminton, Golf, Canoeing, Goalse, Chess Hawan doki/Dawaki, Polo, Kiwan nauyi, Kokawa, Archery, Wasannin Roller, Ice Hockey da Wasannin Dutse - Kenya . A duniya baki ɗaya, an san Kenya da rinjaye a tseren tsaka-tsaki da na nesa . [7]

Wasannin guje-guje (waƙa & filin wasa da abubuwan gudu)[gyara sashe | gyara masomin]

Wasan motsa jiki (waƙa da filin wasa) na ɗaya daga cikin wasanni na zamani guda biyu (tare da ƙwallon ƙafa) da za a shirya bisa ƙa'ida a Kenya. Kasar Kenya ta saba fitar da zakarun wasannin Olympics da na Commonwealth a wasannin nesa daban-daban, musamman a cikin 800 m, 1,500 m, 3,000 m steeplechase, 5,000 m, 10,000 m da marathon. 'Yan wasan Kenya (musamman Kalenjin ) na ci gaba da mamaye duniyar guje-guje da tsalle-tsalle, duk da cewa gasar daga Maroko da Habasha ta rage wannan matsayi. Shahararrun 'yan wasan Kenya sun hada da 'yar tseren gudun fanfalaki na Boston sau hudu na mata da Catherine Ndereba wacce ta zama zakara a duniya sau biyu, da Paul Tergat mai rike da kambun Marathon na duniya, da John Ngugi . Tambayar dalilin da yasa 'yan Kenya suka mamaye tseren nesa ya haifar da bayanai daban-daban da suka shafi yanayin yanayi, ko tsarin kashi, ko abinci. [8]

Bibiyar abubuwan da suka faru[gyara sashe | gyara masomin]

Zakaran Olympic da na Commonwealth Kipchoge Keino mai ritaya ya taimaka wajen kawo daular nesa ta Kenya a shekarar 1970 sannan kuma zakaran Commonwealth Henry Rono ya biyo bayan jerin wasannin da ya yi a duniya.

Kasar Kenya ta samu lambobin yabo da dama a lokacin gasar Olympics ta Beijing, da zinare 6, da azurfa 4 da tagulla 4, [9] ta zama kasa mafi nasara a Afirka a gasar Olympics ta shekarar 2008. Sabbin 'yan wasa sun sami kulawa, irin su Pamela Jelimo, 'yar tseren zinare na mita 800 na mata wanda ya ci gaba da lashe kyautar zinare, da Samuel Wanjiru wanda ya lashe tseren gudun fanfalaki na maza.nayi gyara

Abubuwan da suka faru a filin[gyara sashe | gyara masomin]

Julius Yego ya zama dan wasa na farko na Kenya da ya lashe lambar zinare a gasar Commonwealth lokacin da ya lashe kambun mashi a gasar shekarar 2014 a Glasgow (dan uwan dan kasar Kenya John Makaya ya dauki tagulla a irin wannan taron shekaru arba'in da suka gabata a shekarar 1974 Commonwealths Christchurch ). A shekarar da ta biyo baya ya dauki zinare na farko na gasar cin kofin duniya na kasar Kenya a filin wasa na gasar wasannin guje-guje da tsalle-tsalle ta duniya na shekarar 2015 da aka yi a birnin Beijing, inda ya kafa sabon tarihi na Commonwealth na mita 92.72 a kan hanyarsa ta samun nasara.

Ketare kasa[gyara sashe | gyara masomin]

'Yan tseren kasar Kenya sun mamaye gasar cin kofin kasashen duniya ta IAAF a cikin karnin da suka gabata, inda kasar Habasha ta yi kaca-kaca da gasar; daga shekarar 1986 zuwa ta 2011, shekarar da ta wuce ana gudanar da gasar a duk shekara, 'yan wasan Kenya sun lashe gasar cin kofin duniya sau 24, ciki har da 18 a jere, har Habasha ta lashe gasar a Shekarar shekarar 2004 zuwa 2005. Tawagar kananan maza ta lashe kofuna 23 tun daga shekarar 1988, kuma kungiyar mata ta samu nasara sau hudu a jere tun shekarar 2009. Kananan matan Kenya sun lashe gasar cin kofin duniya sau 15. Sau biyar – a shekarar 1991 (Belgium), shekarar 1993 (Spain), shekarar 1995 (United Kingdom), shekarar 1996 (Afirka ta Kudu) da shekarar 2010 (Poland) – Kenya ta kasance zakara a gasar maza da mata na manya da kanana.

Maza uku ne kacal a Kenya suka lashe kambun gasar cin kofin duniya a gasar ta maza, kuma biyu daga cikinsu sun lashe kambi da dama. John Ngugi ya zama mutum na farko da ya lashe gasar cin kofin duniya sau biyar (1986 zuwa 1989 da 1992). Paul Tergat dan kasar ya zama mutum na farko da ya yi nasara sau biyar a jere (1995 zuwa 1999). Edith Masai ta lashe gasar gajeriyar tseren mata mai tsawon kilomita 4 sau uku a jere (2003 zuwa 2004).

Marathon[gyara sashe | gyara masomin]

Masu tsere daga Kenya sun yi gudu bakwai daga cikin 10 mafi sauri na mil 26.2 . Har ila yau, sun kasance daga cikin mafi daidaiton nasara a gasar Marathon ta Duniya : Boston, New York, London, Berlin, Chicago da Tokyo. Yawan wadanda suka yi nasara a tseren marathon sune Kalenjin .

Marathon na Boston[gyara sashe | gyara masomin]

Ibrahim Hussein ya lashe gasar gudun Marathon na Boston na farko a karo uku a shekarar 1988, kasa da shekara guda bayan ya lashe tseren gudun hijira na birnin New York . Hussein zai sami nasara baya-baya a Boston a shekarar 1991 zuwa 1992. Mutanen Kenya sun karya kaset a gasar Marathon ta Boston sau 20 tun daga shekarar( 1988) ciki har da sau 10 a jere daga shekarar (1991 )zuwa ta 2000. Matan Kenya sun samu nasara sau 10 a Boston, hudu daga cikinsu mace daya ce. Fitattun masu nasara:

  • Cosmas Ndeti, wanda ya ci uku a jere daga shekara ta 1993 zuwa 1995, yana gudanar da rikodin kwas 2:07:15 a shekarar 1994;
  • Moses Tanui, wanda ya lashe sau biyu a shekarar 1996 da shekarar 1998;
  • Robert Kipkoech Cheruiyot, wanda nasararsa guda hudu a shekarar (2003 zuwa 2006 da 2008) ta sa shi da Bill Rodgers su ne suka lashe gasar sau hudu kawai a bangaren maza;
  • Catherine Ndereba, wacce ta yi nasara sau hudu a budaddiyar rukunin mata;
  • Geoffrey Mutai, wanda 2:03:02 lokacin nasara a shekarar (2011) shine lokacin gudun marathon mafi sauri.
  • Rita Jeptoo, wanda ya yi nasara a shekarar 2013 kafin harin

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Wanderi, M. (2006). The traditional games of Africa: Directions and challenges in their promotion and formalization. International Journal of Physical Education, 43(1), 31–38.
  2. Nyaga, L. R. K. (2011). Valued Outcomes in Youth Sport Programs in Kenya: Towards the Government’s Vision 2030. Doctoral Dissertation. Springfield College, Massachusetts, USA.
  3. Godia, G. (1989). Sport in Kenya. In E. A. Wagner (Ed.). Sport in Asia and Africa: A comparative handbook (pp. 267–281). Westport, CT: Greenwood Press, Inc.
  4. Kanyiba Nyaga, L. R. (2011). The History of Sports in Kenya. Unpublished Book Manuscript
  5. Wamukoya, E., & Hardman, K. (1992). Physical education in Kenyan secondary schools. British Journal of Physical Education, 23(4), 30–33.
  6. Njororai, W. (2009). Colonial legacy, minorities and association football in Kenya. Soccer & Society, 10(6), 866–882
  7. 7.0 7.1 Nyaga, L. R. K. (2008). Management of middle and long distance elite runners in Kenya. Master’s thesis. Kenyatta University, Nairobi, Kenya.
  8. Fisher, Max (17 April 2012). "Why Kenyans Make Such Great Runners: A Story of Genes and Cultures". The Atlantic. Retrieved 6 November 2017.
  9. Rashid Ramzi of Bahrain won in 1500 m, but was later disqualified for doping, and stripped of his gold medal. This turned Asbel Kiprop's silver medal into gold by November 2009. Sources before this date refer to Kenya's achievement as "5 gold, 5 silver and 4 bronze".