Hawa Abdi

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Hawa Abdi
Rayuwa
Haihuwa Mogadishu, 17 Mayu 1947
ƙasa Somaliya
Mutuwa Mogadishu, 5 ga Augusta, 2020
Ƴan uwa
Yara
Karatu
Makaranta Somali National University (en) Fassara
Bogomolets National Medical University (en) Fassara 1971)
Mogadishu University (en) Fassara
Harsuna Harshen Somaliya
Larabci
Turanci
Sana'a
Sana'a gynaecologist (en) Fassara, Lauya, likita, masana, humanitarian (en) Fassara da Mai kare ƴancin ɗan'adam
Kyaututtuka
Sunan mahaifi Mama Hawa
dhaf.org

Hawa Abdi Dhiblawe [1] ( Somali, Larabci: حواء عبدي‎ , Mayu 17, 1947 – 5 ga Agusta 2020) 'yar gwagwarmayar kare hakkin 'yan adam ce kuma likita. Ita ce ta kafa kuma shugabar gidauniyar Dr. Hawa Abdi (DHAF), kungiya mai zaman kanta.

Shekarun farko[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Abdi a Mogadishu, kuma ta zauna a kudu maso tsakiyar Somalia. [2] Mahaifiyarta ta rasu tana da shekara 12 a duniya. Bayan haka, Abdi ta yi ayyukan iyali, har da renon kannenta guda huɗu. [3] Mahaifinta kwararre ne [4] wanda ke aiki a tashar jiragen ruwa na babban birnin. [5]

Domin karatun farko, Abdi ta halarci makarantar firamare, da sakandare. A shekarar 1964, ta samu tallafin karatu daga kwamitin mata na Tarayyar Soviet. Daga baya Abdi ta karanci likitanci a Kiev Medical Institute, inda ta kammala a shekarar 1971. A shekara ta gaba, ta fara karatun shari'a a sabuwar jami'ar Somaliya da aka bude a Mogadishu. [2] Za ta yi aikin likitanci da safe kuma ta yi aiki zuwa digirinta na shari'a a cikin lokacinta, daga ƙarshe ta sami shi a shekarar 1979. [2]

Rayuwa ta sirri[gyara sashe | gyara masomin]

Lokacin da Abdi tana 'yar shekara goma sha biyu, ta yi auren dole tare da wani babban mutum wanda ɗan sanda ne. Auren da aka shirya na ɗan gajeren lokaci ya ƙare bayan shekaru da yawa, kafin ta bar Somaliya zuwa Moscow sannan kuma Kiev. A cikin shekarun da ta yi a USSR, ta hadu da Aden Mohammed, wani dalibi dan kasar Somaliya.[6] [7]

A 1973, Abdi ya auri Aden kuma ta haifi ɗanta na farko bayan shekaru biyu.[8] Sun haifi 'ya'ya uku: Deqo, Amina, da Ahmed. Ahmed ya rasu ne a wani hatsarin mota da ya rutsa da shi a shekarar 2005 a birnin Hargeysa, yayin da ya ziyarci mahaifinsa da ya rabu da Abdi.[9] Deqo da Amina duka sun zama likitoci.

Abdi ta mutu a ranar 5 ga Agusta, 2020, a gidanta a Mogadishu. Ta kasance 73; ba a bayyana dalilin mutuwar ba.

Sana'a[gyara sashe | gyara masomin]

Kungiyar Cigaban Kiwon Lafiyar Karkara[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1983, Abdi ta buɗe Ƙungiyar Raya Lafiya ta Ƙauye (RHDO) akan filayen mallakar iyali a kudancin yankin Lower Shebelle. An fara ne a matsayin asibitin daki daya wanda ke ba da sabis na likitocin haihuwa kyauta ga mata kusan 24 na karkara a kowace rana, kuma daga baya ya zama asibiti mai gadaje 400.

Lokacin da yakin basasa ya barke a Somaliya a farkon shekarun 1990, Abdi ta tsaya a baya bisa ga umarnin kakarta, wacce ta shawarce ta da ta yi amfani da cancantarta don taimakawa masu rauni. Daga nan ta kafa sabon asibitin da makaranta ga wadanda suka rasa matsugunnai da marayu.

An sake yiwa RHDO suna Dr. Hawa Abdi Foundation (DHAF) a cikin 2007. A hankali ya faɗaɗa har ya haɗa da sansanin agaji, wanda a lokacin fari na 2011 ya tanadi mutane 90,000 akan kadada 1,300 da ke kewaye da asibitin Abdi. [2][10]

Shekaru biyu gabanin haka, a daidai lokacin da masu kishin Islama ke fama da tashe tashen hankula a kudancin Somaliya, mayakan sun yi wa ginin kawanya tare da yunkurin tilasta wa Abdi ta rufe shi. Ta tsaya tsayin daka, kuma 'yan tawayen sun fice cikin mako guda, sakamakon matsin lamba daga mazauna yankin, Majalisar Dinkin Duniya da sauran kungiyoyin bayar da shawarwari. [11] Mayakan sun sake kai farmaki a yankin a watan Fabrairun 2012, lamarin da ya sa Abdi ta dakatar da ayyukan na wani dan lokaci har sai sun tashi daga karshe. [2]

Dr. Hawa Abdi Foundation[gyara sashe | gyara masomin]

Hawa Abdi Center C

Gidauniyar Dr. Hawa Abdi (DHAF) ta kasance karkashin kulawar Abdi da ’ya’yanta likitoci mata biyu, Shugaba Deqo Adan (wanda aka fi sani da Deqo Mohamed) da mataimakiyar Adan (wanda aka fi sani da Amina Mohamed), wadanda suka bi sawun mahaifiyarsu kamar ƙwararrun ob/gyn. Ya zuwa shekarar 2012, kungiyar tana da ma’aikata na kasa-da-kasa na ma’aikata 102, wanda wata tawaga mai mutane 150 ta hada da masu aikin sa kai, masunta da manoma. [2]

DHAF kungiya ce da ba ta siyasa ba wacce ba ta da alaka da kowace gwamnati, motsin siyasa, addini ko dangi. DHAF ta yanke shawarar irin ayyukan da za a yi da kuma irin agajin da za a bayar bisa la'akari da bukatun ƙauyen. DHAF kuma kungiya ce mai zaman kanta ta kudi. Ana ba da dukkanin kudaden ne ta hanyar gudummawa daga jama'a a duniya da sauran abubuwan taimako. An haramta tallafin gwamnati. Tun 1991, DHAF ta ba da sabis ga Somaliyawa waɗanda ba su da 'yanci daga danginsu. Ana ba da sabis ga mutanen Somaliya ba tare da tsada ba.

Filin DHAF ya ƙunshi asibiti, makaranta da cibiyar abinci mai gina jiki, kuma tana ba da matsuguni, ruwa da kula da lafiya ga galibin mata da yara. [12] Tun lokacin da aka kafa shi a farkon shekarun 1980, hadaddun ya yi aiki kimanin  mutane miliyan 2. [2]

Ko da yake ana ba da sabis ba tare da caji ba, Abdi tana gudanar da ayyukan kamun kifi da noma da yawa a cikin harabar don koyar da abin dogaro da kai. Haka kuma asibitin ya kunshi wani dan karamin fili, inda ake noman kayan lambu da masara daga baya kuma a sayar da shi domin biyan wasu kudaden kula da ginin.

Kudade da kayan aiki da kayan aikin jinya ana samun su ne ta hanyar kuɗaɗen kuɗaɗe daga ƴan ƙasashen waje na Somaliya da kuma gudummawar gaba ɗaya ga DHAF. Tun daga shekarar 2011, ƙungiyar ta kuma sami tallafi daga gidauniyar Mata a Duniya. [13]

Kyauta[gyara sashe | gyara masomin]

An nada Abdi a matsayin gwarzuwar shekara ' Hiiraan Online a shekarar 2007.[14] Mujallar Glamour daga baya ta sanya mata suna da 'ya'yanta mata biyu a shekarar 2010 "Matan Mafi Girma".[15] Shekaru biyu bayan haka, an zabe ta don kyautar Nobel ta zaman lafiya.[16] Ta kuma sami lambar yabo ta Mata masu tasiri daga WITW Foundation, BET's Social Humanitarian Award,[17] da John Jay Medal for Justice. [18]

A shekarar 2014, Abdi ta sami lambar yabo ta Roosevelt Four Freedoms Award a Middelburg, Netherlands.[19] [20] An ba ta lambar yabo ta Zaman Lafiya ta Ginin Pilosio bayan shekara guda. [21]

Jami'ar Pennsylvania ta ba wa Abdi digirin girmamawa na Kimiyya a watan Mayu 2016. A ranar 25 ga watan Mayu na shekara mai zuwa, Abdi ta sami digirin girmamawa na Doctor of Laws daga Jami'ar Harvard.[22]

Ayyuka[gyara sashe | gyara masomin]

  •  Keeping Hope Alive: One Woman—90,000 Lives Changed. New York City: Grand Central Publishing. 2013. ISBN 9781455599295.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Abdi, H.; Jacobsen, S.D. (17 August 2013). "Dr. Hawa Abdi, M.D.: Physician & Human Rights Activist, Hawa Abdi Foundation" . In- Sight (3.A): 21–29.Empty citation (help)
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 "Dr. Hawa Abdi: Somalia is my Golden Jubilee". Sabahi. 22 March 2012. Retrieved 8 March 2013."Dr. Hawa Abdi: Somalia is my Golden Jubilee" . Sabahi . 22 March 2012. Retrieved 8 March 2013.
  3. "Dr. Hawa Abdi" . 4 April 2018. Archived from the original on 2 March 2017. Retrieved 4 April 2018.Empty citation (help)
  4. Hassan (Xiis), Salad Idow (10 January 2008). "Dr. Hawa Abdi – 2007 HOL Person of the Year". Hiiraan Online. Retrieved 8 March 2013.Hassan (Xiis), Salad Idow (10 January 2008). "Dr. Hawa Abdi – 2007 HOL Person of the Year" . Hiiraan Online . Retrieved 8 March 2013.
  5. Latif Dahir, Abdi (6 August 2020). "Hawa Abdi, Doctor Who Aided Thousands in Somalia, Dies at 73" . The New York Times . Retrieved 6 August 2020.Empty citation (help)
  6. Sen, Veronica (17 August 2013). "A brave woman's hard fight" . The Sydney Morning Herald . Retrieved 6 August 2020.
  7. Abdi, Hawa (2 April 2013). Keeping Hope Alive: One Woman—90,000 Lives Changed . Grand Central Publishing. ISBN 9781455599295 .
  8. Hawa Abdi (2013). Keeping hope alive : one woman: 90,000 lives changed . Robbins, Sarah J. (1st ed.). New York, NY: Grand Central Pub. ISBN 9781455503766 . OCLC 806015186 .
  9. Ibrahim, Mohamed; Gettleman, Jeffrey (7 January 2011). "Under Siege in War-Torn Somalia, a Doctor Holds Her Ground" . The New York Times . Retrieved 6 August 2020.
  10. Kristof, Nicholas D. (15 December 2010). "Heroic, Female and Muslim" . New York Times . Retrieved 8 March 2013.
  11. Griswold, Eliza (2 November 2010). "Dr. Hawa Abdi & Her Daughters: The Saints of Somalia" . Glamour. Retrieved 8 March 2013.Empty citation (help)
  12. Ali, Laila (23 August 2011). "The doctor undaunted by Somalia's insurgents". Guardian. Retrieved 8 March 2013.Ali, Laila (23 August 2011). "The doctor undaunted by Somalia's insurgents" . Guardian . Retrieved 8 March 2013.
  13. Robbins, Sarah J. (12 March 2012). "Dr. Hawa Abdi Receives Women of Impact Award From WITW Foundation". The Daily Beast. Women in the World. Retrieved 8 March 2013.Robbins, Sarah J. (12 March 2012). "Dr. Hawa Abdi Receives Women of Impact Award From WITW Foundation" . The Daily Beast . Women in the World. Retrieved 8 March 2013.
  14. "Dr. Hawa Abdi – 2007 HOL Person of the Year" . www.hiiraan.com . Retrieved 25 October 2017.
  15. Glamour magazine's report on Dr. Abdi and her daughters" . Archived from the original on 17 January 2012. Retrieved 16 September 2012.
  16. Dr. Hawa Abdi nominated for the 2012 Nobel Peace Prize Archived 14 October 2012 at the Wayback Machine
  17. "Dr. Hawa Abdi" . BET. Retrieved 8 March 2013.
  18. "John Jay Justice Awards Ceremony" . John Jay College of Criminal Justice. Retrieved 8 March 2013.
  19. "Four Freedoms Award voor Hawa Abdi Diblaawe" . De Telegraaf. Amsterdam. 23 January 2014. Archived from the original on 6 August 2020. Retrieved 6 August 2020. (in Dutch)
  20. "Penn's 2016 Commencement Speaker and Honorary Degree Recipients". University of Pennsylvania Almanac. 19 January 2016. Retrieved 6 August 2020."Penn's 2016 Commencement Speaker and Honorary Degree Recipients" . University of Pennsylvania Almanac . Vol. 62, no. 19. 19 January 2016. Retrieved 6 August 2020.
  21. Pozzato, Fabrizio. "Pilosio Building Peace Award 2015: Recipient Somala Hawa Abdi" . Nautech . Retrieved 26 April 2019.
  22. "Harvard awards 10 honorary degrees at 366th Commencement" . Harvard Gazette . 25 May 2017. Retrieved 25 October 2017.