Kogin Ogooué

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Kogin Ogooué
General information
Tsawo 850 km
Labarin ƙasa
Map
Tsarin Daidaiton Labarin Kasa 2°40′S 14°30′E / 2.67°S 14.5°E / -2.67; 14.5
Kasa Jamhuriyar Kwango da Gabon
Territory Jamhuriyar Kwango da Gabon
Hydrography (en) Fassara
Tributary (en) Fassara
Watershed area (en) Fassara 205,000 km² da 222,700 km²
River mouth (en) Fassara Tekun Guinea

Kogin Ogooué (ko Ogowe), wanda kuma aka fi sani da kogin Nazarat, kimanin kilomita 1,200 (tsawon mi mil 750), shine babban kogin Gabon da ke yammacin Afirka ta tsakiya kuma shine kogi na biyar mafi girma a Afirka ta hanyar yawan ruwa, wanda ke bin Kongo kawai, Kasai, Niger da Zambezi. Ruwan ruwanta ya malale kusan duk ƙasar Gabon, tare da wasu mashigan ruwa zuwa Jamhuriyar Kongo, Kamaru, da Equatorial Guinea.[1]

Hanya[gyara sashe | gyara masomin]

Kogin Ogooué ya hau arewa maso yamma na Bateke Plateaux kusa da Kengue, Jamhuriyar Kongo.[1] Yana gudana arewa maso yamma, kuma ya shiga Gabon kusa da Boumango. Poubara Falls na kusa da Maulongo. Daga Lastoursville har zuwa Ndjole, Ogooué ba mai iya kewaya shi saboda saurin gudu. Daga garin na ƙarshe, ya yi yamma, kuma ya shiga Tekun Gini kusa da Ozouri, kudu da Port Gentil. Yankin Ogowe Delta yana da girma sosai, kusan tsawon kilomita 100 kuma faɗi kilomita 100.

Basin[gyara sashe | gyara masomin]

Kogin Ogooué yana da murabba'in kilomita 223,856 (sq mi 86,000), wanda daga ciki murabba'in kilomita 173,000 (67,000 sq mi) ko kuma kashi 73 cikin 100 yana cikin Gabon. Yawanci ya ƙunshi dazuzzuka mara dadi tare da wasu ciyawar savanna inda rani na tsakiyar shekara ya fi tsawo. Gida ne na manyan halittu masu yawa. Misali, dukkan nau'o'in kada guda uku na Afirka, alal misali, suna faruwa ne a cikin kogin: kada da Nile, dodanni, kada, da siririn kada. Hakanan yanki ne irin na kifin kifi na Synodontis acanthoperca.[2]

Kogin Mpassa yanki ne na Kogin Ogooué. Kogin Ndjoumou shi ne babban rafin kogin Mpassa.

Tattalin arziki[gyara sashe | gyara masomin]

Jirgin Ogooué yana iya tafiya daga Ndjole zuwa teku. Ana kuma amfani da shi don kawo itace zuwa Port Gentil Harbor.

Kogin Ogowe ya hada da manyan wuraren adana abubuwa, gami da Filin shakatawa na Lope.

Yankin kamawa yana da matsakaicin yawan mutane 4 a kowace km². Garuruwan da ke bakin kogin sun hada da Ayem, Adané, Loanda, Lambaréné, Ndjole, Booué, Kankan, Maulongo, Mboungou-Mbadouma, Ndoro, Lastoursville, Moanda, da Franceville kusa da iyakar Kongo.

Garuruwa a Kongo sun hada da Zanaga.

Bature mai bincike na farko da ya gano asalin kogin zuwa asalin sa shine Pierre Savorgnan de Brazza, wanda yayi tafiya a yankin a cikin shekarun 1870.[1]

Igiyoyin ruwa[gyara sashe | gyara masomin]

Kogin Ogooué
Fan mata da yara, bankunan Ogoway. Daga Duniya da mazaunanta, Afirka (an buga 1890-1893 [v.1, 1892])

Kogin Ogowe yana karɓar ruwa mai yawa daga rafuka ciki har da:

  • Abanga, wanda ya tashi a cikin tsaunukan Cristal, kusa da Medouneu
  • Baniaka
  • Dilo
  • Iyinda, mafi mahimmancin haraji
  • Letili
  • Lassio
  • Lebombi
  • Lekabi
  • Lekedi
  • Lekoni, wanda ke gudana a fadin Akieni da Leconi
  • Letili
  • Leyou
  • Lolo
  • Mbine
  • Ngolo
  • Ngounie
  • Nke
  • Offoue
  • Okano wanda babban harajin sa shine Kogin Lara
  • Mpassa, wanda ke gudana ko'ina cikin Faransaville
  • Sebe, wanda ke ratsa Okondja
  • Wagny

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J., eds. (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. p. 275. ISBN 0-89577-087-3.
  2. Template:FishBase species
  • Perusset André. 1983. Oro-Hydrographie (Le Relief) in Geographie et Cartographie du Gabon, Atlas Illustré led by The Ministère de l'Education Nationale de la Republique Gabonaise. Pg 10-13. Paris, France: Edicef.
  • Petringa, Maria. Brazza, A Life for Africa. Bloomington, IN: AuthorHouse, 2006. 08033994793.ABAISBN 9781-4259-11980. Describes Pierre Savorgnan de Brazza's extensive explorations of the Ogoué River basin.
  • National Geographic. 2003. African Adventure Atlas Pg 24,72. led by Sean Fraser.
  • Gardinier David. 1994. Historical Dictionary of Gabon 2nd Edition. USA: The Scarercrow Press, Inc.
  • Direction General de L'Environnement.1999. Stratégie nationale et Plan D'action sur la biodiversité biologique du Gabon.
  • The Atlas of Africa. Pg 201. by Regine Van Chi-Bonnardel. Jeune Afrique Editions.
  • Lerique Jacques. 1983. Hydrographie-Hydrologie. in Geographie et Cartographie du Gabon, Atlas Illustré led by The Ministère de l'Education Nationale de la Republique Gabonaise. Pg 14-15. Paris, France: Edicef.