Borgu (yanki)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Borgu
yankin taswira
Bayanai
Ƙasa Najeriya da Benin
Kasancewa a yanki na lokaci UTC+01:00
Wuri
Map
 11°00′N 3°30′E / 11°N 3.5°E / 11; 3.5
Borguland

Borgu yanki ne dake arewa maso yammacin Najeriya da kuma a arewacin jamhuriyar Benin. An raba yankin tsakanin Burtaniya da Faransa biyo bayan Yarjejeniyar Anglo-Faransa ta 1898. Mutanen Borgu ana kiransu Bariba ko Borgawa.

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

A cewar daga Kisra da aka sani a duk faɗin Borgu, ƙananan masarautun ƙasar Kisra ne, jarumi wanda bisa ga al'adar baka ya yi hijira daga Birnin Kisra ("garin Kisra") a Arabia.[ana buƙatar hujja] yan’uwansa su ne suka kafa masarautun Illo, Bussa da Nikki.[ana buƙatar hujja] wasu zuriyar sun kasance masu mulkin Wasangari.[ana buƙatar hujja]

Zamanin mulkin mallaka[gyara sashe | gyara masomin]

Tambarin Turawan Mulkin Mallaka na Birtaniyya don Kare Arewacin Najeriya da aka yi amfani da su a Borgu da Zungeru

A lokacin mulkin mallaka na Burtaniya, yankin yana cikin yankin da Kamfanin Royal Niger Company ya yi iƙirarin cewa mallakisa, amma fafatawar da Ingila da Faransa ke yi na kula da harkokin kasuwanci a kogin Nijar ya kai ga mamaye yankunan da Faransawa suka yi iko da su, misali a Illo, da jibge sojojin Birtaniya na yammacin Afirka a Yashikera da sauran wurare a yankin.[1]

An dai sasanta lamarin ne da Yarjejeniyar (Delineation Agreement)[1] daga bisani Gwamnatin Birtaniya ta raba Najeriya zuwa yankunan Arewa da Kudancin ƙasar. Borgu ya zama wani yanki na Arewacin Najeriya Protectorate. An kafa ofisoshin Burtaniya a gefen kogin Neja da Jebba, Zungeru, Lokoja da Illo, kuma an kafa hanyar wasiku a tsakaninsu don sadarwa da Burtaniya.[2]

Halin da ake ciki a yau[gyara sashe | gyara masomin]

Duk da rabuwar su da kan iyakar turawan mulkin mallaka har yanzu ana ci gaba da musayar ra'ayi tsakanin kananan masarautun Borgu dake Benin da Najeriya. Manyan masarautu guda uku sune Bussa, Illo da Nikki. A al'adance ana ɗaukar Bussa a matsayin cibiyar ruhaniya ta Borgu, Nikki cibiyar ikon siyasa da Illo babbar cibiyar kasuwanci.[3]

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

Nassoshi[gyara sashe | gyara masomin]

Wikimedia Commons on Borgu (yanki)

Manazarta
  1. 1.0 1.1 Adekunle, Julius. (2004) Politics and Society in Nigeria's Middlebelt: Borgu and the Emergence of a Political Identity. Africa World Press, pp. 131-134. 08033994793.ABA
  2. "Northern Nigeria: The Illo Canceller and Borgu Mail" by Ray Harris in Cameo, Vol. 14, No. 3, Whole No. 90, October 2013, pp. 158-160.
  3. "Students.com". students.com. Retrieved 2020-05-13.
Sources
  • Kuba, Richard: Wasangari und Wangara: Borgu und seine Nachbarn in historischer Perspektive, Hamburg 1996.
  • Lombard, Jacques: Structures de type féodal en Afrique noire: Étude des relations sociales chez les Bariba, Paris 1965.
  • Stewart, Marjorie: Borgu and its Kingdoms, Lewiston 1993.

Coordinates: 11°00′N 3°30′E / 11.0°N 3.5°E / 11.0; 3.5