Francisca Nneka Okeke

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Francisca Nneka Okeke
Rayuwa
Haihuwa Onitsha, 20 century
ƙasa Najeriya
Mazauni Abuja
Karatu
Makaranta Jami'ar Najeriya, Nsukka
Sana'a
Sana'a physicist (en) Fassara da Malami
Employers Jami'ar Najeriya, Nsukka
Kyaututtuka
Mamba Makarantar Kimiyya ta Najeriya
International Astronomical Union (en) Fassara

Francisca Nneka Okeke ƙwararriya ne a fannin kimiyyar lissafi.[1] Ita ce Farfesa a fannin Physics a Jami'ar Najeriya, Nsukka kuma mace ta farko shugabar wani sashe a Jami'ar.[2]

Tarihin Rayuwa[gyara sashe | gyara masomin]

Ta fito daga Idemili North a jihar Anambra. Ta sami digiri na biyu na Kimiyya a Physics (1980), Masters of Science in science education (1985), Masters of Science in Applied Earth Geophysics (1989), da Ph.D. a Ionospheric Geophysics (1995), daga Jami'ar Najeriya. Ta yi aikinta na digiri na biyu a Jami'ar Tokyo, Japan.[3]


Okeke ita ce shugabar sashen Physics da Astronomy a Jami'ar Najeriya, Nsukka daga shekarun 2003 zuwa 2006 kuma shi ne shugaban tsangayar kimiyyar jiki daga shekarun 2008 zuwa 2010.[4][5] Ita ce mace ta farko da ta riƙe muƙaman biyu.[6] Bugu da kari, Okeke ita ce farfesa mace ta farko a fannin kimiyyar lissafi a yankin gabashin Najeriya.[3] A lokacin da take shugabar sashe ta bayar da shawarar a kara yawan mata a sashen, wanda hakan ya kai ga ɗaukar sabbin malamai mata uku, kuma a matsayinta na shugabar tsangayar ta ba da fifiko wajen ɗaukar mata aiki a manyan makarantu a fannin kimiyyar jiki. Ta bayar da shawarar a ba da dama ga mata da 'yan mata a fannin kimiyya da fasaha.[5]

A cikin shekarar 2011, an zaɓe ta a matsayin fellow na Kwalejin Kimiyya ta Najeriya, babbar kungiyar kimiyya a Najeriya. An shigar da ita makarantar ne tare da Abba Gumel, farfesa a fannin ilmin lissafin lissafi kuma jami'in Kwalejin Kimiyya ta Afirka.[7]

Binciken kimiyya[gyara sashe | gyara masomin]

Okeke ta sadaukar da yawancin aikinta don yin nazarin ionosphere da "la'akari da yanayin lantarki na equatorial." Ƙarfafawa da rana, electrojet wani kogi ne na wutar lantarki wanda ke ratsa duniya zuwa gabas ta kusa da dip equator kuma yana sa filin maganadisu a cikin dip equator ya bambanta kusan sau biyar fiye da ko'ina a duniya. (Ma'auni ko Magnetic equator ya bambanta da equator ta ƴan digiri, kamar yadda duniyar maganadisu ta arewa ta bambanta da abin da muke tunanin gabaɗaya a matsayin iyakar arewa). Abubuwan bincike na Okeke sun haɗa da geomagnetism, kimiyyar yanayi, da kuma canjin yanayi.[4]

Binciken Okeke kan yadda ayyukan hasken rana a cikin ionosphere ke shafar filin maganadisu na duniya zai iya haifar da kyakkyawar fahimta game da sauyin yanayi da kuma taimakawa gano tushen abubuwan ban mamaki kamar tsunami da girgizar ƙasa.[8]

Ta yi nasarar kula da ɗalibai masu Ph.D. guda 12 da kuma kusan ɗalibai 28 masu M.Sc. A shekarar 2010, ɗaya daga cikin ɗalibanta na digiri na uku, Theresa Obiekezie, ta samu lambar yabo ta AU-TWAS matashiya masaniya a fannin kimiyya.[9]

Kyauta[gyara sashe | gyara masomin]

An ba ta suna L'Oréal-UNESCO Ga Mata a Kimiyyar Kimiyya na Afirka da Ƙasashen Larabawa a shekarar 2013[10][11] don gagarumar gudunmawar da ta bayar don fahimtar bambancin yau da kullum na ion a cikin yanayi na sama wanda zai iya kara fahimtarmu na sauyin yanayi. An ambaci Okeke a matsayin ɗaya daga cikin Manyan mutane 100 mafiya tasiri a Afirka ta mujallar New African a shekarar 2013.[12]

Rayuwa ta sirri[gyara sashe | gyara masomin]

Tana da shekaru 18 Francisca ta auri masanin kimiyyar lissafi Pius Nwankwo Okeke.[13] Ma'auratan suna da 'ya'ya shida.[14]

Membobin ƙungiyoyin ƙwararru[gyara sashe | gyara masomin]

• Fellow, na Kwalejin Kimiyya ta Najeriya, FAS.

• Fellow, na Japan Society for Promotion of Science, FJSPS

• Fellow na, Cibiyar Nazarin Physics ta Najeriya, FNIP.

• Memba, na Majalisar Mulki ta ANSTI.

• Memba na Jury: Haɗin kai na yanki don mata a fannin kimiyya a yankin Saharar Afirka.

• ASEG Ƙungiyar Binciken Geophysicists ta Australiya

• Ƙungiyar Mata ta Afirka ta AAWS

• Ƙungiyar OWSD na Mata a Kimiyya da cigaban Duniya

• AGU American Geophysical Union

• Cibiyar Nazarin Kimiya ta Najeriya NIP

• SAN Science Association of Nigeria.

• Ƙungiyar Taurari ta Duniya ta IAU

• Memba na Hukumar da ta gabata, INWES, Cibiyar Sadarwar Mata ta Duniya ta Injiniyoyin Mata da Masana Kimiyya. Memba, na WIP, Mata a Physics

● SGEPSS Ƙungiyar Geomagnetism da Duniya, Planetary da Kimiyyar Sarari

● Cibiyar sadarwa ta ANSTI ta Afirka don Kimiyya da Cibiyar Fasaha, Memba na Majalisar Mulki

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "UNN Staff Profile". www.unn.edu.ng. Retrieved 2021-05-20.
  2. "Nigerian Female Professor Francisca Okeke Wins $100,000 Prize". Atlanta Black Star. 2013-04-01. Retrieved 2013-05-09.
  3. 3.0 3.1 "Meet Professor Francisca Nneka Okeke, Professor of Physics, University of Nigeria, Nsukka, (UNN)". Nsesa Foundation (in Turanci). 2019-07-20. Archived from the original on 2021-10-22. Retrieved 2021-10-22.
  4. 4.0 4.1 "UNN Staff Profile". www.unn.edu.ng. Retrieved 2021-05-18.
  5. 5.0 5.1 "Inspiring Youth: Francisca Nneka Okeke | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Retrieved 2020-05-27.
  6. "Inspiring Youth: Francisca Nneka Okeke | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Retrieved 2019-05-08.
  7. "Fellows of the academy". www.nas.org.ng. Archived from the original on November 9, 2015. Retrieved September 15, 2015.
  8. "Francisca Okeke, une physicienne fascinée par le ciel". La Croix (in Faransanci). La-Croix.com. April 2013. Retrieved 2013-05-09.
  9. "Recipients of AU-TWAS Awards". TWAS (in Turanci). Retrieved 2021-10-22.
  10. "Inspiring Youth: Francisca Nneka Okeke | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". Unesco.org. 2012-10-05. Retrieved 2013-05-09.
  11. "Nigeria : une scientifique remporte le prix L'OrĂŠal-Unesco". Slate Afrique. 2013-04-19. Archived from the original on 2016-03-03. Retrieved 2013-05-09.
  12. "Top 100 Influential People In Africa: See the Nigerian list". News Ghana (in Turanci). 2013-12-12. Retrieved 2021-01-06.
  13. "Inspiring Youth: Francisca Nneka Okeke | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Retrieved 2020-01-22.
  14. Editor (25 February 2018). "How A Notorious Physics Problem Led Prof Okeke To Physics". Science Communication Hub Nigeria. Archived from the original on 27 October 2023. Retrieved 6 August 2018.CS1 maint: extra text: authors list (link)