Rahmah el Yunusiya
Rahmah el Yunusiyah (Van Ophuijsen Spelling Rahmah el Joenoesijah, aranar 26 watan Oyktoba shekara ta 1900 -ranar 26 watan Febuwaru 1969) 'yar Indiyace ta Gabas kuma 'yar siyasar Indonesiya ne malama kuma mai fafutuka kan ilimin mata ne. An haife ta a cikin fitattun dangin malaman addinin Musulunci, an sanya ta ta bar makaranta domin ai mata aure tun tana matashiya. Bayan 'yan shekaru da auren el Yunusiyah bayan aurenta ya mutu ne ta koma makaranta karatunta.
A shekarar 1923, ta kafa Diniyah Putri, makarantar Islamiyya ta farko ( madrasa) ga 'yan mata a Indiya. Yayin da makarantar ke girma kuma ta kafu, el Yunusiyah ta taimaka wajen samar da karin makarantu uku na mata na 'yan mata da kuma cibiyar horar da malamai. Hukumomin kasar Holland sun daure el Yunusiyah akan kishin islama kafin Indonesiya ta samu 'yancin kai. A shekara ta 1955 ta zama ɗaya daga cikin mata na farko da aka zaɓa a Majalisar Ba da Shawarar Jama'a ta Indonesiya mai zaman kanta a matsayin memba na Jam'iyyar Masyumi. Ta rasu tana da shekaru 68 a shekarar 1969 acikin garinsu, Padang Pajang.
Rayuwarta ta baya.[gyara sashe | gyara masomin]
An haifi El Yunusiyah a ranar 26 ga watan Oktoba 1900 a Bukit Surungan, Padang Panjang, West Sumatra, Dutch East Indies. Ita ce karama a cikin fitattun dangin Minangkabau da ke cikin ulamaMahaifinta sanannen qadi ne mai suna Muhammad Yunis binu Imanuddin, mahaifiyarta kuwa sunanta Rafi'ah. Kakanta, Sheikh Imaduddin, kuma sanannen malamin addinin musulunci ne, masanin falaki kuma shugaban reshen Naqshbandi. Duk da cewa ta fara samun koyarwar koyarwa ta asali a wurin mahaifinta, amma ya rasu tana da shekara shida. Bayan haka ta fara samun ilimi daga wasu tsoffin daliban mahaifinta, nan ta koyi karatu da rubutu. [lower-alpha 1] Ta kuma samun wasu horo kan aikin ungozoma a wani asibitin kusa da gida.
Aurenta[gyara sashe | gyara masomin]
Iyalinta sun shirya daurin aurenta da wani malami Bahauddin Lathif a shekarar 1916, tun tana daliba a Padang Panjang. Duk da haka ta ci gaba da karatunta na Islama a cikin da'irar karatu na sirri tun daga 1918. A shekarar 1922, mijinta ya kara auren mata biyu, kuma el Yunusiyah mijinta ya saketa kafin ta koma karatunta ba su haifi 'ya'ya ba a iya lokacin zaman aurensu.
Harkar ilimi da shugabanci[gyara sashe | gyara masomin]
Iyalan El Yunusiyah sun dade suna shiga harkar ilimin addinin musulunci a yammacin Sumatra, kuma a shekarar 1915 da dan uwanta Zainuddin Labay el Yunusi ya kafa makarantar Dinayah Rahmah ta zama daliba a can. Bayan ta koma karatu a can sanda da aurenta ya mutu a shekarar 1922, ta jagoranci zaman karatu a tsakanin ‘yan matan da ba sa zuwa aji. Ruhana Kuddus ta Amai Setia ta yi tasiri a wannan da'irar binciken an kira kungiyar mata da ‘yan mata. [lower-alpha 2]
Diniyah Putri[gyara sashe | gyara masomin]
El Yunusiyah bata gamsu da irin yadda ake koyar da ‘ya’ya mata na Musulunci a makarantun da suke da su ba, da kuma yanayin zamantakewar da ya hana su samun cikakken ilimi a makarantun da suka hada da jinsin maza. Ta yi shawara da malamai na gida, kuma tare da goyon bayan ɗan'uwanta, Zainuddin, da da'irar karatunta, ta buɗe makaranta ta musamman ga 'yan mata a cikin watan Nuwamba 1923. Wannan makaranta da ke Padang Panjang ana kiranta da Diniyah School Putri [lower-alpha 3] ana kyautata zaton ita ce makarantar addinin Musulunci ta farko a kasar ga yara mata.
Da farko makarantar ba ta da nata ginin kuma ana gudanar da ita daga wani masallaci, inda ita ce babbar malamar makaranta. Tawagar farko ta dalibai ta ƙunshi mata 71, galibinsu matasan matan gida ne daga yankin da ke kewaye; manhajar ta ta kunshi ilimi na asali na Musulunci, nahawun Larabci, wasu makarantun turawa na zamani, da kuma sana’o’in hannu. Kasancewar makarantar ta ‘yan mata na zamani ne ba ta samu cikakkiyar karbuwa ba a cikin al’umman,ta fuskanci tsangwama da suka. El Yunusiyah, mace mai addini sosai, tayi imanin cewa Musulunci ya bukaci karramawa ga ilimin mata da mata.
A cikin shekarar 1924, an gina aji na dindindin na makarantar a cikin wani gida. A wannan shekarar ne yayanta Zainuddin ya rasu duk da fargabar rashin daukar nauyin karatunsa na nufin karshen makarantar, el Yunusiyah ta cigaba da kokarinta. Har ila yau El Yunusiyah ta fara wani shiri ga tsofaffin mata da ba su da ilimin da ya dace, duk da cewa an yanke shi bayan girgizar kasa ta Padang Panjang a shekara ta 1926 ta lalata ginin makarantar Diniyah. Azuzuwan sun hadu a cikin gine-gine na shekaru da yawa kuma Muhammadiya ya tunkare ta datayin karbar aikin makarantar da kuma taimakawa wajen sake kafata ta yanke shawarar ba zata yarda da tayinba. Ta zagaya ko'ina a Indiya don tara kuɗi kuma an gina sabon gini na dindindin kuma an buɗe shi acikin shekara ta 1928. 'Yar kishin kasa Rasuna Said ta kasance daliba a makarantar Dinayah mai hade da jinsi, inda tazama mataimakiyar malama a makarantar 'yan matan a shekarar 1923. Said ta shigar da siyasa karara a cikin karatunta, wanda ya haifar da rashin jituwa da el Yunusiyah. Said ta bar makarantar zuwa Padang a shekara ta 1930.
Makarantar ta cigaba da samun karbuwa zuwa karshen shekara 1930 tana da dalibai kusan dari biyar. Masanin Audrey Kahin ya kira Diniyah Putri daya daga cikin mafi nasara da tasiri a makarantun mata" a Indonesia kafin samun 'yancin kai.
Ci gaba da shawarwari[gyara sashe | gyara masomin]
El Yunusiyah taƙi yin hulɗa da Dutch ba kamar sauran mata masu zamani na zamani irin su ba Kartini, ba tada abokai na Turai kuma bata da wani babban matsayi a cikinsu. Da gangan taki ta karɓi tallafin da gwamnati ke bawa makarantunta kuma duk da haka wasu abubuwa na makaranta irin na Turawa, sutura, tsarin kalandar da tsarin karatun sunfi mayar da hankali ne ga Musulunci. Kamar ƙungiyar Taman Siswa na makarantu masu zaman kansu, tayi ƙoƙari sosai don gudun kada a hukunta ta da dokokin Holland a kan abin da ake kira daji ko makarantun da ba bisa doka ba.
A cikin shekarun 1930, el Yunusiyah ta cigaba da bunkasa ilimin mata na Islama a yammacin Sumatra kuma ta cigaba da goyon bayanta ga yunkurin kishin kasa na Indonesiya duk da laifin aikata laifuka daga Holland. A shekarar 1933 ta kafa kungiyar mata malaman addinin Islama, kuma a shekara ta 1934 ta gudanar da taron rattaba hannu kan mata don gudanar da harkokin kasar Indonesia. Ta shiga cikin Persatuan Musulman Indonesiya, ƙungiyar masu kishin ƙasa ta Indonesiya mai ɗabi'ar Musulunci. A wannan lokacin 'yan kasar Holland sunci tararta saboda ta tattauna batun siyasa [lower-alpha 4] a cikin tarurrukan da ba bisa ka'ida ba. A cikin shekara ta 1935, el Yunusiyah ta kafa ƙarin makarantu biyu a Jakarta, da kuma makarantar sakandare a Padang Panjang a 1938. Ta kuma kafa cibiyar horar da malamai a 1937, Kulliyatul Muallimat al Islamiyyah (KMI).
Yaƙin Duniya na Biyu da lokacin 'yancin kai[gyara sashe | gyara masomin]
A lokacin mamayar da Jafanawa suka yi wa Indiyawan Gabas ta Gabas, el Yunusiyah ta yi aiki tare da Jafananci kuma ta jagoranci rukunin Giyūgun a Padang Panjang. Duk da haka, ta yi adawa da yadda Japanawa ke amfani da 'yan Indonesiya a matsayin mata masu ta'aziyya tare da yakin neman zabe. A lokacin yakin, ta kuma yi ƙoƙari don tallafa wa tsoffin ɗalibanta. A cikin shekarar 1945, da jin shelar 'yancin kai na Indonesiya, nan da nan ta ɗaga tutar Indonesian ja-da-fari a farfajiyar makaranta a Diniyah Putri. Bayan karshen yakin, a lokacin juyin juya halin Indonesiya, ta kafa sashin samar da kayayyaki don tallafawa bangaren Republican a kan Yaren mutanen Holland. Hukumomin Holland sun tsare ta tsawon watanni bakwai a cikin 1949, kuma an sake ta bayan taron Teburin Zagaye na Dutch-Indonesian.
Siyasa[gyara sashe | gyara masomin]
An dauki El Yunusiyah don shiga cikin Kwamitin Shirye-shiryen 'Yancin Indonesiya. Sabuwar jamhuriyar Indonesiya ta kawo cikakken juyin juya hali a cikin illimin kasar, kuma ta halarci wasu manyan tarukan farko game da sabunta tsarin ilimi a ƙarshen 1949.
A shekara ta 1955, an zabi el Yunusiyah a matsayin majalisar ba da shawara ta jama'ar Indonesia ta farko, daya daga cikin 'yan majalisar mata na farko. An rantsar da ita a ƙarshen Maris 1956. An zabe ta a matsayin wakiliyar jam'iyyar Masyumi mai ra'ayin Islama, wadda ta kasance mai goyon baya a farkon. Sumatra. A ƙarshen 1956 kuma ta zama mai ba da shawara ga Majalisar Banteng a ƙarƙashin Lt. Col. Ahmad Hussaini. Kungiyar Husein wani yunkuri ne na gidauniyar adawa da gwamnatin tsakiya; majalisar ta sami goyon baya sosai a yammacin Sumatra.
A cikin shekarar 1958, ta zo don tallafawa Gwamnatin Juyin Juya Hali ta Jamhuriyar Indonesiya (PRRI), ƙungiyar adawa da gwamnati wadda ta fi girma a Sumatra. Goyon bayanta na wannan yunkuri ya kara dagula mata tsangwamar da tsohuwar abokiyar aikinta Rasuna Said, wacce a yanzu tana da alaka da Sukarno. Saboda goyon bayanta ga PRRI, el Yunusiyah ta rasa kujerarta a Majalisar. [1] An kama ta a shekarar 1961 amma daga baya aka sake ta a karkashin wata abubuwan da sukarno suka samu tawajen tsoffin mayakan PRRI.
Ilimi[gyara sashe | gyara masomin]
A cikin 1950 el Yunusiyah ta koma Padang Panjang don kula da makarantar Diniyah Putri, wacce ta sake yin aiki bayan yakin. A cikin shekarar 1956, Abd al-Rahman Taj, Babban Limamin Jami'ar Al-Azhar ta Masar, ta ziyarci makarantar el Yunusiyah a Padang Panjang. Taj ya burge ta, kuma a shekarar 1957, an gayyaci el Yunusiyah zuwa Al-Azhar, jim kadan bayan ta kammala aikin hajjin ta zuwa Makka. Makarantar Al-Azhar ta ba ta lambar Syeikah, wanda ba su taba ba mace ba. Bayan haka, hukumomin Masar sun ba wa daliban da suka kammala karatun Diniyah Putri guraben karatu don ci gaba da karatu a Al-Azhar. < A cikin shekarar 1960, bayan aikinta na siyasa, el Yunusiyah ta koma fagen fafutukar neman ilimi, ta kuma yi yunkurin kafa jami'ar Musulunci musamman na mata. A cikin shekarar 1967, ƙoƙarinta tayi nasara, kuma aka buɗe jami'ar mata ta yammacin Sumatra gwamnan Harun Zain.
Ta mutu a ranar 26 ga Febuwaru 1969, a Padang Panjang. Kabarinta, wanda ke a harabar dakin kwanan dalibai na makarantar Diniyah Putri, kungiyar kare al'adu ta Yamma Sumatra ce ta lissafa a matsayin wurin tarihi na al'adu.
Gabobin kula[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ el Yunusiyah learned Arabic and Latin scripts (most likely the Arabic language as well as the Jawi alphabet and Van Ophuijsen Spelling System for local languages)
- ↑ Dutch: Vrouwenbond dan Meisyeskring, Indonesian: Perkumpulan Wanita dan Kelompok Gadis.
- ↑ Also known as Madrasah Diniyah Li al-Banat.
- ↑ Specifically, the "wild schools" ordinance.
Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedtirto bio