Yankunan Awori

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Yankunan Awori
Bayanai
Ƙabila Awori tribe (en) Fassara

Yankunan Awori wasu yankuna ne na Najeriya da kabilar Awori reshen kabilar Yarabawa ke zaune a ciki, suna magana da yare daban na harshen Yarbawa. A al'adance, ana samun Awori a jihohi biyu na Najeriya: Ogun da Legas. Mutanen Awori sun yi hijira daga Ile Ife suka mamaye jihar Legas ta yau. Ƙirƙirar jahohi da ƙananan hukumomi bayan mulkin mallaka ya yi tasiri ga rarrabuwar kawuna a jihohin Ogun da Legas a Kudu maso yammacin Najeriya. Garuruwan Awori na jihar Ogun sune Otta, Igbesa, Ilobi da Tigbo.

Yankin gargajiya na Awori ya fara daga latitude 60 30' N daga gabas mai tsananin gaske kuma wani yanki mai fadin bakin teku ya haura hekta 350,000 (kilomita 3,500) tare da Kasa da kashi ashirin cikin dari wanda ya kunshi lagos, rakuman ruwa da magudanan ruwa.

Yankuna masu yawan mazauna[gyara sashe | gyara masomin]

Ana iya raba Awori zuwa manyan sassa biyu. Wadannan su ne farkon Awori da kungiyoyin Awori na karshe. Daga cikin rukunin farko na Awori akwai Isheri, Otto-Olofin, Iddo, Ebute Metta, Apa, Ibereko da Otta da Ado-Odo a jihar Ogun ta Najeriya. Babban fasalin wadannan kauyuka shine cewa an kafa su kafin 1500. Hakanan suna da tarihin kaura mai alaka kuma suna gane Ogunfunminire a matsayin zuriyarsu. The later settlement include Ojo, Itire, Mushin, Iba, Oto-Awori, Ijanikin, Ilogbo Elegba, Ilogbo-Eremi, Iworo, Agbara, Imoore, lsunba, Alapako, Mosabo, Agia, Ibasa, Irede, Ikaare, Iyagbe, Ilashe, Igbologun, Itomaro, Oko-Ata, Ayimorafide, da dai sauransu duk wanda ya kasance bayan 1500 mazauna.

Awori wadanda gidan kakanninsu itace Isheri-Olofin a Legas kafin a kai wa Benin hari kamar yadda Olofin Adimula na Orile Isheri ya bayar da goyon bayan wasu kungiyoyin Awori irin su Apa, Ilogbo-Eremi, Ibereko, Oto, Ota, Ado-Odo da Igbesa. . Bayan samun 'yancin kai na siyasa da aka kafa Jihohi ya ga tarwatsewar kabilan da suka watsu a jihohin Ogun da Legas na yanzu.

Jihar Legas[gyara sashe | gyara masomin]

Ana daukan Awori a matsayin kabila na farko a Legas, duk da cewa sarautar Oba na Legas ta samo asali ne daga Benin.

A wata hira da jaridar The Punch, lauyan Najeriya kuma dattijon jihar, Lateef Olufemi Okunnu ya bayyana Awori cewa sune asalin mazauna jihar Legas Ya bayyana cewa sun sauka a Legas kimanin rabin karni da suka wuce, tun kafin harin Bini na Legas.

Sola Ebiseni, tsohon kwamishinan muhalli a jihar Ondo kuma haifaffen Awori a fannin shari'a a cikin wata jarida na Vanguard, ya jaddada cewa yankunan Awori na farko a Legas ana gudanar da su ne ta hanyar sarakunan Idejo, wadanda ke da manufofin da ke tabbatar da mallaka da kuma karuwar filayensu. Tarihi ya bayyana cewa Awori itace kabila na biyu mafi yawan al’umma a Legas, sai mutanen Ilaje . Significant populations were explain to have settled in Apapa, Ajegunle, Makoko, Iwaya, Bariga, Oko Baba, Oto, Ebute-Metta, Oyingbo, Ijora, Igbo Elejo, Ojo, Aloro Island (off the Coast of Kirikiri) Ajah, Badore, Iton Agan, Oworonsoki, Agboyi, Bayeku etc.

A cikin shekara ta 2017, Erelu Kuti na Legas, Abiola Dosunmu ya musanta ikirarin cewa Awori su ne ainihin "mazauna" Legas. Ta bayyana Legas a matsayin "sashin Birnin Benin" a farkon al'amari. Ta kuma bayyana cewa bayan hijirar kabilar Awori daga Ife, tun farko suna biyan Oba na Benin kudaden sarauta. Oba na Legas ya musanta matsayinta, wanda tun da farko ya nuna muhimmancin Bini wajen kirkiro Legas amma ya yi ikirarin cewa Benin ba su ne masu Legas ba.

Awori sun mamaye kananan hukumomi goma sha shida, daga cikin kananan hukumomi ashirin da ke a Jihar Legas a shekarar 2003, sai dai kawai Epe, Ikorodu da IbejuLekki wadanda ke da karancin mazauna Awori. A wadannan yankuna, sun habaka masarautu da masarautu da yawa. Da yake magana a kan shirin jihar Lagoon, kungiyar jin dadin jama’a ta Awori ta Najeriya (AWAN) ta bayar da shawarar kara yawan kananan hukumomi ga Aworiland, maimakon a samar da karin jahohi domin mayar da ‘yan tsiraru saniyar ware zai zo wasa idan aka yi. Har ila yau, sun gano rashin hankalin ’yan wasan saboda rashin tuntubar juna a matsayin dalilin kin amincewarsu. Apapa, Iganmu, Somolu, Bariga, Akoka, Eti-Okun, Iwerekun, Kosofe, Agboyi, Ketu, Obalende / lkoyi, Iru/ Victoria Island, Eti-Osa East, Eti-Osa West, Eti-Osa Central, Etikun, Ibeshe and An bayyana garuruwan Majidun a matsayin Aworiland a cikin jihar da aka tsara.

Jihar Ogun[gyara sashe | gyara masomin]

Al’ummar Awori da ke Jihar Ogun suna nan a gundumar Ogun ta Yamma, yankin da ke wakiltar kaso 37 na daukacin yankin da kuma kaso 31% na al’ummar jihar.

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]