Ondo (jiha)
![]() | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
Wuri | |||||
| |||||
Ƴantacciyar ƙasa | Najeriya | ||||
Babban birni | Akure | ||||
Yawan mutane | |||||
Faɗi | 4,671,695 (2016) | ||||
• Yawan mutane | 301.4 mazaunan/km² | ||||
Harshen gwamnati | Turanci | ||||
Labarin ƙasa | |||||
Yawan fili | 15,500 km² | ||||
Sun raba iyaka da | |||||
Bayanan tarihi | |||||
Mabiyi | Jihar Yammacin Najeriya | ||||
Ƙirƙira | 3 ga Faburairu, 1976 | ||||
Tsarin Siyasa | |||||
Majalisar zartarwa |
executive council of Ondo State (en) ![]() | ||||
Gangar majalisa | Majalisar dokokin jihar Ondo | ||||
Bayanan Tuntuɓa | |||||
Lambar aika saƙo | 340001 | ||||
Kasancewa a yanki na lokaci | |||||
Lamba ta ISO 3166-2 | NG-ON | ||||
Wasu abun | |||||
| |||||
Yanar gizo | ondostategovernment.com |


Jihar Ondo Jiha ce dake kudu maso yammacin Najeriya. An ƙirƙiri jihar Ondo a ranar 3 ga watan Fabrairun shekara ta 1976 daga tsohuwar yankin Yammacin Najeriya.[1] Ondo na da iyaka da jihar Ekiti (wanda a da tana cikin jihar Ondo ne) daga arewa, Jihar Kogi daga arewa maso gabas, jihar Edo daga gabas, Delta daga kudu maso gabas, Ogun daga kudu maso yamma sannan kuma jihar Osun daga arewa maso yamma sai kuma Tekun Atlantic daga kudu. Babban birnin jihar shi ne Akure, babban birnin masarautar Akure a da.[2] Ondo na da kasafin daji na mangrove-swamp forest kusa da gaɓar Benin.[3]
Ana mata laƙabi da "Sunshine State" wato "jiha mai haskakawa". Jihar Ondo ita ce ta tara a girma a Najeriya.[4] Kuma ita ce jiha ta 25 a faɗin ƙasa.[5] Mafi akasarin mutanen garin yarbawa ne.[6][7] Akasarin mutanen garin yarbawa ne, a yayinda ake amfani da harshen yarbanci a garin. Albarkatun ƙasan Ondo ya ta'allaka ne a kan man fetur, noman cocoa, da makamantansu.[8] Inda tsaunukan Idenre suke, wanda shi ne tsauni mafi girma a yankin yammacin Najeriya.

Tana da yawan fili kimanin kilomita murabba’in 15,500 da yawan jama’a miliyan uku da dubu dari huɗu da arba'in (ƙidayar a shekara ta 2006). Babban birnin tarayyar jahar shi ne Akure. Oluwarotimi Odunayo Akeredolu, shi ne gwamnan jihar tun zaɓen shekara ta 2011 har zuwa yau. Mataimakin gwamnan shi ne Agboola Ajayi. Dattijan jihar su ne: Yele Omogunwa, Robert Ajayi Boroffice da Omotayo Donald.
Jihar Ondo tana da iyaka da jihohin shida: Delta, Edo, Ekiti, Kogi, Ogun kuma da Osun.
Gwamnati[gyara sashe | gyara masomin]
Akeredolu Oluwarotimi Odunayo daga jam'iyyar APC ne gwamnan Jihar Ondo wanda aka rantsar a ranar 24 ga watan Fabrairun shekara ta 2017,[9] kuma ya karɓi mulkin daga hannun Olusegun Mimiko.[10] Mataimakinsa shi ne Lucky Aiyedatiwa.[11]
Kananan Hukumomi[gyara sashe | gyara masomin]
Jihar Ondo nada adadin Kananan hukumomi guda goma sha takwas (18) sune:
- Akoko ta Arewa maso Gabas (cibiyar ta a Ikare)
- Akoko ta Arewa maso Yamma (cibiyar ta a Okeagbe)
- Akoko ta Kudu maso Gabas (cibiyar ta a Isua)
- Akoko ta Kudu maso Yamma (cibiyar ta a Oka)
- Akure ta Arewa
- Akure ta Kudu
- Ese Odo
- Idanre
- Ifedore
- Ilaje
- Ile Oluji/Okeigbo
- Irele
- Odigbo
- Okitipupa
- Ondo ta Gabas
- Ondo ta Yamma
- Ose
- Owo
Kididdigar Jama'a[gyara sashe | gyara masomin]
Local government area | Male | Female | Total |
---|---|---|---|
Akoko North-West | 108,057 | 105,735 | 213,792 |
Akoko North-East | 93,060 | 82,349 | 175,409 |
Akoko South-East | 41,995 | 40,431 | 82,426 |
Akoko South-West | 123,979 | 105,507 | 229,486 |
Ose | 73,395 | 71,506 | 144,901 |
Owo | 110,429 | 108,457 | 218,886 |
Akure North | 66,878 | 64,709 | 131,587 |
Akure South | 175,495 | 177,716 | 353,211 |
Ifedore | 92,014 | 84,313 | 176,327 |
Ile Oluji | 87,505 | 85,365 | 172,870 |
Ondo West | 139,400 | 144,272 | 283,672 |
Ondo East | 38,032 | 36,726 | 74,758 |
Idanre | 66,996 | 62,028 | 129,024 |
Odigbo | 114,814 | 115,537 | 230,351 |
Okitipupa | 120,626 | 112,939 | 233,565 |
Irele | 75,636 | 69,530 | 145,166 |
Ese Odo | 78,100 | 76,878 | 154,978 |
Ilaje | 154,852 | 135,763 | 290,615 |
Total | 1,761,263 | 1,679,761 | 3,441,024 |
Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ "Ondo Election: 20 things to know about South-west state". 2020-10-09. Retrieved 2022-04-08.
- ↑ "Ondo | state, Nigeria". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2021-09-23.
- ↑ "Ondo | state, Nigeria". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2021-09-23.
- ↑ http://www.population.gov.ng
- ↑ "World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". archive.ph. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-04-19.
- ↑ "The People Of Ondo Kingdom And Their Culture: A Historical Survey And Political Underpinning – Ondo Connects New Era". Retrieved 2021-03-07.
- ↑ "Geography and Society", The Yoruba from Prehistory to the Present, Cambridge University Press, pp. 1–28, 2019-07-04, doi:10.1017/9781107587656.001, ISBN 978-1-107-58765-6, S2CID 131619880, retrieved 2021-03-07
- ↑ "Ondo State". Nigerian Investment Promotion Commission. 2019-01-09. Retrieved 2021-03-07.
- ↑ "Ondo state Governor"
- ↑ Jannah, Chijioke (2017-02-24). "PHOTONEWS: Inauguration of Rotimi Akeredolu as Ondo governor". Daily Post Nigeria. Retrieved 2022-04-18.
- ↑ "TODAY (2021-04-08). "2023: Ondo will go the direction of Governor Akeredolu – deputy". TODAY. Retrieved 2022-04-18.
- ↑ "National Population Commission of Nigeria". population.gov.ng.
Jihohin Najeriya |
Babban birnin tarayyar (Abuja) | Abiya | Adamawa | Akwa Ibom | Anambra | Bauchi | Bayelsa | Benue | Borno | Cross River | Delta | Ebonyi | Edo | Ekiti | Enugu | Gombe | Imo | Jigawa Kaduna | Kano | Katsina | Kebbi | Kogi | Kwara | Lagos | Nasarawa | Neja | Ogun | Ondo | Osun | Oyo | Plateau | Rivers | Sokoto | Taraba | Yobe | Zamfara |