Bagauda Dynasty
Masarautar Bagauda gida ce ta manyan sarakuna da suka kafa Masarautar (Daga karshe ) ta Kano kuma ta yi mulki. Daular ta shafe sama da shekaru 800 ta bazu har tsawon ƙarni goma, daya daga cikin mafi dadewa a tarihin dan Adam kuma ya haifar da sarakuna 43. Bayan faɗuwar sarautar Kano, ragowar gidan sarauta suka kafa sabuwar masarauta a yankin Maradi.
Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]
Sarautar ta fara ne da Sarkin Kano na farko Bagauda a shekarar 999 miladiyya kuma ta kasance har zuwa shekara ta 1807 miladiyya a lokacin da aka kashe sarki na karshe daga zuriyar Muhammad Alwali na biyu yana gudun hijira a lokacin yaƙin Fulani. Sarautarsu ta fara ne bayan da Bagauda ya yi hijira zuwa Kano ya ci maguzawan tudun Dala na asali, duk da cewa sauran Kano ba za su fada ƙarƙashin su ba sai lokacin sarakunan farko da suka gaje shi.
Sarautar ta kasu kashi uku ko zamani, Gaudawa, Rumfawa da Kutumbawa, amma zuriyarsu duk ana iya samo su daga Bagauda kamar yadda tarihin Kano ya nuna. An ce sun fito ne daga Bawo, dan Jarumin Hausawa Bayajidda da matarsa, Kabara na karshe, Magajiya Daurama . An ce zuwan Bagauda ya cika annabcin Barbushe . [1]
Gaudawa[gyara sashe | gyara masomin]
Sarautar Gaudawa dai ta kasance ta hanyar mamaye da kuma dunkulewa yankin da Bagauda da zuriyarsa suka yi wa lakabi da jihar Kano a yanzu. Zamanin nasu ya kasance da galibin yaƙi da faɗaɗa sarakuna da kuma gina katangar Kano. Sun kuma kafa harsashin tsarin mulki na Kano tare da kawo sauyi ga Sojoji tare da dora Musulunci a matsayin addinin Jiha. Gaudawa kuma ana kiransu da “Daurawa”.
Rumfawa[gyara sashe | gyara masomin]
Rumfawa ne suka sa ido a kan sarautar Sarkin Kano. Bayan da aka bude hanyoyin kasuwanci shekaru da dama da suka gabata a zamanin Abdullahi Burja, Muhammad Rumfa da zuriyarsa sun samu damar ciyar da jihar kololuwar tasirinta na kasuwanci da siyasa. Hakan ya ga tarin bakin haure daga wasu sassan Sahel da kuma yadda al’ummar Kano suka shiga wasu sassan yankin, inda suka tabbatar da jihar a matsayin babbar cibiyar kasuwanci. Mulkin su ya kai ga sarautar Kano gaba daya ta ƙasar Hausa a zamanin jikan Rumfa, Muhammad Kisoki. Rumfawa sun yi gyare-gyaren mulki da zamantakewa mafi mahimmanci a Kano.
Kutumbawa[gyara sashe | gyara masomin]
Zaman Kutumbawa ya fara ne a shekara ta 1623, daga Muhammad Alwali I, wanda aka fi sani da El Kutumbi. Wannan zamanin ya sami raguwar arziki ga Sarkin Musulmi. Kutumbawa sun fuskanci raƙuman yunwa iri-iri (wataƙila saboda lalacewar muhalli), yaƙe-yaƙe na rashin yanke hukunci ta hanyar ƙaƙƙarfan maƙwabta, kuma sun fuskanci rikicin cikin gida a cikin gidan sarauta na Kano. Cikin rikicin tattalin arziƙi da siyasa, Kutumbawa suka gamu da faduwar daular Kano.