Bikin Afan

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Infotaula d'esdevenimentBikin Afan

Map
 9°36′27″N 8°23′36″E / 9.6075°N 8.3932°E / 9.6075; 8.3932
Iri biki
Wuri Jihar Kaduna da Kagoro
Ƙasa Najeriya
Nahiya Afirka

Bikin Kasa na Afan biki ne na shekara-shekara da al'ummar Oegworok ( Kagoro ) na kudancin jihar Kaduna, Middle Belt (tsakiyar) Najeriya ke yi duk ranar 1 ga watan Janairu.[1] An ce an lura sama da shekaru 400.[2] Ana gudanar da bikin ne duk ranar 1 ga watan Janairu a fadar Sarkin Kagoro da ke karamar hukumar Kaura a jihar Kaduna.[3]

Dutsen Gworok (Kagoro).

Kalmar A̠fan na nufin "dutse" ko "tudu" a yaren Tyap. Manyan tsaunuka masu tsayi na Gworok ana kiransu da A̠fan A̠gworok (kuma mai salo Oefan Oegworok ) a cikin ƴan ƙasar. Akwai duwatsu masu ban sha'awa da ke da tsayin mita 1,246. Manyan itatuwa suna girma a kan tuddai tare da gindin dutse. Yanayin yankin yana da tasiri sosai ga tsaunuka kuma yanayin ya yi kama da na Jos Plateau da Filaton Mambila, haka-zalika ana ruwan sama mai yawa a lokacin bazara. A zamanin farko, mutanen Agworok sun zauna a cikin kogo da kuma saman tsaunukan a tsawon ƙarni kafin a hankali su zauna a gindin dutsen kuma a ƙarshe turawan mulkin mallaka na Burtaniya sun kore su gaba ɗaya a farkon ƙarni na 20 duk da cewa akwai al'ummomi da suka wanzu a saman tsaunuka. Tuddan da ke akwai, sun ba wa mutane tsaro daga mahara na kasashen waje.[4][5][6][7]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Mafarauta na Agworok na tafiya tare da mahalarta bikin a fadin garin a gundumar Agban a cikin 2020 Edition.

Gabanin zamani[gyara sashe | gyara masomin]

A al'adance, bikin na nuna ƙarshen girbin amfanin gona na wannan shekara da fara balaguron farauta da sauran ayyuka masu yawa.[3][6] A cewar Achi a cikin Achi et Al (2019), bikin Afan da Agworok ke yi duk ranar Asabar ta biyu na watan Afrilu (yanzu duk ranar 1 ga Janairu) kowace shekara shine bikin farautar gargajiya na Atyap, arewacin Agworok.[8][9] Duk da haka ba za a iya sanin ainihin ranar da aka fara wannan biki ba, amma an yi imanin an fara gudanar da shi ne lokacin da dangin Ankwai ke ci gaba da zama a Jos-Bauchi Plateau kusan 1500 A.D [6]

Wata mata mai maganin gargajiya ta Agworok a bikin kasa ta Afan 2020.

Gab da zamani[gyara sashe | gyara masomin]

Rukunin ayyuka[gyara sashe | gyara masomin]

Mutanen Agworok (Kagoro) sun ƙunshi manyan kwais guda biyu wato Ankwai da Kpashang, kowanne da ƙabilarsa. Ankwai ita ce tsohuwar rukuni yayin da Kpashang shine sabon dangi wanda ya ƙunshi ƙungiyoyin ƙaura.[4] Domin yanke shawara game da batutuwan da suka shafi yaki, muhimman bukukuwan da suka shafi fara noman ƙasa a farkon duk lokacin damina da kuma shan tukunyar barasa na farko don bikin Afan, akwai wasu ƙabilu daga cikin Ankwai da ke da alhakin waɗannan ayyuka.[6] Ƙabilar Kpashang a ɗayan bangaren, ita ce ke kula da mafi girman sarautar ƙasar. [4]

Walima/Biki[gyara sashe | gyara masomin]

Ban da kāriya ta zahiri da tuddai suke ba mutanen, suna girmama su da daraja ta ruhaniya daga wurinsu. Don fara bikin Afan, Babban Firist ( A̠gwam A̠bvwoi ) ya hau tudu domin yin addu'ar neman tsari daga A̠gwaza ko Uza. Daga nan sai ya daga murya ya ce, “Ya Afan, Ya Afan”, tare da taimakon abokan aikinsa, kuma jama’a (waɗanda aka saba yi musu gargaɗi su kaurace wa tsaunuka) suna amsa irin wannan.

Sai babban firist ya tsarkake tuddai, washegari kuma da sassafe a fara farauta. A karshen wannan balaguron, mafarauta masu murna da farin ciki suka dawo, kuma duk ƙauyen suna ihu, " Ya Afan, Ya Afan " yayin da mafarauta suka nufo gidan giya ( a̠kan ) an shirya shi cikin kowane gida ana jiran kowane mafarauci.[6]

Zamanin yau[gyara sashe | gyara masomin]

Yawancin al'adu da al'adun gargajiya na jama'a sun raunana bayan zuwan Kiristanci da wayewar Yammacin Yamma wanda ya haifar da zubar da ayyukan da ake kira "abinda ba addini ba, ko Arna a takaice" a cikin bikin Afan musamman ma da zuwan Sarkin Kagoro na farko, HRH Agwam. (Dr.) Gwamna Awan, JP a shekarar 1946 wanda ya mayar da ranar taron zuwa 1 ga Janairu na kowace shekara, a ranar Sabuwar Shekara.[6]

A taron bikin Afan na shekarar 1982, HRH na Gwam Agworok tare da rakiyar mutane sama da dubu da dubun dubatan dakaru na rawa, an ruwaito cewa tun da karfe tara na safe ne suka ratsa cikin garin bisa dawakai, mutanensa, kafin daga bisani su isa. fadar da misalin karfe 11:45 na safe, inda ya gabatar da jawabinsa na Afan, inda ya bayyana godiyar al’ummarsa ga Allah sakamakon kyakkyawan girbi da akayi “duk da ba'a samu ruwan sama sosai ba alokacin”. Daga nan su zauna ana tafi da shewa, "Tsawon Rayuwa Afan da Sarki". Daya bayan daya, sojojin raye-raye daban-daban suna baje kolin al'adunsu.[6]

Bikin Afan na shekara ta 2016[gyara sashe | gyara masomin]

A kowace shekara, wannan bikin yana jan hankalin mahalarta da baƙi daga unguwanni da sassa daban-daban na ƙasar. A yayin bukin shekarar 2016 da aka yi’, gwamnatin jihar Kaduna ta yi alkawarin hada gwiwa da al’ummar Gworok a fannin yawon bude ido a yankin, a wani yunƙuri na buɗe hanyoyin samar da kuɗaɗen shiga da samar da ayyukan yi. An saba gudanar da taron ne a babban filin da ke daura da fadar sarki da kuma dakin taro na Kagoro, inda akasarin mahalartar manyan baki da dama ne. Haka kuma taron na 2016 ya nuna rawar da Miss Kagoro ta yi, wadda Miss Joyce Samuel Amai, ta lashe; raye-rayen al'adu daga ciki da wajen Kagoro; da kasancewar shugabannin gargajiya, na addini da na siyasa, irin su Agwam Nuhu Bature (Agwam Bajju), Sanata Danjuma Laah, Hon Gideon Gwani da sauransu.[1]

Baitin godiya na gargajiya[gyara sashe | gyara masomin]

Gworok (Tyap):

Uza u nwuak kai nda;

A̠ ti̠n ufa ci̠p;

Á̠ shyio usa̠rag

Á̠ nat uyit, á̠ bai bi̠ nyam.

Za̠m!

Also styled: Uza u nwuak kai nda; Oe ti̠n ufa ci̠p; Oe shyio usarag Oe nat uyit, oe bai bi̠ nyam. Zoem!

Fassara

“Allah Ta’ala Ya azurta mu da amincinsa;

Ka cece mu daga musibu;

A yalwace mu

Kuma azurta mu da yawa a cikin Sabuwar Shekara.

Amin!”

Hotuna[gyara sashe | gyara masomin]

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 Buhari, Reuben (January 14, 2010). "Nigeria: Kagoro Home to Afan Cultural Festival". All Africa. This Day (Lagos). Retrieved September 14, 2020.
  2. Kezi, Julius B. (January 6, 2016). "2016 Afan Festival: Kaduna Promises Partnership In Tourism Development". The Dream Daily. Retrieved September 14, 2020.
  3. 3.0 3.1 "Celebrating Kagoro's festival of hunters". Daily Trust (in Turanci). Retrieved 2021-07-31.
  4. 4.0 4.1 4.2 Afuwai, Yanet. The Place of Kagoro in the History of Nigeria.
  5. "Kagoro Hills of Kaduna State". Nigeria Galleria. Retrieved September 14, 2020.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Kaduna State: Everyone's Handbook [Afan Festival: A People's Treasured Past] (in English). Kano, Nigeria: Triumph Publishing Ltd. 1982. pp. 109–111. ISBN 978-188-006-6.CS1 maint: unrecognized language (link)
  7. "Festivals in Kaduna State". Retrieved September 14, 2020.[permanent dead link]
  8. Achi, B.; Bitiyonɡ, Y. A.; Bunɡwon, A. D.; Baba, M. Y.; Jim, L. K. N.; Kazah-Toure, M.; Philips, J. E. (2019). A Short History of the Atyap. Tamaza Publishinɡ Co. Ltd., Zaria. p. 80. ISBN 978-978-54678-5-7.
  9. Achi, B. Warfare and Military Architecture Among the Atyap. p. 47