Harshen Berom

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Harshen Berom
Lamban rijistar harshe
ISO 639-3 bom
Glottolog bero1242[1]

Berom ko Birom ( Cèn Bèrom ) shi ne yaren Plateau da aka fi amfani da shi a Nigeria. Harshen yana da mahimmanci a gargajiyance mutanen Birom na amfani da harshen manya da yara a birane da ƙauyuka. Koyaya, mutanen Berom suna komawa zuwa kasashen Hausa dage birane. Kimanin mutane miliyan 1 (a shekarar 2010) suke magana da wannan yaren.[2]

Ana magana da Berom a wani yanki da ke kudu da garin Jos a jihar Filato, Najeriya. [3]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Al'adun Berom suna da dangantaka da al'adun Nok, wayewar da ta kasance tsakanin 200BC (bayan zuwan yesu) zuwa 1000AD (bayan rasuwar yesu). An gano cewa, mafi akasarin mutanen Birom na zaune ne a cikin garin Jos Plateau da ƙananan yankuna na jihar Kaduna. [4]

Yaruka[gyara sashe | gyara masomin]

Ƙungyoyin yaren Berom su ne: [3]

  • Gyel – Kuru – Vwang
  • Du – Foron
  • Fan – Ropp – Rim – Riyom – Heikpang
  • Bachit
  • Gashish
  • Rahoss-Tahoss

Fasaha[gyara sashe | gyara masomin]

Bakandamiya[gyara sashe | gyara masomin]

Berom ta Gabas ta ƙunshi sautunan sauti baƙi ashirin da huɗu: [5]

Bakandamiya
Labial Labio-



</br> hakori
Alveolar Palato-



</br> Alveolar
Palatal Velar Labio-



</br> velar
Glottal
Kusa shafi td kg kp gb
Fricative fv sz ʃ h
Ricarfafa (ts) tʃ dʒ
Hanci m n ɲ ŋ
Kaikaice l
Rhotic r
Mai kusanci j w

A Berom, ana samun masu kusantowa a matsayi na ƙarshe, misali- orthographic rou is / ròw / and vei is / vèj /.

/ ts / yana faruwa a cikin yaren Foron.

Wasula[gyara sashe | gyara masomin]

Wannan harshe ya ƙunshi sautin wasula bakwai:

Wasula
Gaba Tsakiya Baya
Babban i u
Tsakanin-High e o
Tsaka-Tsaka ɛ ɔ
.Asa a

Berom ya ƙunshi nau'ikan sautuka guda uku da sautuka huɗu (Bouquiaux 1970). Ana ɗaukar sautunan motsa jiki a nan a zaman sautuna masu tashi da sauka. Sautunan sune kamar haka:

/ tút / = (hawa) don sauti mai ƙarfi

/ sh ɛ l / = (karami) Babu alamar alamar sautin da aka nuna don Sautin Mid.

/ bàsa / = (don koyarwa, karantawa,) don sautin ƙasa

/ nepâs / = (sabo) don sautin faɗuwa

/ sǎn / = (komai) don sautin tashi

Tsarin al'ada[gyara sashe | gyara masomin]

a, b, c, d, e, ɛ, f, g, gb, h, i, j, k, kp, l, m, n, ng, o, ɔ, p, r, s, sh, t, ts, u, v, w, y, z


Hanyoyin haɗin waje[gyara sashe | gyara masomin]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Harshen Berom". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  2. Blench, Roger (2019). An Atlas of Nigerian Languages (4th ed.). Cambridge: Kay Williamson Educational Foundation.
  3. 3.0 3.1 Blench, Roger. 2021.
  4. Bouquiaux, L. 1970.
  5. Blench, Roger M. 2006c.