Mutanen Dendi
Dendi wata ƙabila ce da ke Benin, Niger, Najeriya da arewacin Togo galibi a filayen Kogin Neja . Suna daga cikin mutanen Songhai . An samo asali daga yaren Songhay, kalmar "Dendi" tana fassara zuwa "ƙetaren kogi." Ƙungiyar ta ƙunshi mutane 195,633. A cikinsu, 4,505 ne kawai ke zaune a Najeriya. A Nijar suna zaune a kewayen garin Gaya . Yarensu na asali shine Dendi.[1].
Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]
Dendi da Songhai sun fito ne daga tsohuwar masarautar Za, wanda aka rubuta kasancewar sa tun karni na takwas tsakanin garuruwan Kukiya da Gao a cikin Mali ta zamani. A shekarar 1010, Larabawa suka zo yankin. Sun musuluntar da mutane, wanda daga baya ya gauraya da addininsu na asali (bisa dogaro da akidar tsarkakakkun koguna, kasa da farauta). Daular Songhay ta ruguje a karshen karni na sha shida, lokacin da kasar Maroko ta mamaye yankin.
Al'adu[gyara sashe | gyara masomin]
Gidaje da yawa na Mutanen Dendi ana iya bayyana su ta siffofin murabba'i mai raktangula da ƙera laka, har ma da rufin kwano mai kwano.
Mutanen Dendi sun yi imani da duk maza raba guda namiji m. Al'ummar ƙungiyar Dendi ta kasu kashi biyu zuwa ƙungiyoyin zamantakewar jama'a, gami da kyakkyawan martaba. Daga cikin mashahuran Dendi an yi kira ga ɗa na farko da aka haifa a cikin aure ya auri 'yar kawun mahaifinsa, don kiyaye tsarkin zuriyar mahaifinsa.
Maza suna yin aure a cikin shekaru talatin, yayin da 'yan mata ke yin hakan a samartakarsu. Dendi ta yarda da saki. Duk yara suna daga zuriyar miji. Yawancin maza suna da mata ɗaya saboda dalilai na kuɗi, duk da cewa Musulunci ya yarda da mata huɗu. Idan Dendi yana da yawa, kowanne yana da nata gidan a cikin gidan.
Tattalin arziki[gyara sashe | gyara masomin]
Tattalin arzikin Dendi ya banbanta sosai kuma ya haɗa da kasuwanci, sana'ar da suka yi ƙarnuka da yawa. Koyaya, yawancin Dendi suma suna yin noman rashi. Kayan gona na yau da kullun da Dendi ke nomawa a Nijar sun haɗa da gero, masara, plantain, da manioc. A Benin suna noman shinkafa, wake, gyada, rogo, karas, tumatir, barkono, kabeji, gero da kuma nau'ikan squash da yawa. Dendi kuma yana da shanu, raƙuma, tumaki, awaki, da kaji. Dendi na Nijar suna shan madara na shanu da awaki. Maza ne kawai ke aiki a filayen. A cikin Benin, matan sun dukufa ne don samar da 'ya'yan itace, suna kula da lambuna tare da mangoro, gwaba, citru, gwanda, ayaba da dabino da kuma shirya abinci. A Nijar, matan na shuka kayan lambu da ganye a cikin lambunan su.
Addini[gyara sashe | gyara masomin]
Kusan duk Dendi musulmai ne . Wasu al'ummomin suna da Iman waɗanda ke koyar da falsafar Islama kuma ana yin wasu al'adun Musulunci sau da yawa. Denungiyar Dendi tana da ƙungiyoyi masu yawa na Islama da suka haɗa da Ibadhi, Ahmadi, Alevi, Yazidi, Druze da Khariji . Koyaya, wasu halaye na al'adun Dendi na kakanni, kamar sihiri, mallakar ruhu, bautar kakanni da maita, suma suna da mahimmanci. Don haka, masu sihiri da matsafa suna nan ko'ina cikin ƙasar, suna zaune a mafi yawan ƙauyuka. Bukukuwan mallakar ruhu ana yin bikin su kuma suna da halayen su gwargwadon wurin. Irin wannan bikin, a wasu wurare, ana iya yin bikin mako-mako ko fiye da haka.
Manyan bukukuwan addini Dendi sune "genji bi hori" (wani biki da akeyi don sadakar sadaka ga "baƙin ruhohi" waɗanda ke kula da annobar ) da yenaandi (rawan ruwan sama). Ana yin bikin duka a lokacin rani. Marabouts na Musulunci (tsarkaka maza) suna yin manyan addu'o'in Dendis, amma kuma suna amfani da Dendis wajen warkar da marasa lafiya.
Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]
- ↑ Olson, James Stuart; Meur, Charles (1996). The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 143. ISBN 978-0-313-27918-8.