Nik Abdul Aziz Nik Mat

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Nik Abdul Aziz Nik Mat
Mursyid al-Am (en) Fassara

1994 - 2015
Yusof Rawa (en) Fassara - Haron Din (en) Fassara
Q113468199 Fassara

1993 - 1994
← no value - Idris Omar (en) Fassara
Q110133407 Fassara

1981 - 2013
Member of the Dewan Rakyat (en) Fassara

Rayuwa
Haihuwa Kelantan (en) Fassara, 10 ga Janairu, 1931
ƙasa Maleziya
Mutuwa Kota Bharu (en) Fassara, 12 ga Faburairu, 2015
Yanayin mutuwa Sababi na ainihi (Ciwon daji na prostate)
Ƴan uwa
Yara
Karatu
Makaranta Jami'ar Al-Azhar
Harsuna Harshen Malay
Kelantan-Pattani Malay (en) Fassara
Urdu
Sana'a
Sana'a ɗan siyasa, Ulama'u da marubuci
Kyaututtuka
Imani
Addini Mabiya Sunnah
Jam'iyar siyasa Malaysian Islamic Party (en) Fassara

Nik Abdul Aziz bin Nik Mat (Jawi: 10 ga watan Janairun shekara ta 1931 - 12 ga watan Fabrairun shekara shekara ta 2015) ɗan siyasan Malaysia ne kuma malamin addinin musulmi. Ya kasance Menteri Besar na Kelantan daga 1990 zuwa 2013 kuma Mursyidul Am ko Jagoran Ruhaniya na Jam'iyyar Musulunci ta Pan-Malaysian (PAS) daga 1991 har zuwa mutuwarsa a 2015. Gabaɗaya, aikinsa a matsayin zaɓaɓɓen ɗan siyasa ya ɗauki kimanin shekaru 48 bayan an zabe shi a Majalisar Dokokin Malaysia a shekarar 1967.

Rayuwa ta farko[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Nik Abdul Aziz a Kota Bharu a 1931 a matsayin na biyu na 'yan uwa biyar. Wani uba ne (Tok Kura) wanda yake da burin yin amfani da ƙarfe ne ya haife shi.[1] Nazarin Islama na Nik Aziz ya fara ne a makarantun pondok a Kelantan da Terengganu .[2] Ya ci gaba da karatu a Darul Uloom Deoband a Uttar Pradesh, Indiya na tsawon shekaru biyar. Ya sami digiri na farko a cikin Nazarin Larabci da kuma Master of Arts a cikin shari'ar Musulunci daga Jami'ar Al-Azhar, Misira . A lokacin karatunsa na jami'a, ya kasance daya daga cikin shaidu kuma farar hula ne da ya rayu a cikin zafi na Rikicin Larabawa da Isra'ila.[3]

Bayan ya dawo daga Masar, Nik Aziz ya yi aiki a matsayin malami a makarantu daban-daban na addini a Kelantan ciki har da pondok (makarantar addini) ta mahaifinsa. Nik Aziz ya fara koyarwa a masallatai daban-daban da Pondok a cikin Kelantan da sauran jihohi. Ya zama masanin addinin Musulunci mai daraja wanda ya sami laƙabi "Tok Guru." (ma'anar 'Master / Sifu na Masanin ko malami' a cikin Malay).

Harkokin siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

Nik Aziz ya shiga PAS a shekarar 1967. Ya yi takara kuma ya lashe kujerar 'yan majalisa ta Kelantan Hilir a wannan shekarar, kuma ya rike kujerar (daga baya aka sake masa suna Pengkalan Chepa) har zuwa 1986. A shekara ta 1982, ya kasance wani ɓangare na yunkurin matasa don kawo canji ga jagorancin jam'iyyar. PAS ta rasa zaben jihar Kelantan a shekarar 1978 kuma, a matsayin kwamishinan jihar PAS, Nik Aziz ya fara tambayar shugabancin shugaban kasa Asri Muda. A ƙarshe, a cikin PAS Muktamar (Janar Majalisar) a wannan shekarar, an tilasta wa Asri ya yi murabus.

Bayan ya fice daga siyasar tarayya, Nik Aziz ya lashe kujerar a Majalisar Dokokin Jihar Kelantan a babban zaben 1986. A cikin 1990, PAS ta sami nasarar karbar iko da Kelantan daga Barisan Nasional . A matsayinsa na shugaban jam'iyya a jihar, Nik Aziz ya zama Menteri Besar na Kelantan . Ya gaji Yusof Rawa a matsayin shugaban ruhaniya na PAS a shekarar 1991.

An sake zabar gwamnatin Nik Aziz sau hudu (1995, 1999, 2004, 2008), har zuwa lokacin da ya yi ritaya a shekarar 2013. A cikin shekarun 1990s, gwamnatinsa a Kelantan sau da yawa ya yi rikici game da rawar da Islama ke takawa a Malaysia tare da Firayim Minista na lokacin Mahathir Mohamad . Ya bambanta da jam'iyyar UMNO mai mulkin wariyar launin fata, ya ƙi siyasar al'umma a bayyane.[4]

Nik Aziz ya ba da umarnin goyon baya daga adadi mai yawa na wadanda ba Musulmai ba a Malaysia kuma ya taka muhimmiyar rawa yayin karuwar PAS a cikin shahara tsakanin wadanda ba Musulmi ba.[5][6][7]

A watan Mayu na shekara ta 2013, Nik Aziz ya bayyana a fili cewa bai yarda da wani hadin gwiwa tsakanin United Malays National Organisation (UMNO) da Malaysian Islamic Party (PAS) ba muddin yana da rai.[8] Koyaya, a watan Satumbar 2019, lokacin da PAS da UMNO suka sanya hannu kan yarjejeniyar kawance, shugaban PAS Abdul Hadi Awang ya yi iƙirarin cewa Nik Aziz ya riga ya yarda da hadin gwiwa yayin da yake da rai.[9]

Tambayoyi[gyara sashe | gyara masomin]

Ra'ayoyi masu tsauri[gyara sashe | gyara masomin]

Nik Aziz ya jawo wasu zargi saboda ra'ayoyinsa na Islama. Kaddamar da dokar shari'a ta Islama ga dukkan Musulmai na Malay ya jawo zargi. A cewar Fox News, Nik Aziz ya ba da shawarar cewa mata za su kasance cikin ƙananan haɗarin da za a yi musu fyade idan sun watsar da su ta amfani da lipstick da turare. An kuma rubuta shi sau ɗaya yana mai cewa mata masu ado da tufafi masu ban sha'awa sun cancanci a yi musu fyade yayin jawabi.[10]

Batun "Allah"[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin 2012, akwai fitowar Katolika a Malaysia ta amfani da kalmar Larabci don "Allah"; "Allah" a cikin Littafi Mai-Tsarki na Kirista. Da farko, Nik Aziz ya bayyana cewa kalmar "Allah" za a iya amfani da ita ga wadanda ba Musulmai ba kamar yadda asalin kalmar kanta a bayyane yake kafin Islama. Batun ya haifar da tashin hankali a cikin al'ummar musulmi. Jam'iyyar PAS kusan ta kasu kashi biyu; wanda ya goyi bayan amfani da kalmar, kuma wanda bai yi ba. Da yake da niyyar dawo da hadin kai a cikin PAS, Nik Aziz ya karɓi kalmominsa kuma ya ƙi yarda da kalmar "Allah" da waɗanda ba Musulmai ba ke amfani da ita.[11]

Ɗan da aka tsare a ƙarƙashin ISA[gyara sashe | gyara masomin]

An tsare ɗansa Nik Adli a ƙarƙashin Dokar Tsaro ta Cikin Gida ta Malaysia a shekara ta 2001 saboda zargin ayyukan ta'addanci ciki har da shirya jihadi, mallakar makamai, da kuma kasancewa memba a cikin Kumpulan Mujahidin Malaysia (KMM), ƙungiyar masu tsattsauran ra'ayi ta Islama.[12][13][14] Bayan shekaru 5 a tsare ba tare da shari'a ba, an sake shi.

Yin ritaya da mutuwa[gyara sashe | gyara masomin]

A lokacin zaben 2013, PAS ta sake lashe mafi yawan kujeru don kafa gwamnatin jihar Kelantan. Nik Aziz ya sanar da ritayar sa a matsayin Babban Ministan Kelantan, mukamin da ya rike tun 1990. Wanda ya gaje shi shine tsohon mataimakin Babban Minista na Nik Aziz Ahmad Yaakob, wanda ya hau ofishinsa don maye gurbinsa a matsayin Babban Ministan Kelantan. A cikin shekaru biyu da suka biyo baya, Nik Aziz ya kara rashin lafiya tare da ciwon daji na prostate, kuma ya mutu a ranar Fabrairu 12, 2015(2015-02-12) (shekaru 84) ga Fabrairu 2015 () ( ) da karfe 9.40 na yamma. Malaysia Standard Time (UTC+08:00); a gidansa a Kampung Pulau Melaka [ms] [ms], Kota Bharu . Kashegari, sama da mutane 10,000 sun halarci jana'izarsa a Masjid Tok Guru, masallacinsa na yankin. Mutuwarsa ta haifar da kujerar Majalisar Dokokin Jihar Kelantan na zaben Chempaka na 2015.

Sakamakon zaben[gyara sashe | gyara masomin]

Parliament of Malaysia
Year Constituency Candidate Votes Pct Opponent(s) Votes Pct Ballots cast Majority Turnout
1967 Kelantan Hilir Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwog">PAS</b>) 11,855 57.97% Template:Party shading/Barisan Nasional | Tengku Noor Asiah Tengku Ahmad (UMNO) 8,596 42.03% 20,737 3,259 74.84%
1969 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwtg">PAS</b>) 13,635 60.73% Template:Party shading/Barisan Nasional | Mohamed Salleh Ibrahim (UMNO) 8,817 39.27% 23,183 4,818 74.64%
1974 Pengkalan Chepa Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwzQ">PAS</b>)1 13,243 73.88% Template:Party shading/Independent | Umar Ibrahim (IND) 4,682 26.12% 19,278 8,561 62.10%
1978 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mw4g">PAS</b>) 11,897 54.53% Template:Party shading/Barisan Nasional | Muhammad Noor Ali (UMNO) 9,919 45.47% N/A 1,978 N/A
1982 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mw9g">PAS</b>) 16,759 59.48% Template:Party shading/Barisan Nasional | Hassan Harun (UMNO) 11,417 40.52% 28,907 5,342 78.73%
1986 Bachok Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (PAS) 16,347 49.59% Template:Party shading/Barisan Nasional | Mohd. Zain Abdullah (<b id="mwARI">HAMIM</b>) 16,617 50.41% 33,627 270 80.08%

Lura: 1 PAS sun kasance a cikin Alliance (1972-1973) kuma daga baya Barisan Nasional (1973-1978) gwamnatin hadin gwiwa.

Kelantan State Legislative Assembly
Year Constituency Candidate Votes Pct Opponent(s) Votes Pct Ballots cast Majority Turnout
1986 Semut Api Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwATs">PAS</b>) 6,233 60.36% Template:Party shading/Barisan Nasional | Hafsah Osman (UMNO) 4,094 39.64% 10,754 2,139 74.97%
1990 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAU8">PAS</b>) 9,504 79.10% Template:Party shading/Barisan Nasional | Wan Mat (UMNO) 2,511 20.90% 12,341 6,993 76.22%
1995 Chempaka Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAWU">PAS</b>) 7,851 72.80% Template:Party shading/Barisan Nasional | Yusuf Isa (UMNO) 2,934 27.20% 11,413 4,917 74.80%
1999 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAXk">PAS</b>) 8,649 74.48% Template:Party shading/Barisan Nasional | Ropli Ishak (UMNO) 2,302 19.82% 11,801 6,347 78.26%
2004 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAY0">PAS</b>) 7,889 65.10% Template:Party shading/Barisan Nasional | Ruhani Mamat (UMNO) 4,195 34.62% 12,407 3,694 81.47%
2008 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAaE">PAS</b>) 9,514 64.13% Template:Party shading/Barisan Nasional | Nik Mohd Zain Omar (UMNO) 5,265 35.49% 15,077 4,249 84.62%
2013 Template:Party shading/PAS | Nik Abdul Aziz Nik Mat (<b id="mwAbU">PAS</b>) 12,310 67.92% Template:Party shading/Barisan Nasional | Wan Razman Wan Abdul Razak (UMNO) 5,810 32.06% 18,360 6,500 85.94%

Daraja[gyara sashe | gyara masomin]

Darajar Malaysia[gyara sashe | gyara masomin]

  •  Malaysia :
    • Officer of the Order of the Defender of the Realm (KMN) (1974)[15]
    • Kwamandan Order of Loyalty to the Crown of Malaysia (PSM) - Tan Sri (2023 - bayan mutuwarsa)
  • Maleziya :
    • Knight Grand Commander of the Order of the Life of the Crown of Kelantan (SJMK) – Dato' (1995)[15]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. Zulkifli Sulong (3 July 2010). "Meet Nik Aziz's brother, the teacher with a dream". Harakah. Retrieved 4 July 2010.[permanent dead link]
  2. Menteri Besar Kelantan, Parti Islam Semalaysia (PAS), archived from the original on 22 July 2011, retrieved 13 June 2010
  3. Abdul Razak Ahmad (8 May 2007). "76 and frail, yet he's still the one they want". New Straits Times. New Straits Times Press. Missing or empty |url= (help)
  4. Shazwan Mustafa Kamal (9 June 2010). "Nik Aziz says 'no way' to PAS-Umno unity talks". The Malaysian Insider. Archived from the original on 12 June 2010. Retrieved 13 June 2010.
  5. Wong, Chin Huat (27 August 2009). "Can PAS manage victory?". The Nut Graph. Archived from the original on 29 September 2022. Retrieved 13 August 2023.
  6. Shazwan Mustafa Kamal (10 June 2010). "PAS succession plan not an issue, says Nik Aziz". The Malaysian Insider. Archived from the original on 13 June 2010. Retrieved 13 June 2010.
  7. Zubaidah Abu Bakar (8 June 2010). "Pas fishing for non-Malay votes". New Straits Times.
  8. "Tiada Penyatuan PAS-UMNO selagi saya hidup (There will no no cooperation between PAS and UMNO as long as I am alive" (in Harshen Malai). Harakah Daily. 29 May 2013. Retrieved 16 September 2019.
  9. Nurul, Azwa Aris (14 September 2019). "PAS spiritual adviser Nik Aziz had agreed on cooperation, says Hadi". Free Malaysia Today. Archived from the original on 16 September 2019. Retrieved 16 September 2019.
  10. Sira Habibu. "Video clip of Nik Aziz goes viral", The Star Online, 25 October 2012. Retrieved on 25 October 2012.
  11. The Star. "Nik Aziz makes about-turn on 'Allah' use", Kota Bahru, 15 Januari 2013. Retrieved on 26 February 2013.
  12. Kumpulan Mujahidin Malaysia (KMM) GlobalSecurity.org
  13. Kumpulan Mujahidin Malaysia Novelguide.com
  14. Background Information on Other Terrorist Groups US Department of State
  15. 15.0 15.1 "SEMAKAN PENERIMA DARJAH KEBESARAN, BINTANG DAN PINGAT". Prime Minister's Department (Malaysia). Archived from the original on 29 September 2018. Retrieved 17 August 2021.

Haɗin waje[gyara sashe | gyara masomin]

Political offices
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Unrecognised parameter
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Party political offices
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}
Magabata
{{{before}}}
{{{title}}} Magaji
{{{after}}}