Okada (motorcycle taxi)

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Okada (motorcycle taxi)
mode of transport (en) Fassara
Bayanai
Amfani motorcycle taxi (en) Fassara da taxi service (en) Fassara
Sunan hukuma Okada
Ƙasa da aka fara Najeriya
Achaba in Kano, Nigeria

Okada (kuma achaba, going, inaga [1] ) motar haya ce ta babur da ake amfani da ita a Najeriya da sauran ƙasashen Afirka. [2]

Hakanan ana amfani da tasi na babur ko okada a wasu ƙasashen yammacin Afirka, [3] da suka haɗa da Togo ( oléyia ), Benin ( zémidjans ), Burkina Faso, Laberiya ( phen-phen ), Ghana [4] da Saliyo. [5]

Asalin kalmar[gyara sashe | gyara masomin]

Ana yi wa baburan kasuwanci lakabi da Okada Air (wanda a yanzu rusasshen jirgin saman Najeriya ne, wanda shi kansa sunan garin mahaifar mai shi, Cif Gabriel Igbinedion ) ne saboda za su iya tafiya cikin cunkoson jama’a a Legas da kuma daukar fasinjoji zuwa inda za su yi a kan kari, a cikin lokaci. kamar yadda kamfanin jirgin sama. Abin ban dariya na sunan wani kamfanin jirgin sama da ake amfani da shi ga masu tuka babura na kasuwanci, da kuma sanin Okada Air a cikin gida, ya sa laqabin okada ya wuce kamfanin jirgin da ya samo asali, wanda yawancin ‘yan Nijeriya ba sa tunawa. A cikin watan Janairu 2020, an ƙara kalmar "okada" zuwa sabuntawar ƙamus na Turanci na Oxford Janairu, tare da wasu kalmomin Najeriya 28 da ake amfani da su sosai.[6]

Tarihi[gyara sashe | gyara masomin]

Amfani da motocin haya da babura a Najeriya tun kafin gwamnatin Babangida: an san su a jihar Kuros Riba a shekarun 1970 yayin da Achaba ko babura suma suna can a sassan Yola.[ana buƙatar hujja] da Jihar Gongola (a yanzu Jihar Adamawa ) a karshen shekarun 1970 kuma ta bazu zuwa Legas ta hanyar wasu gungun mutane a karamar hukumar Agege.[7] [3] Okadas ta fara yaduwa a cikin 1980s kuma ta zama sananniya a ƙarshen 1980s bayan tabarbarewar tattalin arziki a Najeriya, wanda wani bangare ne sakamakon amincewa da tsarin tattalin arziki mai sassaucin ra'ayi ta hanyar tsarin daidaita tsarin hade da saurin haɓaka birane, rashin aikin yi. da rashin isassun jigilar jama'a a cikin birni. [3] Wasu fa'idodin amfani da motocin haya na babur don jigilar kasuwancin cikin birni shine cewa ana samun su cikin sauƙi. [3] Hakanan za su iya shiga cikin sauƙi ta ƴan ƴan tituna, ƙasƙantattu, da lunguna da lungu da saƙon da ke zirga-zirga a cikin birane, ta yadda za su iya biyan buƙatun sufuri na wasu mazauna birane. Matasan da ba su da aikin yi sun fara amfani da babura don samun kudi ta hanyar jigilar fasinjoji da sauri zuwa kofar gidansu, wani lokacin kuma a kan kunkuntar tituna ko kuma rashin kulawa. [3] Irin wannan nau'in sufuri da sauri ya zama sananne, kuma yarda da shi ya karu a hankali. Okadas yanzu suna ɗaya daga cikin hanyoyin sufuri na farko a Najeriya, kuma sun zama tsarin sufuri mai arha kuma mai daidaitawa, wanda ya fi shahara na yau da kullun a ƙasar. Ko a cikin ƙauyuka masu nisa, suna zuwa lokaci-lokaci. Ya zama hanyar sufuri da mutane masu shekaru daban-daban, maza da mata suke amfani da su akai-akai. Abin takaici, karuwar amfani da okada yana tare da karuwar haɗarin tuki da hatsarori a kan hanyoyin Najeriya. A sakamakon haka, okadas sun fuskanci suka mai tsanani, wanda ya haifar da dokar da aka yi niyyar takurawa ko haramta ayyukansu a wasu garuruwan Najeriya, musamman Legas a shekara ta 2012. [8]

Al'ummar Najeriya[gyara sashe | gyara masomin]

Okadas in Kano, Nigeria

Titin motocin haya da motocin bas a Najeriya ba su isa ba, kuma cunkoso da hanyoyin da ba a kula da su sun yadu. ‘Yan kasuwa da ma’aikatan gwamnati da dalibai na amfani da Okada a garuruwa irin su Legas don shawo kan cunkoson ababen hawa, kuma suna iya bin hanyoyin da ba sa shiga mota da bas, musamman a kauyuka da lungu da sako na birni. Babban abin da ke ba da gudummawar haɓakar okadas shine ƙarancin farashin da suke siyan masu amfani da shi, da kuma ingancin man da suke da shi, wanda ke da mahimmanci musamman a lokacin ƙarancin man fetur a Najeriya.

Farashin Okada yawanci ya fi na zirga-zirgar jama'a. An kwatanta hawan okada a matsayin "kwarewa ta musamman" daga masu yawon bude ido da masu amfani da gida. [9]

Takaddun bayanai na direbobi da fasinjoji[gyara sashe | gyara masomin]

Okadas in Lagos, Nigeria

Wani bincike da aka gudanar a shekarar 1993 a Yola, wani matsakaicin birni wanda kuma shi ne babban birnin jihar Adamawa arewa maso gabashin Najeriya, ya ba da ƙarin haske game da kasuwancin okada. Binciken ya nuna cewa kusan kashi 88% na direbobin okada suna tsakanin shekaru 18 zuwa 30, kuma kashi 47% ne kawai suka sami ilimin boko. Binciken ya kuma fitar da bayanai daga fasinjoji 106. Abokan ciniki gabaɗaya maza ne (65%); matasa ne masu shekaru 18 zuwa 30 (57%); sun kammala aƙalla makarantar sakandare (83%); ba su da aikin yi amma a kasuwar aiki (59%); kuma yana da ƙananan kuɗi zuwa matsakaici (45%). Sun daraja okadas musamman saboda suna da sauri kuma suna samuwa. Dalilan da abokan ciniki ba sa son su shine sun ɗauka cewa ba su da aminci (wannan ya bayyana ta 67% na masu amsa) kuma masu tsada (kashi 43% na masu amsa sun bayyana). Binciken kwastomomin okada a Akure ya kuma nuna damuwar abokin ciniki game da tsaro - 61% sun ji cewa masu yin tukin sun yi sauri kuma kashi 31% sun ce sun yi tukin ganganci. [9] Hagu tare da ƴan zaɓuɓɓukan sufuri, duk da haka, mutane da yawa suna ci gaba da tallafawa okadas duk da sanin manyan haɗarin da ke tattare da hakan. [9]

A cikin adabi[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin littafinta na balaguro, Looking for Transwonderland, marubuci Noo Saro-Wiwa yana amfani da sufuri akai-akai kuma yana jin daɗin ƙungiyar rikice-rikice.[10]

Duba kuma[gyara sashe | gyara masomin]

  • Boda-boda
  • Babur taxi
  • Motar tankar Okogbe ta fashe

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. "The impact of Inaga ban on students" . thenationonlineng.com . The Nation (Lagos), Thursday, 18 June 2009. Retrieved 27 December 2009.
  2. Gold, Michael; Rashbaum, William K.; Slotnik, Daniel E. (15 July 2020). "Dismemberment Killing of Tech C.E.O. 'Looks Like Professional Job' " . The New York Times . Retrieved 16 July 2020. "Motorcycle taxis, called okada in Nigeria, have long been popular in Lagos and many other African cities as a way to circumvent traffic jams."
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Ezeibe, Nzeadibe, Ali, Udeogu, Nwankwo and Ogbodo (2017). "Work on wheels: collective organising of motorcycle taxis in Nigerian cities". International Development Planning Review . 39 (3): 249– 273. doi :10.3828/idpr.2017.10Empty citation (help) Cite error: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  4. Annang, Evans. "NPP govt will never legalize okada in Ghana - Dr. Bawumia" . Pulse Ghana . Retrieved 17 September 2020.
  5. Mbella Mouelle, Stephanie Laura (2014). Complex Causality between Transportation and Human Security: A Special Focus on the City of Douala, Cameroon (Thesis). ProQuest 1625048725 .
  6. Augoye, Jayne (21 January 2020). " 'Okada', 'Kannywood', 27 other Nigerian words added to Oxford Dictionaries" . premiumtimesng.com/ - Premium Times News . Retrieved 15 February 2020.
  7. Kumar, Ajay (April 2011). "Understanding the Emerging Role of Motorcycles in African Cities : A Political Economy Perspective". hdl :10986/17804 .
  8. Olowosagba, Bamidele (24 August 2014). "Will Lagos Authorities Reverse Okada Restriction?" . Naij.com - Nigeria news . Retrieved 15 February 2016.
  9. 9.0 9.1 9.2 Cervero, R: "Informal Transport in the Developing World", 2005
  10. "Looking for Transwonderland: Travels in Nigeria, By Noo Saro-Wiwa" . The Independent . 16 February 2012. Retrieved 1 April 2023.

Kara karantawa[gyara sashe | gyara masomin]

  • Solagberu et al., 2006, Raunin babura a cikin ƙasa mai tasowa da raunin mahaya, fasinjoji, da masu tafiya a ƙasa, Jaridar Rigakafin Rauni.
  • Daan Beekers, 2008, Hadin gwiwar Babura: tsaro, haɗin kai da kuma ra'ayi a tsakanin mahayan okada, babi na 4 na 'Yaran "Gidan Fallen": Rayuwa da Rayuwar Matasa a Najeriya. MPhil Thesis. Oxford. [1] Archived 2012-11-13 at the Wayback Machine
  • Wasiƙar WHO game da amincin hanya, 2004, Tsaron Hanya Ba Haɗari ba ne.
  • Ma'aikatar Sufuri ta Burtaniya, 2004, Nazari Mai zurfi na Hatsarin Babura.
  • Hukumar Kula da Kare Motoci ta Ƙasar Amurka, 2001, Hadarin Mota Guda Guda Mai Mutuwa.
  • Sabis ɗin Bayanan Fasaha na Ƙasar Amurka, 1981, Abubuwan Haɗarin Haɗarin Babura da Gane Ma'auni ( Rahoton Cutar ).