Buba Yero

Buba Yero
Rayuwa
Haihuwa	1762
ƙasa	Najeriya
Mutuwa	Jihar Gombe, 1862
Karatu
Harsuna	Fillanci Hausa
Sana'a
Sana'a	soja
Digiri	emir (en)

Abubakar dan Usman Subande (Amir Buba Yero) an haife shi a shekarar (b.c.1762 – d. 1841) wanda aka fi sani da Buba Yero shi ne ya assasa masarautar Gombe kuma sarkin Gombe na farko kuma ya rike mukamin Modibbo na Gombe. A shekara ta 1804 Buba Yero ya kafa masarautar Gombe, ya kasance mabiyin jagoran jihadin Fulani Usman dan Fodio.

Jahadin Buba Yero

Buba Yero na daya daga cikin mutane 14 da Shehu Usmanu Danfodio ya ba su farar tutoci a farkon jihadi domin nuna matsayinsu na kwamandojin sojojinsa. Tutar da aka bayar daga baya ta zama daya daga cikin abubuwan da masu jihadi suka fi daraja. Domin ya gaji alamomin jihadi, Buba Yero ya koma yankin da ya fi saninsa don ci gaba da hidimarsa, a wannan karon a matsayin kwamanda a hidimar Shehu da kansa. Tare da taimakon dimbin magoya bayansa, musamman a farkon Fulanin Akko, Buba Yero ya kwashe shekaru masu yawa na Jihadi wajen fatattakar kusan dukkanin kabilun da ba musulmi ba a arewacin kogin Gongola, gabas zuwa Borno, kudu zuwa yankin da yanzu ya zama Adamawa da kuma kudu. Bauchi yamma. Masana tarihi sun sha yin ikirarin cewa Buba Yero ya ci gaba da kai hare-hare a garuruwa da kauyuka, inda ya tabbatar da cewa ba shi da kishiyar mulki da dukiyarsa. An ce wadanda Buba Yero ya shafa su ne na kabilu irin su Waja, Tera, Tangale, Yungur, Song, Holma, Fili da Wurkum. Da yawa daga cikin waɗanda aka kama, an ɗauke su a matsayin bayi, tun da a lokacin an yarda. Lallai Buba Yero ya samu kwarin gwuiwa bisa manufa ta addini. An kuma ce Buba Yero da ya ci yankuna da yawa, ya gina wa kansa daular da shi da wadanda suka gaje shi za su yi mulki wata rana. Buba Yero ya rasu a shekarar 1841 kuma an binne shi a Gombe Abba a gidansa daura da Masallacin Juma’a.

Wannan Muƙalar guntuwa ce: tana buƙatar a inganta ta, kuna iya gyara ta.