Tunji Otegbeye

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Tunji Otegbeye
Rayuwa
Haihuwa 14 ga Yuli, 1925
ƙasa Najeriya
Harshen uwa Yarbanci
Mutuwa 9 Oktoba 2009
Karatu
Makaranta Jami'ar Ibadan
Harsuna Turanci
Yarbanci
Pidgin na Najeriya
Sana'a
Sana'a likita
Imani
Jam'iyar siyasa Jam'iyyar Unity Party of Nigeria

Jeremiah Olatunji Otegbeye (14 Yuli 1925 - 9 Oktoba 2009) ɗan siyasan Najeriya ne, ɗan ƙungiyar kwadago kuma likita. [1] [2] [3] Otegbeye ya fito ne daga al'ummar Yewa. [3]

Rayuwar farko da aiki[gyara sashe | gyara masomin]

An haifi Otegbeye a Ilaro, inda ya halarci makarantar firamare ta Christ Church. A tsakanin shekarun 1942 zuwa 1947 ya yi karatu a Kwalejin Gwamnati da ke Ibadan. [1] A shekarar 1948 ya fara karatun likitanci a jami'ar College Ibadan, sannan ya kammala karatunsa a Landan. [1] [4] A Landan ya yi aiki a kungiyar tarayyar Najeriya da kungiyar ɗaliban Afirka ta Yamma, kuma ya kasance mai yawan jawabi a Hyde Park Speakers Corner. [1]

Bayan dawowarsa Najeriya a shekarar 1957, Otegbeye ya shiga gwagwarmayar kwatar ‘yancin Najeriya. [1] [5] Ya zama mai fafutuka a cikin kungiyar matasan Najeriya, wadda aka kafa a shekarar 1960. [5] [6] Ya zama shugaban NYC cikin sauri, kuma a ƙarƙashin jagorancinsa motsi ya zama mai tsaurin ra'ayi. [6] Otegbeye ya jagoranci wani matasa da ɗalibai da suka yi zanga-zangar adawa da yarjejeniyar tsaro ta Anglo-Nigerian a ranar 28 ga watan Nuwamba 1960, inda aka yi wa majalisar wakilai hari. Bayan haka an kama shi tare da wasu shugabannin matasa. [7] An kuma tuhume shi da laifin (tare da abokan aikinsa bakwai) da suka jagoranci tarzomar ranar 15 ga watan Fabrairun 1961 da ta biyo bayan kisan Patrice Lumumba. [6]

Otegbeye ya kafa aikin likita mai zaman kansa a Legas a cikin shekarar 1960, asibitin Ireti. [1]

Aikin siyasa[gyara sashe | gyara masomin]

A shekarar 1963, ya kafa jam'iyyar Socialist Workers and Farmers Party of Nigeria (SWAFP), jam'iyyar siyasa ta Marxist-Leninist. [6] A lokacin yakin Biafra, inda dangantaka tsakanin Tarayyar Soviet da Gwamnatin Soja ta Tarayya sannu a hankali ta inganta, rawar da Otegbeye ke takawa a siyasar Najeriya ya sauya, inda ya taka rawar jakada ta gari a harkokin diflomasiyya na yau da kullum tsakanin jihohin biyu. Duk da haka, an kama shi da SO Martins (na Tarayyar Soviet Friendship Society) a watan Yuni 1969 yayin da suke dawowa daga halartar taron ƙungiyoyin gurguzu da na ma'aikata a Moscow. [8] [9] Kamen ya haifar da cece-ku-ce a diflomasiyya, kuma an sake kiran jakadan Soviet sau biyu zuwa Moscow don tattaunawa. Mataimakin Ministan Harkokin Wajen Tarayyar Soviet Leonid Ilichev ya kai ziyara Legas, inda aka sako Otegbeye. [8] An sake kama Otegbeye a farkon 1972, kuma an yanke masa hukuncin ɗaurin makonni shida a gidan yari. [10]

Otegbeye ya kasance mamba ne a Majalisar Zartarwa ta shekarar 1977. [5]

Ya tsaya takarar gwamnan jihar Ogun a shekarar 1979 na jam’iyyar Unity Party tare da Cif Bisi Onabanjo. [2] [5]

Rayuwa ta baya[gyara sashe | gyara masomin]

A cikin shekarun perestroika, Otegbeye ya faɗi cikin alheri tare da shugabancin Soviet. Haka kuma, ya fara nisanta kansa daga Moscow. Otegbeye ya fara matsawa zuwa matsayi na mazan jiya kuma ya zama jigo a Majalisar Dattawan Yarbawa. [11] A lokacin mulkin Sani Abacha, Otegbeye ya kasance mai fafutuka a jam’iyyar National Democratic Coalition (NADECO). [5]

Tunji Otegbeye ya rasu a Ilaro a shekarar 2009. Bayan rasuwarsa, manyan mutane da dama sun karrama shi, ciki har da tsohon shugaban ƙasa Olusegun Obasanjo da gwamnonin jihohin Ogun, Edo da Ekiti. [3] [12]

Manazarta[gyara sashe | gyara masomin]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 EgbaYewa Descendants Association Washington DC U.S.A. Notable Egba and Egbado Sons and Daughters Error in Webarchive template: Empty url.
  2. 2.0 2.1 "Veteran activist, Otegbeye dies at 84", Vanguard, 10 October 2009.
  3. 3.0 3.1 3.2 "Otegbeye: Daniel, Oshiomhole, Oni, others pay tribute", Vanguard, 10 October 2009.
  4. Punch (Nigeria). "Adieu, Tunji Otegbeye".[permanent dead link]
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 "Otegbeye, Veteran Social Crusader, Dies", NewsWatch.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 Matusevich, No Easy Row for a Russian Hoe: Ideology and Pragmatism in Nigerian-Soviet Relations: 1960-1991, Trenton, NJ: Africa World Press, 2003, pp. 68, 70.
  7. Owei Lakemfa, "Otegbeye: A debt of gratitude", Vanguard, 14 October 2009.
  8. 8.0 8.1 Porter, Bruce D. The USSR in Third World Conflicts: Soviet Arms and Diplomacy in Local Wars, 1945-1980, Cambridge: Cambridge University Press, 1986, pp. 100-101.
  9. Matusevich (2003), pp. 115-116.
  10. Matusevich (2003), p. 142.
  11. Matusevich (2003), pp. 72, 96.
  12. "Otegbeye, frontline politician dies at 84", The Nation.